Słownik ESG

Adaptacja do zmian klimatu oznacza podejmowanie działań mających na celu przygotowanie się na obecne i przewidywane skutki zmian klimatycznych. Jest to proces przystosowywania się do zmieniających się warunków klimatycznych, mający na celu minimalizowanie szkód oraz wykorzystywanie ewentualnych korzyści wynikających z tych zmian. Występuje w sytuacji, gdy wiemy, że bez względu na wysiłki podejmowane na rzecz łagodzenia zmian klimatu, zjawiska klimatyczne będą dla nas coraz większym zagrożeniem. Adaptacje stanowi jedną ze strategii podejmowanych w celu ograniczenia skutków zmian klimatu dla gospodarki, społeczeństwa i środowiska. 

Na czym polega adaptacja do zmian klimatu?

1. Odpowiedź na zmiany klimatu: jest reakcją na zaobserwowane i przewidywane zmiany klimatyczne.
2. Dotyczy systemów naturalnych i ludzkich: odnosi się zarówno do systemów naturalnych, jak i ludzkich.
3. Ograniczenie skutków zagrożeń: działania adaptacyjne mają na celu zmniejszenie negatywnych skutków zagrożeń oraz wykorzystanie potencjalnych korzyści.
4. Polityka, praktyka i projekty: jest realizowana poprzez polityki, praktyki oraz projekty.
5. Wszystkie szczeble decyzyjne i sektory: dotyczy wszystkich poziomów decyzyjnych, wszystkich obszarów kraju oraz większości sektorów.
6. Działania z wyprzedzeniem lub w reakcji na zjawiska: może być podejmowana zarówno proaktywnie, jak i w odpowiedzi na już zaistniałe zjawiska.

Działania społeczności i obywateli: jest podejmowana przez społeczności lokalne oraz indywidualnych obywateli.

Agenda 2030, to globalny plan działania przyjęty przez wszystkie 193 państwa członkowskie Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) we wrześniu 2015 r. Pełna nazwa dokumentu to: ,,Przekształcanie naszego świata: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju – 2030″ (ang. Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development). 

Agenda 2030 jest kontynuacją i rozwinięciem celów Agendy 21 (patrz: Agenda 21). Stanowi bardziej kompleksowy i ambitny plan działania, który obejmuje 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju (SGDs) i 169 zadań do osiągnięcia do 2030 r. Agenda 2030 kładzie nacisk na trzy wymiary zrównoważonego rozwoju: ekonomiczny, społeczny i środowiskowy.

Agenda 2030 promuje zintegrowane podejście do rozwoju, łącząc kwestie społeczne, ekonomiczne i środowiskowe w celu stworzenia spójnych i zrównoważonych polityk. Dokument zobowiązuje państwa-sygnatariuszy do osiągnięcia wszystkich celów w sposób inkluzywny, zapewniając, że nikt nie zostanie pominięty oraz zwraca szczególną uwagę na marginalizowane grupy społeczne. Agenda 2030 podkreśla również znaczenie globalnej współpracy i partnerstwa między rządami, sektorem prywatnym, społeczeństwem obywatelskim oraz innymi zainteresowanymi stronami, aby osiągnąć zrównoważony rozwój. W celu osiągnięcia swoich celów, Agenda 2030 wprowadza mechanizmy monitorowania postępów i raportowania, co umożliwia śledzenie realizacji celów i wprowadzanie koniecznych korekt.

https://sdgs.un.org/2030agenda

Agenda 21 to kompleksowy plan działania mającym na celu ochronę środowiska. Dokument został przyjęty przez ponad 178 rządów podczas Konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój” (ang. United Nations Conference on Environment and Development, UNCED) w Rio de Janeiro w 1992 r. Jest to kluczowy dokument dla zrównoważonego rozwoju, promujący globalne, krajowe i lokalne działania na rzecz ochrony środowiska. Realizacja agendy wymaga współpracy i zaangażowania na wszystkich poziomach (od rządów i organizacji międzynarodowych po osoby fizyczne), a także adaptacji do nowych wyzwań klimatycznych.

W Agendzie 21 zaproponowano nie tylko ogólne rozwiązania prowadzące do poprawy stanu środowiska na skalę światową, ale również systemowe podejście do problemów lokalnych w powiązaniu z globalną sytuacją. 

Agenda 21 składa się z czterech głównych części:

Możliwości realizacyjne poszczególnych zadań i zaleceń: dotyczy mechanizmów finansowania, transferu technologii oraz budowania potencjału instytucjonalnego.

Zagadnienia społeczne i ekonomiczne: obejmuje tematy takie jak walka z ubóstwem, zmiany demograficzne oraz promocja zdrowia.

Problemy ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi w ujęciu eko-rozwoju: koncentruje się na ochronie atmosfery, zrównoważonym rolnictwie, leśnictwie, ochronie bioróżnorodności oraz zarządzaniu zasobami wodnymi.

Rola głównych grup społecznych: podkreśla konieczność wzmocnienia roli różnych grup społecznych, takich jak kobiety, dzieci i młodzież, ludność rdzenna oraz organizacje pozarządowe, w realizacji Agendy 21.

Akt delegowany to prawny instrument w systemie legislacyjnym Unii Europejskiej, który umożliwia Komisji Europejskiej uzupełnianie lub modyfikowanie niektórych, mniej istotnych, elementów aktów prawnych przyjętych przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej. Akt delegowany jest stosowany, gdy wymagane są szczegółowe przepisy lub techniczne kryteria, które nie są zawarte w głównym akcie prawnym, aby zapewnić jego pełne i efektywne wdrożenie.

Akt delegowany do Taksonomii zrównoważonego finansowania UE to prawny instrument używany przez Komisję Europejską do precyzowania i wdrażania szczegółowych przepisów w ramach Rozporządzenia 2020/852 w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje (patrz: Taksonomia zrównoważonego finansowania UE). Jest to narzędzie, które pozwala Komisji Europejskiej na ustanawianie konkretnych kryteriów technicznych oraz wymagań, które muszą spełniać działalności gospodarcze, aby mogły być uznane za zrównoważone środowiskowo zgodnie z Taksonomią zrównoważonego finansowania UE.

Akt delegowany służy uzupełnieniu lub modyfikacji określonych elementów Taksonomii zrównoważonego finansowania UE poprzez wprowadzenie szczegółowych przepisów, które nie są zawarte w głównym rozporządzeniu. Działając w ramach uprawnień przyznanych przez Parlament Europejski i Radę UE, Komisja Europejska wykorzystuje akty delegowane, aby:

1. Precyzować kryteria techniczne: ustalanie szczegółowych kryteriów technicznych dla poszczególnych sektorów gospodarki, które muszą być spełnione, aby działalność mogła być uznana za zrównoważoną.
2. Aktualizować wytyczne: reagować na nowe informacje naukowe i technologiczne, aktualizując i doprecyzowując istniejące wytyczne w celu zapewnienia ich aktualności i adekwatności.
3. Dostosowywać przepisy: do zmieniających się warunków rynkowych i regulacyjnych, aby zapewnić skuteczność i efektywność systemu taksonomicznego.

Akty delegowane są kluczowe dla funkcjonowania Taksonomii zrównoważonego finansowania UE, ponieważ zapewniają szczegółowe i praktyczne wytyczne, które pomagają firmom i inwestorom w identyfikacji zrównoważonych inwestycji. Przyczyniają się do harmonizacji i standaryzacji zrównoważonych działań gospodarczych w całej Unii Europejskiej, wspierając tym samym unijne cele klimatyczne i środowiskowe.

Antropocen to koncepcja nowej epoki geologicznej, która charakteryzuje się znaczącymi zmianami środowiskowymi występującymi za sprawą działalności człowieka na Ziemi. Termin ten został wprowadzony do języka naukowego przez chemika Paula Crutzena i ekologa Eugene’a Stoermera w 2000 r. 

Antropocen jest rozumiany jako epoka geologiczna, równoprawna z holocenem i plejstocenem, następująca po holocenie. Crutzen i Stoermer zaproponowali, aby antropocenem nazywać aktualny moment w dziejach Ziemi, charakteryzujący się intensywną działalnością ludzką na globalną skalę, która radykalnie wpływa na przebieg procesów geologicznych. W ich ujęciu działalność człowieka jest postrzegana jako siła geologiczna.

Mimo długiej tradycji, antropocen nie został jeszcze uznany za pełnoprawną epokę geologiczną. Aby tak się stało, konieczne jest naukowe uzasadnienie, czyli wykazanie, że geologiczny ślad antropocenu jest wystarczająco duży, wyraźny i charakterystyczny, aby można było uznać go za autonomiczny wycinek czasu. Antropocen musi również zostać zaakceptowany i uznany za użyteczny termin przez środowisko naukowe.

http://studiakrajobrazowe.amu.edu.pl/vocabulary_tag/antropocen/

Audyt ESG to proces oceny działalności przedsiębiorstwa pod kątem kryteriów środowiskowych, społecznych oraz zarządczych (ang. environmental, social, and governance, ESG). Celem audytu ESG jest identyfikacja ryzyk i możliwości związanych z tymi trzema obszarami, a także ocena zgodności z obowiązującymi regulacjami, normami i najlepszymi praktykami. Audyty ESG pomagają firmom zrozumieć ich wpływ na środowisko, społeczeństwo i struktury zarządzania, co jest kluczowe dla podejmowania świadomych decyzji strategicznych.

Główne elementy audytu ESG:

1. Środowiskowe (ang. Environmental): ocena wpływu działalności firmy na środowisko naturalne, w tym emisje gazów cieplarnianych, zużycie zasobów naturalnych, gospodarka odpadami, zanieczyszczenia oraz strategie zarządzania ryzykiem klimatycznym.
2. Społeczne (ang. Social): analiza aspektów społecznych działalności firmy, takich jak warunki pracy, prawa człowieka, zaangażowanie społeczności lokalnych, zdrowie i bezpieczeństwo pracowników oraz polityki różnorodności i inkluzji.
3. Zarządcze (ang. Governance): ocena struktury zarządzania firmy, w tym praktyk ładu korporacyjnego, przejrzystości, etyki biznesowej, zgodności z regulacjami oraz relacji z interesariuszami i akcjonariuszami.

https://esgthereport.com/what-is-esg/the-g-in-esg/what-is-an-esg-audit/#:~:text=ESG%20refers%20to%20assessing%20environmental,%2C%20diversity%20outreach%2C%20and%20inclusion.

Audyt energetyczny to szczegółowa analiza zużycia energii w budynku, mająca na celu identyfikację możliwości jej ograniczenia, poprawę efektywności energetycznej. Efektywność energetyczna oraz redukcję kosztów związanych z jej zużyciem. Jest to systematyczna procedura, której celem jest uzyskanie informacji na temat zużycia energii danego budynku, działalności lub instalacji.

Celem audytu energetycznego jest określenie ilości i struktury zużywanej energii oraz zalecenie konkretnych rozwiązań technicznych, organizacyjnych i formalnych mających na celu racjonalizację zużycia energii. Audyt dostarcza niezależnej i obiektywnej opinii, które modernizacje są opłacalne oraz jakie produkty i rozwiązania techniczne są najkorzystniejsze.

Podczas audytu energetycznego specjaliści analizują nie tylko dane dotyczące zużycia energii, ale także badają stan techniczny instalacji oraz oceniają efektywność wykorzystania energii w danym obiekcie. Na podstawie zebranych informacji opracowywane są zalecenia dotyczące modernizacji, napraw lub zmian.

Audyt społeczny, znany również jako audyt zgodności społecznej lub audyt etyczny, to proces mający na celu sprawdzenie czy działalność firmy jest zgodna z odpowiedzialnością społeczną, etyką, przepisami BHP oraz prawem pracy.

Audyt społeczny jest kluczowy dla sporządzenia wiarygodnego sprawozdania społecznego, ponieważ bez niego trudno jest rzetelnie ocenić i raportować aspekty społeczne działalności firmy. Regularne przeprowadzanie audytów etycznych pomaga firmom nie tylko spełniać obowiązujące przepisy, ale również budować pozytywny wizerunek, wzmacniać zaufanie interesariuszy oraz podejmować świadome decyzje w zakresie odpowiedzialności społecznej i zrównoważonego rozwoju.

https://odpowiedzialnybiznes.pl/hasla-encyklopedii/audyt-spoleczny/

BEPS (Base Erosion and Profit Shifting) to międzynarodowy projekt prowadzony przez OECD i G20, który ma na celu przeciwdziałanie praktykom stosowanym przez korporacje międzynarodowe w celu unikania opodatkowania. Praktyki te polegają na przenoszeniu zysków do krajów o niższych stawkach podatkowych, mimo że rzeczywista działalność firmy ma miejsce w krajach o wyższym opodatkowaniu. W ramach projektu BEPS opracowano 15 działań, które mają na celu zapobieganie erozji bazy podatkowej oraz bardziej sprawiedliwe rozdzielenie dochodów podatkowych między państwami. Należą do nich:

1.  Odpowiedź na wyzwania gospodarki cyfrowej.

2. Neutralizacja efektów hybrydowych struktur wykorzystujących niespójność systemów podatkowych.

3. Wzmocnienie regulacji dotyczących zagranicznych spółek kontrolowanych (CFC).

4. Ograniczenie zmniejszania podstawy opodatkowania przez potrącenia kosztów odsetkowych i innych kosztów finansowych.

5. Efektywne zwalczanie szkodliwych praktyk podatkowych przy uwzględnieniu transparentności i treści.

6. Zapobieganie nadużyciom w wykorzystaniu udogodnień traktatowych.

7. Zapobieganie sztucznemu unikania statusu zakładu (ang. Permanent Establishment).

8. Zapewnienie, iż ceny transferowe odpowiadają kreowaniu wartości aktywów niematerialnych.

9.  Zapewnienie zgodności cen transferowych z kreowaniem wartości ryzyka/kapitału.

10.Zapewnienie, by rezultaty stosowania cen transferowych były zgodne z tworzeniem wartości dodanej – inne transakcje o wysokim poziomie ryzyka.

11. Stworzenie metod zbierania i analizy danych związanych ze zmniejszeniem podstawy opodatkowania i transferu zysków.

12. Wprowadzenie wymogu ujawniania przez podatników stosowanych agresywnych strategii podatkowych.

13. Powtórne zdefiniowanie dokumentacji cen transferowych.

14. Usprawnienie mechanizmów rozwiązywania sporów międzynarodowych.

15. Stworzenie wielostronnego instrumentu do wprowadzenia Planu Działań BEPS oraz modyfikacji istniejących umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

BEPS 2.0 to kontynuacja tej inicjatywy, w której skupiono się na dwóch filarach:

1. Filar I – dotyczy nowych zasad alokacji praw do opodatkowania, zwłaszcza dla firm działających w gospodarce cyfrowej, które generują zyski w krajach, gdzie nie mają fizycznej obecności. Filar ten ma na celu sprawiedliwsze opodatkowanie tych firm w miejscach, gdzie rzeczywiście uzyskują przychody.
2. Filar II – wprowadza globalną minimalną stawkę podatku dochodowego od osób prawnych na poziomie 15 proc. Zasady te, obejmujące GloBE (Global Anti-Base Erosion) oraz STTR (Subject to Tax Rule), mają na celu zapobieganie przenoszeniu zysków do krajów o niższym opodatkowaniu. GloBE dotyczy dużych grup kapitałowych (przychody powyżej 750 mln EUR) i zapewnia minimalną stawkę podatku, natomiast STTR daje krajom prawo do nałożenia dodatkowego podatku, jeśli płatności do kraju odbiorcy są opodatkowane poniżej progu (9 proc.).

BEPS 2.0 ma na celu dostosowanie systemu opodatkowania do wyzwań globalizacji i cyfryzacji gospodarki, jednocześnie minimalizując możliwości przenoszenia zysków do rajów podatkowych.

Źródła:

Erozja bazy podatkowej i przenoszenie zysków (BEPS) | OECD

BEPS 2.0: Filar pierwszy i filar drugi (kpmg.com)

BEPS – Base Erosion and Profit Shifting – KPMG Poland

Plan Działań BEPS – KPMG Poland

Bezpieczeństwo energetyczne to nieprzerwana dostępność źródeł energii oraz ich przystępność cenowa – zgodnie z definicją Międzynarodowej Agencji Energetycznej (MAE). MAE zwraca uwagę na wieloaspektowość tej koncepcji, w tym na długoterminowe bezpieczeństwo energetyczne, które koncentruje się głównie na inwestycjach w infrastrukturę energetyczną zgodnie z rozwojem gospodarczym i wymogami środowiskowymi, oraz krótkoterminowe bezpieczeństwo energetyczne, które polega na zdolności systemu energetycznego do szybkiego reagowania na nagłe zmiany w bilansie podaży i popytu na energię.

Bezpieczeństwo energetyczne jest fundamentem stabilnego rozwoju gospodarczego i społecznego. Jego zapewnienie wymaga skoordynowanych działań na poziomie krajowym i międzynarodowym, inwestycji w nowoczesną infrastrukturę oraz efektywnego zarządzania zasobami energetycznymi.

https://www.iea.org/reports/world-energy-outlook-2022/energy-security-in-energy-transitions

Biała księga to raport lub przewodnik, który zwięźle informuje czytelników o skomplikowanym zagadnieniu. Jej celem jest pomóc czytelnikom zrozumieć problem, rozwiązać go lub podjąć decyzję. Biała księga jest pierwszym dokumentem, który badacze powinni przeczytać, aby lepiej zrozumieć podstawowe pojęcie lub ideę. 

Białe księgi mają szerokie zastosowanie. W biznesie są używane do przedstawienia nowych produktów, technologii lub metod pracy, mając na celu przekonanie potencjalnych klientów i partnerów do ich wartości. W administracji publicznej organy rządowe publikują białe księgi w celu przedstawienia stanowisk politycznych, planów działania lub analizy problemów społecznych i gospodarczych. Komisja Europejska wykorzystuje białe księgi do przedstawiania wniosków dotyczących polityki UE oraz jako narzędzie konsultacji i debaty publicznej.

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=LEGISSUM:white_paper

Biocapacity to zdolność ziemi i mórz do produkcji zasobów naturalnych, takich jak żywność, drewno i włókna, oraz do wchłaniania odpadów, takich jak dwutlenek węgla. Innymi słowy, jest to miara biologicznej produktywności danego obszaru, która określa, ile zasobów naturalnych może on dostarczyć i ile odpadów może zneutralizować.

Bioróżnorodność, inaczej różnorodność biologiczna, to pojęcie obejmujące zróżnicowanie życia na Ziemi na wszystkich jego poziomach. Obejmuje różnorodność ekosystemów, czyli zespołów organizmów żywych i ich siedlisk, różnorodność gatunków, czyli wszystkich żyjących organizmów na Ziemi, oraz różnorodność genetyczną, czyli zróżnicowanie materiału genetycznego w obrębie gatunków. Jest ona niezbędna dla dobrobytu człowieka, ponieważ zapewnia funkcje podtrzymujące gospodarki i społeczeństwa. Bioróżnorodność jest również niezwykle istotna dla usług ekosystemowych (usług zapewnianych przez środowisko naturalne), takich jak zapylanie, regulowanie klimatu, ochrona przed powodziami, żyzność gleb oraz produkcja żywności, paliw, włókien i lekarstw.

https://www.eea.europa.eu/pl/themes/biodiversity/intro

https://www.worldwildlife.org/pages/what-is-biodiversity

Biogazownia to zakład produkujący biogaz z różnorodnych odpadów organicznych, takich jak biomasa roślinna, odchody zwierzęce, odpady z przemysłu spożywczego, odpady poubojowe czy osad biologiczny ze ścieków. Do produkcji biogazu w biogazowniach wykorzystuje się m.in. obornik, wywar pogorzelniany, gnojowicę, resztki roślinne, odpady mięsne, wysłodki, odpady z przemysłu mleczarskiego oraz odpady komunalne. Proces ten nie tylko przetwarza odpady na energię, ale również przyczynia się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych oraz poprawy zarządzania odpadami.

https://eneria.pl/blog/co-to-jest-i-jak-dziala-biogazownia

https://polskagrupabiogazowa.pl/jak-dziala-biogazownia/

Blackout to nagła i niespodziewana awaria systemu elektroenergetycznego, która występuje na znacznym obszarze i skutkuje długotrwałą przerwą w dostawie energii elektrycznej. Tego rodzaju przerwa w dostawach energii stanowi poważne zagrożenie zarówno dla indywidualnych odbiorców, jak i całych miast czy nawet krajów. Blackout ma nagły, niespodziewany i długotrwały charakter. Awaria obejmuje duże terytoria, co różni ją od lokalnych przerw w dostawach prądu.

https://www.ekoradcy.pl/blog/blackout-czym-jest-i-jak-sie-na-niego-przygotowac#:~:text=Blackout%20%2D%20co%20to%20jest%3F,dla%20ca%C5%82ych%20miast%20czy%20kraj%C3%B3w.

Błękitno-zielona architektura (BZA) to sposób projektowania budynków i innych obiektów architektury, który łączy elementy przyrodnicze oraz zarządzania wodą. 

Zastosowanie rozwiązań BZA przyczynia się do tworzenia bardziej zrównoważonych budynków poprzez integrację naturalnych elementów i innowacyjnych technologii w procesie projektowania i budowy. Celem zrównoważonego projektowania jest minimalizowanie negatywnego wpływu na środowisko. BZA łączy technologię z naturą, tworząc zdrowe przestrzenie do życia i pracy. Rozwiązania te obejmują zielone dachy, zielone ściany, systemy zbierania i recyklingu wody deszczowej oraz energooszczędne technologie, wpływające zarówno na budynki, jak i ich otoczenie.

Błękitno-zielona infrastruktura (BZI) to system rozproszonych rozwiązań, które zarządzają wodami opadowymi przy użyciu naturalnych procesów. Celem BZI jest spowolnienie spływu wód opadowych, zatrzymanie ich w miejscu opadu oraz oczyszczanie ich z zanieczyszczeń. BZI odnosi się do sieci naturalnych i półnaturalnych obszarów, które są zintegrowane z terenami zurbanizowanymi, są to m.in. rowy bioretencyjne, stawy, ogrody deszczowe, zadrzewienia, łąki kwietne i zielone nawierzchnie przepuszczalne.

Korzyści z BZI obejmują m.in. redukcję ryzyka powodzi, ochronę przed podtopieniami i suszą, oczyszczanie wód opadowych, zmniejszenie zanieczyszczeń powietrza, obniżenie temperatury latem oraz pochłanianie dwutlenku węgla.

https://zielona.lesna.pl/blekitno-zielona-infrastruktura/

Budynek cyrkularny to budynek zaprojektowany i zbudowany zgodnie z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym, w celu minimalizacji odpadów i maksymalizacji wykorzystanie zasobów. Budynek cyrkularny jest projektowany z myślą o łatwym demontażu i ponownym wykorzystaniu materiałów. Wykorzystuje materiały pochodzące z recyklingu materiały oraz charakteryzuje się wysoką efektywnością energetyczną m.in. dzięki zastosowaniu wysokiej jakości izolacji i odnawialnych źródeł energii. Budynki cyrkularne są trwałe oraz zaprojektowane w sposób umożliwiających ich szybką modyfikację i adaptację do aktualnych potrzeb użytkowników. Korzystają z systemów zamkniętego obiegu wody i energii, takich jak odzysk wody deszczowej i rekuperacja ciepła. Projektowanie budynków cyrkularnych uwzględnia zdrowie i komfort użytkowników, zapewniając dobrą wentylację powietrza, naturalne oświetlenie i przyjazne dla zdrowia materiały.

System “cap-and-trade” to mechanizm rynkowy stosowany w polityce klimatycznej, mający na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Działa na zasadzie ustalania maksymalnego poziomu emisji (tzw. cap) dla określonych sektorów gospodarki. Rządy lub organy regulacyjne wydzielają lub sprzedają ograniczoną liczbę uprawnień do emisji, które łącznie odpowiadają ustalonemu limitowi emisji.

Główne elementy systemu „cap-and-trade”:

1. Cap (limit emisji): ustalany przez rząd lub odpowiedni organ poziom emisji, którego nie można przekroczyć. Z czasem ten limit jest stopniowo obniżany, aby zmniejszać całkowitą ilość emitowanych gazów cieplarnianych.
2. Trade (handel): podmioty objęte systemem otrzymują lub kupują uprawnienia do emisji gazów cieplarnianych, które odpowiadają określonej ilości emisji (zazwyczaj jednej tony CO2 lub CO2e). Jeśli dany podmiot potrzebuje więcej uprawnień, może je kupić od innych podmiotów, które mają nadwyżkę, co tworzy rynek handlu emisjami. Podmioty mogą sprzedawać swoje niewykorzystane uprawnienia, co tworzy bodziec ekonomiczny do redukcji emisji – im mniej emitują, tym więcej uprawnień mogą sprzedać.

Korzyści systemu „cap-and-trade”:

• Skuteczność w redukcji emisji: system pozwala na kontrolowanie całkowitego poziomu emisji w gospodarce, jednocześnie dając podmiotom elastyczność w zakresie sposobu osiągania redukcji emisji.
• Efektywność kosztowa: dzięki możliwości handlu uprawnieniami, emisje są redukowane tam, gdzie jest to najtańsze, co zmniejsza ogólne koszty osiągania celów klimatycznych.
• Innowacje: ekonomiczne bodźce do redukcji emisji stymulują innowacje technologiczne, które mogą prowadzić do bardziej zrównoważonego rozwoju.

Przykładem działającego systemu „cap-and-trade” jest Europejski System Handlu Uprawnieniami do Emisjami (EU ETS), który obejmuje sektory przemysłowe, energetyczne i lotnictwo w Unii Europejskiej. Jest to największy tego typu system na świecie i odgrywa kluczową rolę w polityce klimatycznej UE.

CapEx (ang. capital expenditure, CapEx), czyli nakłady inwestycyjne to koszty ponoszone przez firmę na zakup, modernizację lub utrzymanie zasobów, które są wykorzystywane przez dłuższy czas do prowadzenia działalności operacyjnej. Wydatki te zazwyczaj wiążą się z inwestycjami mającymi na celu rozwój i zwiększenie wartości przedsiębiorstwa poprzez np. zakup nowoczesnych maszyn i zaawansowane technologie mogą zwiększyć zdolności produkcyjne, co może prowadzić do zwiększenia przychodów. Inwestowanie w nowoczesne technologie i infrastrukturę pozwala firmie utrzymać przewagę konkurencyjną. Chociaż nakłady inwestycyjne  mogą być wysokie, często prowadzą do oszczędności w dłuższej perspektywie, dzięki zwiększonej efektywności i mniejszym kosztom operacyjnym.

Przykłady CapEx:

Inwestycje w technologie: rozwój nowych technologii, systemów informatycznych.

Zakup nieruchomości: budynki, grunty.

Zakup maszyn i urządzeń: linie produkcyjne, pojazdy, sprzęt komputerowy.

Modernizacja i remonty: ulepszanie istniejących aktywów trwałych, rozbudowa zakładów produkcyjnych.

Carbon offset lub tzw. “offsetting” to  proces kompensacji emisji dwutlenku węgla lub innych gazów cieplarnianych, które zostały wyemitowane przez działalność firmy, organizacji lub osoby. Kompensacja odbywa się poprzez wspieranie projektów, które redukują lub usuwają równoważną ilość tych gazów z atmosfery. Projekty mogą obejmować na przykład: zalesianie obszarów czy regenerację terenów.

Najważniejszą zasadą carbon offset’ingu jest kompensowanie tylko tych emisji, których redukcja jest niemożliwa. Skuteczna strategia obejmuje trzy kroki: unikanie emisji, redukcję emisji oraz kompensację pozostałych emisji. Ograniczanie emisji powinno odbywać się zarówno w obrębie firmy, jak i w całym łańcuchu wartości, poprzez działania takie jak poprawa efektywności energetycznej, optymalizacja transportu, przejście na odnawialne źródła energii czy elektryfikacja floty.

Coraz częściej zwraca się uwagę na brak gwarancji skuteczności projektów typu carbon offset, zwłaszcza tych realizowanych w krajach rozwijających się. Ich nieskuteczność może z kolei prowadzić do utraty reputacji przedsiębiorstw. W związku z tym, carbon offset powinien być traktowany jako działania dodatkowe, a nie podstawowe, skupiając energię na inwestowaniu w niskoemisyjne technologie, edukację oraz rzetelną komunikację dotyczącą redukcji emisji.

https://ghgprotocol.org

https://climatestrategiespoland.pl/slownik/carbon-offset-kompensacja-emisji-dwutlenku-wegla/#:~:text=Z&text=Kompensacja%20emisji%20dwutlenku%20w%C4%99gla%2C%20znana,celu%20zr%C3%B3wnowa%C5%BCenie%20wytworzonego%20%C5%9Bladu%20w%C4%99glowego

CBAM (ang. Carbon Border Adjustment Mechanism), czyli graniczny podatek węglowy to mechanizm wprowadzony na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z dnia 10 maja 2023 r. Mechanizm polega na nałożeniu podatku na towary importowane do Unii Europejskiej, uwzględniając emisje dwutlenku węgla związane z ich produkcją.

CBAM jest istotnym narzędziem polityki klimatycznej UE, mającym na celu zapewnienie sprawiedliwego rynku oraz wsparcie globalnych wysiłków na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych. CBAM ma na celu regulację cen towarów i zapewnienie, że ceny towarów importowanych do UE odzwierciedlają ich ślad węglowy. Podatek ma również na celu ograniczenie ucieczki emisji – czyli przenoszenie produkcji do krajów o mniej rygorystycznych przepisach dotyczących emisji, co mogłoby prowadzić do zwiększenia globalnej emisji.

https://taxation-customs.ec.europa.eu/carbon-border-adjustment-mechanism_en

https://taxology.co/pl/blog/graniczny-podatek-weglowy-cbam/#:~:text=Graniczny%20podatek%20w%C4%99glowy%2C%20w%20skr%C3%B3cie,por%C3%B3wnaniu%20z%20europejskimi%20s%C4%85%20o

CCS (ang. carbon capture and storage), czyli sekwestracja dwutlenku węgla to proces zapobiegania emisji dużych ilości dwutlenku węgla do atmosfery z punktowych źródeł zanieczyszczeń, takich jak elektrownie i fabryki przemysłu ciężkiego. Polega na wychwyceniu dwutlenku węgla ze spalin, przetransportowaniu go na składowisko i zdeponowaniu w formacjach geologicznych, aby zapobiec przedostaniu się go do atmosfery. Działania te mają na celu zmniejszenie wpływu emisji dwutlenku węgla na globalne ocieplenie i zakwaszanie oceanów.

CCS obejmuje:

1. Wychwytywanie: dwutlenek węgla jest wychwytywany ze spalin generowanych przez procesy przemysłowe.
2. Transport: wychwycony dwutlenek węgla jest transportowany do miejsca składowania.
3. Składowanie: dwutlenek węgla jest deponowany w formacjach geologicznych, gdzie jest bezpiecznie przechowywany.

https://www.globalccsinstitute.com

https://magazynbiomasa.pl/o-co-chodzi-w-carbon-capture/

Termin ,,citizenwashing” (lub ,,citizenship washing”) odnosi się do praktyki, w której organizacje lub firmy próbują kreować swój wizerunek jako zaangażowanych w działania obywatelskie lub społeczne, nie podejmując jednak rzeczywistych działań w tym zakresie. Jest to forma marketingu, która polega na promowaniu wizerunku społecznej odpowiedzialności, podczas gdy faktyczne praktyki firmy mogą być sprzeczne z tym przekazem.

Kluczowe elementy citizenwashing’u to:

Nieetyczne praktyki: firma jednocześnie angażuje się w działania, które są sprzeczne z deklarowanymi wartościami, takie jak nieetyczne traktowanie pracowników, zanieczyszczanie środowiska, czy unikanie podatków.

Powierzchowność działań: organizacja podejmuje minimalne działania w zakresie społecznej odpowiedzialności, które mają symboliczny charakter. 

Niewspółmierność działań i komunikacji: firma inwestuje duże nakłady finansowe w kampanie promocyjne i PRowe, aby wykreować obraz zaangażowania społecznego, podczas gdy rzeczywiste działania są niewielkie.

Brak przejrzystości: organizacja nie dostarcza jasnych, konkretnych informacji na temat swoich działań prospołecznych, a jej komunikaty są nieprecyzyjne lub wprowadzające w błąd.

CO2e (ang. carbon dioxide equivalent), czyli ekwiwalent dwutlenku węgla to uniwersalna jednostka miary używana do wyrażenia potencjału globalnego ocieplenia różnych gazów cieplarnianych w przeliczeniu na jednostkę dwutlenku węgla. CO2e uwzględnia emisje różnych gazów cieplarnianych, takich jak dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu i inne, podczas obliczania śladu węglowego. Proces przeliczania emisji polega na pomnożeniu ilości danego gazu cieplarnianego przez jego współczynnik globalnego ocieplenia. Wynik pokazuje, ile dwutlenku węgla musiałoby zostać wyemitowane, aby miało taki sam wpływ na atmosferę jak dany gaz cieplarniany.

CO2e jest kluczowym narzędziem do oceny i porównywania wpływu różnych gazów cieplarnianych na zmiany klimatyczne, co pozwala na skuteczniejsze formułowanie polityk klimatycznych i strategii redukcji emisji.

https://www.climatepartner.com/en/knowledge/glossary/carbon-dioxide-equivalent

CSDD (ang. Corporate Sustainability Due Diligence Directive), czyli Dyrektywa w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju została przyjęta przez Parlament Europejski i Radę UE 24 maja 2024 r. CSDDD nakłada obowiązek stosowania procedur należytej staranności na określone grupy przedsiębiorstw, aby przeciwdziałać negatywnym skutkom ich działalności na prawa człowieka i środowisko. Przedsiębiorstwa powinny już teraz rozpocząć wdrażanie rozwiązań i procesów mających na celu spełnienie wymogów dyrektywy. Zgodnie z przyjętym harmonogramem, wymogi Dyrektywy CSDDD zaczną obowiązywać poszczególne grupy podmiotów zgodnie z poniższym harmonogramem:

• 3 lata od wejścia w życie Dyrektywy CSDDD: podmioty zatrudniające ponad 5000 pracowników i osiągających roczne obroty powyżej 1500 mln EUR.
• 4 lata od wejścia w życie Dyrektywy CSDDD: podmioty zatrudniające ponad 3000 pracowników i osiągających roczne obroty powyżej 900 mln EUR.
• 5 lat od wejścia w życie Dyrektywy CSDDD: podmioty zatrudniające ponad 1000 pracowników i osiągających roczne obroty powyżej 450 mln EUR.

Przedsiębiorstwa zobowiązane do stosowania procedur należytej staranności muszą identyfikować, zapobiegać i łagodzić negatywne skutki swojej działalności zarówno w zakresie podstawowej działalności, jak i w całym łańcuchu dostaw oraz w innych relacjach biznesowych. 

Dyrektywa CSDDD wprowadza szereg obowiązków dla przedsiębiorstw, w tym:

• firmy będą musiały zidentyfikować potencjalne negatywne skutki swojej działalności na prawa człowieka i środowisko, które mogą wystąpić zarówno bezpośrednio, jak i w łańcuchu dostaw;
• firmy będą zobowiązane do wdrożenia odpowiednich środków zapobiegających i łagodzących zidentyfikowane zagrożenia;
• firmy zostaną zobowiązane do regularnego monitorowania oraz raportowania o podejmowanych działaniach w zakresie należytej staranności i ich skuteczności;
• firmy zostaną zobowiązane do podejmowania dialogu z pracownikami, społecznościami lokalnymi i innymi interesariuszami, aby wspólnie pracować nad poprawą sytuacji w obszarach narażonych na negatywne skutki.

https://commission.europa.eu/publications/proposal-directive-corporate-sustainability-due-diligence-and-annex_en

https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/dyrektywa-w-sprawie-nalezytej-starannosci-przedsiebiorstw-w-zakresie-zrownowazonego-rozwoju2

Cele Zrównoważonego Rozwoju (ang. Sustainable Development Goals, SDGs) to zestaw 17 globalnych celów ustanowionych przez Organizację Narodów Zjednoczonych, które mają na celu rozwiązanie najważniejszych problemów społecznych, gospodarczych i środowiskowych współczesnego świata. Zostały one sformułowane w dokumencie „Przekształcanie naszego świata: Agenda na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030” (Agenda 2030), który został przyjęty przez przywódców państw członkowskich ONZ podczas szczytu w Nowym Jorku we wrześniu 2015 r. 

Cele Zrównoważonego Rozwoju tworzą zintegrowany plan, który uwzględnia wzajemne powiązania między różnymi obszarami zrównoważonego rozwoju. Ich realizacja wymaga współpracy rządów, organizacji międzynarodowych, sektora prywatnego, społeczeństwa obywatelskiego oraz wszystkich obywateli na całym świecie. Mają one kluczowe znaczenie dla zapewnienia długoterminowego dobrobytu zarówno ludzi, jak i planety.

Cele Zrównoważonego Rozwoju obejmują 17 głównych celów i 169 zadań, które są adresowane do wszystkich zainteresowanych stron: rządów, organizacji międzynarodowych, organizacji pozarządowych, sektora nauki i biznesu, a także obywateli. Skupiają się one na pięciu kluczowych obszarach, znanych jako „5xP”:

1. Ludzie (ang. People): eliminacja ubóstwa i głodu, zapewnienie zdrowia, dobrobytu oraz edukacji dla wszystkich.
2. Planeta (ang. Planet): ochrona środowiska naturalnego, działania na rzecz łagodzenia zmian klimatycznych oraz zachowanie bioróżnorodności.
3. Dobrobyt (ang. Prosperity): promowanie dobrobytu, zapewnienie dostępu do zrównoważonych źródeł energii, wspieranie innowacji i zrównoważonego rozwoju gospodarczego.
4. Pokój (ang. Peace): wspieranie pokojowych, sprawiedliwych i inkluzywnych społeczeństw, zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony praw człowieka.
5. Partnerstwo (ang. Partnership): wzmacnianie międzynarodowego partnerstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Agenda 2030 i tworzące ją SDGs uwzględniają trzy kluczowe aspekty: ekonomiczny, społeczny i środowiskowy. Dokument identyfikuje najważniejsze wyzwania współczesnego świata i przedstawia wizję budowy lepszego świata dla wszystkich mieszkańców planety. Zobowiązuje państwa do działań mających na celu zaspokojenie potrzeb obecnego pokolenia w sposób zrównoważony, z szacunkiem dla środowiska oraz uwzględnieniem potrzeb przyszłych pokoleń.

Cele SDGs mają na celu:

• redukcję ubóstwa we wszystkich jego formach;
• zapewnienie dostępu do edukacji, żywności i czystej wody;
• promowanie równości i wspieranie praw człowieka;
• ochronę środowiska i łagodzenie skutków zmian klimatycznych;
• zwiększenie dostępu do zrównoważonych źródeł energii.

Realizacja SDGs wymaga współpracy na wszystkich poziomach: międzynarodowym, krajowym i lokalnym. Zaangażowanie wszystkich interesariuszy, w tym rządów, sektora prywatnego, organizacji pozarządowych i obywateli, jest kluczowe dla osiągnięcia tych celów.

https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/

Certyfikacja B Corp jest globalnym standardem przyznawanym firmom, które spełniają kryteria wydajności, odpowiedzialności i przejrzystości pod względem środowiskowym i społecznym. Aby uzyskać certyfikat, przedsiębiorstwa muszą przejść rygorystyczny proces oceny prowadzony przez organizację B Lab, odpowiedzialną za certyfikację B Corp. O certyfikację B Corp może ubiegać się każde przedsiębiorstwo prywatne i publiczne, niezależnie od wielkości, sektora czy lokalizacji

https://www.bcorporation.net/en-us/

CSR (ang. Corporate Social Responsibility), czyli społeczna odpowiedzialność biznesu to strategia zarządzania, zgodnie z którą przedsiębiorstwa dobrowolnie uwzględniają w swoich działaniach interesy społeczne, aspekty środowiskowe oraz relacje z różnymi grupami interesariuszy, w szczególności z pracownikami. CSR oznacza, że firmy świadomie inwestują w zasoby ludzkie, ochronę środowiska oraz relacje z otoczeniem firmy, informując jednocześnie o tych działaniach. Takie podejście przyczynia się do wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstwa oraz kształtowania warunków dla zrównoważonego rozwoju społecznego i ekonomicznego.

Społeczna odpowiedzialność biznesu przynosi korzyści zarówno przedsiębiorstwom, jak i ich interesariuszom. Pomaga budować firmom zaufanie i reputację, zwiększać lojalność klientów, przyciągać i zatrzymywać utalentowanych pracowników oraz minimalizować ryzyka związane z działalnością gospodarczą. Ponadto, odpowiedzialne działania biznesowe przyczyniają się do ochrony środowiska i poprawy jakości życia społeczeństwa.

CSRD (ang. Corporate Sustainability Reporting Directive), czyli Dyrektywa w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju to unijny akt prawny, który wszedł w życie 5 stycznia 2023 r. Dyrektywa CSRD zastąpiła wcześniejszą Dyrektywę o sprawozdawczości niefinansowej (NFRD) i wprowadziła bardziej szczegółowe i ujednolicone wymagania dotyczące raportowania kwestii związanych z ochroną środowiska, odpowiedzialnością społeczną oraz ładem korporacyjnym. 

Dyrektywa CSRD ma na celu zapewnienie większej przejrzystości i porównywalności informacji niefinansowych, co pozwoli inwestorom, konsumentom i innym interesariuszom na lepszą ocenę działań przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju. Wspiera także przedsiębiorstwa w identyfikowaniu i zarządzaniu ryzykami związanymi ze zmianami klimatycznymi i społecznymi oraz promuje długoterminową stabilność i zrównoważony rozwój gospodarczy.

Zmiany wprowadzone Dyrektywą CSRD:

• rozszerzenie kręgu podmiotów zobowiązanych do ujawnienia informacji niefinansowych;
• wprowadzenie jednolitych standardów raportowania zrównoważonego rozwoju (tzw. ESRS);
• wprowadzenie wymogu integracji informacji niefinansowych z finansowymi, co zapewni kompleksowy obraz działalności przedsiębiorstw;
• konieczność zewnętrznej weryfikacji (audytu) raportów niefinansowych, co zwiększy ich wiarygodność;
• wprowadzenie obowiązku ujawniania szczegółowych informacji na temat wpływu działalności przedsiębiorstw na środowisko, społeczeństwo i ładu korporacyjnego.

Kogo obejmie Dyrektywa CSRD?

• Od 1 stycznia 2024 r. duże spółki zainteresowania publicznego, zatrudniające powyżej 500 pracowników, podlegające dyrektywie NFRD. Przedsiębiorstwa są zobowiązane do złożenie pierwszych sprawozdań w 2025 r.
• Od 1 stycznia 2025 r. duże spółki, które obecnie nie podlegają dyrektywie NFRD, zatrudniające powyżej 250 pracowników, i / lub posiadające 40 mln EUR obrotu i/lub 20 mln EUR sumy bilansowej. Przedsiębiorstwa są zobowiązane do złożenie pierwszych sprawozdań w 2026 r.
• Od 1 stycznia 2026 r. małe i średnie firmy notowane na giełdzie oraz pozostałe firmy. Termin składania sprawozdań to 2027 r. jednak MŚP muszą zgłosić zamiar skorzystania z odroczenia terminu złożenia sprawozdania do 2028 r.

https://finance.ec.europa.eu/capital-markets-union-and-financial-markets/company-reporting-and-auditing/company-reporting/corporate-sustainability-reporting_en

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32022L2464

Cradle to Cradle (C2C) to model projektowania produktów, który uwzględnia wszystkie etapy ich cyklu życia, z naciskiem na ponowne wykorzystanie po zakończeniu użytkowania. Nazwa modelu nawiązuje do koncepcji „od kołyski po grób” (ang. cradle to grave), zastępując „grób” kolejną „kołyską” (ang. cradle to cradle), co obrazuje ideę gospodarki obiegu zamkniętego.

Model dąży do minimalizacji negatywnego wpływu produkcji na środowisko oraz maksymalizacji pozytywnego wpływu na zdrowie ludzi i planetę. Produkty zaprojektowane zgodnie z tym modelem są częścią systemu obiegu zamkniętego, który zakłada wielokrotne wykorzystanie materiałów i zasobów, co prowadzi do redukcji odpadów.

Główne założenia Cradle to Cradle:

1. Bezpieczeństwo dla zdrowia: wszystkie materiały używane w produkcie muszą uzyskać pozytywną ocenę pod kątem wpływu na środowisko i zdrowie ludzkie.
2. Ponowne wykorzystanie materiałów: produkty powinny być projektowane w taki sposób, aby po zakończeniu ich użytkowania mogły być ponownie przetworzone. 
3. Wykorzystanie energii odnawialnej: procesy produkcyjne powinny korzystać z energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych.
4. Efektywne gospodarowanie wodą: woda powinna być używana odpowiedzialnie i efektywnie.
5. Społeczna odpowiedzialność: firmy powinny dbać o pracowników i kierować się odpowiedzialnością społeczną w całym łańcuchu wartości.

DEI (ang. Diversity, Equity, and Inclusion) to ramy organizacyjne koncentrujące się na promowaniu różnorodności, równości i włączenia. DEI dąży do zapewnienia sprawiedliwego traktowania i pełnej integracji wszystkich osób, szczególnie tych, które historycznie były niedostatecznie reprezentowane lub doświadczały dyskryminacji. Termin DEI jest szeroko stosowany w zarządzaniu, praktykach organizacyjnych oraz w dyskursie społecznym i kulturowym, podkreślając wagę tych wartości zarówno w miejscu pracy, jak i w społeczeństwie.

DEI jest wdrażane poprzez szkolenia oraz polityki w sektorze prywatnym i publicznym, aby tworzyć bardziej reprezentatywne, sprawiedliwe i inkluzywne organizacje. Tego rodzaju podejście może przyczynić się do zwiększenia produktywności, innowacyjności oraz długoterminowego sukcesu organizacji.

Różnorodność (ang. Diversity)

Różnorodność oznacza obecność grup ludzi o różnych cechach, takich jak płeć, wiek, rasa, pochodzenie etniczne, orientacja seksualna, niepełnosprawność i inne. Ma na celu zapewnienie różnorodności perspektyw, doświadczeń i umiejętności w organizacji lub społeczeństwie.

Równość (ang. Equity)

Równość oznacza zapewnienie równych szans i równego traktowania wszystkich ludzi, niezależnie od ich cech. Zakłada eliminację niesprawiedliwych i dyskryminacyjnych praktyk oraz dążenie do sprawiedliwości społecznej.

Włączenie (ang. Inclusion)

Włączenie oznacza tworzenie środowiska, w którym wszyscy pracownicy lub członkowie społeczeństwa czują się akceptowani, doceniani i mogą aktywnie uczestniczyć w życiu organizacji lub społeczeństwa. Promuje otwartość na różnorodność i aktywne zaangażowanie wszystkich.

https://kadry.infor.pl/kadry/hrm/6295839,co-to-jest-dei.html

Dekarbonizacja to proces systematycznego ograniczania emisji dwutlenku węgla do atmosfery, mający na celu całkowite zaprzestanie jego emisji. Jest odpowiedzią na szkodliwe działanie dwutlenku węgla na środowisko i wiąże się z polityką ochrony środowiska stosowaną przez wiele państw, zwłaszcza w Unii Europejskiej. Proces obejmuje szereg działań mających na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych, które są głównym powodem ocieplenia klimatu. Dekarbonizacja polega na zmianie zachowań społecznych oraz przestawieniu gospodarki na bezemisyjne lub niskoemisyjne źródła energii i technologie.

Dekarbonizacja wymaga wprowadzenia systemowych zmian na wszystkich szczeblach gospodarki – od sposobu generowania energii, przez produkcję i dostarczanie towarów i usług, aż po zarządzanie gruntami. Emisje dwutlenku węgla i metanu pochodzą przede wszystkim z sektorów takich jak: wytwarzanie energii, przemysł, transport, budownictwo oraz rolnictwo i użytkowanie gruntów.

https://news.climate.columbia.edu/2022/04/22/what-is-decarbonization-and-how-do-we-make-it-happen/

DNSH (ang. Do No Significant Harm) to zasada nieczynienia znaczącej szkody środowisku. Stanowi ona jedno z kluczowych kryteriów stosowanych w politykach i regulacjach Unii Europejskiej dotyczących zrównoważonego rozwoju oraz inwestycji, kładący nacisk na ochronę środowiska i promowanie działań zgodnych z celami klimatycznymi. Głównym celem DNSH jest zapewnienie, że wszelkie działania i projekty finansowane ze środków publicznych i prywatnych nie przyczyniają się do pogorszenia stanu środowiska naturalnego. Zastosowanie zasady jest kluczowe dla osiągnięcia długoterminowych celów zrównoważonego rozwoju i ochrony naszej planety.

Wykaz zagrożeń dla celów środowiskowych obejmuje kilkanaście pozycji, w tym m.in.:

• znaczące emisje gazów cieplarnianych, 
• szkodzenie potencjałowi ekologicznemu wód powierzchniowych, 
• działania prowadzące do znaczącego zwiększenia wytwarzania, spalania lub unieszkodliwiania odpadów, 
• znaczący wzrost emisji zanieczyszczeń do powietrza, wody lub ziemi, 
• niszczenie odporności ekosystemów, 
• szkodliwość dla stanu zachowania siedlisk i gatunków, w tym w ramach sieci Natura 2000, czy obszarów UNESCO.

DNSH jest również zasadą horyzontalną dla przedsięwzięć wspieranych środkami Unii Europejskiej w perspektywie finansowej 2021-2027. Oznacza to, że musi być ona stosowana powszechnie, w szerokim zakresie działalności i projektów finansowanych ze środków UE. Zasada DNSH dotyczy szerokiego zakresu działań, a jej wymogi muszą być spełniane przez różne sektory i na wszystkich etapach realizacji projektów. Celem jest zapewnienie, że projekty realizowane w ramach finansowania UE w żaden sposób i na żadnym etapie nie wyrządzają znaczącej szkody środowiskowej.

Ponadto, zasada DNSH jest integralnym elementem Taksonomii zrównoważonego finansowania UE oraz znajduje zastosowanie w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, który wspiera odbudowę gospodarczą po pandemii.

https://www.funduszedlamazowsza.eu/wp-content/uploads/2023/03/dnsh-podrecznik-dla-beneficjenta-wersja-koncowa.pdf

Efekt cieplarniany to naturalny proces polegający na zatrzymywaniu ciepła w atmosferze Ziemi dzięki obecności gazów cieplarnianych, takich jak dwutlenek węgla (CO₂), metan (CH₄), para wodna i podtlenek azotu (N₂O). Gazy te absorbują promieniowanie podczerwone emitowane przez powierzchnię Ziemi i ponownie emitują je w kierunku Ziemi, co prowadzi do jej dodatkowego ogrzewania. Dzięki efektowi cieplarnianemu temperatura na Ziemi jest utrzymywana na poziomie umożliwiającym istnienie życia.

Związek efektu cieplarnianego ze zmianami klimatu: 

Efekt cieplarniany sam w sobie jest zjawiskiem naturalnym i niezbędnym do utrzymania temperatury na Ziemi na poziomie umożliwiającym życie. Jednak działalność człowieka m.in. spalanie paliw kopalnych, wylesianie oraz działalność przemysłowa powodują zwiększa stężenie gazów cieplarnianych w atmosferze, co prowadzi do wzmocnienia tego efektu. W efekcie prowadzi to zatrzymywania większej ilości ciepła w atmosferze, co prowadzi do globalnego ocieplenia.

Globalne ocieplenie, czyli wzrost średniej temperatury na Ziemi, jest głównym czynnikiem zmian klimatu. Zmiany te obejmują podnoszenie się poziomu mórz, ekstremalne zjawiska pogodowe (m.in. huragany, susze i powodzie), zmiany w wzorcach opadów, a także zakłócenia w ekosystemach.

https://naukaoklimacie.pl/aktualnosci/efekt-cieplarniany-abc

Efektywność energetyczna to sposób korzystania z energii w taki sposób, aby osiągnąć te same wyniki przy mniejszym zużyciu energii. Oznacza to, że produkty, procesy lub systemy zużywają mniej energii do wykonywania tej samej pracy lub wytwarzania tych samych produktów. Efektywność energetyczna jest najczęściej osiągana przez zastosowanie wydajniejszych technologii lub procesów produkcyjnych. 

W praktyce, efektywne wykorzystanie energii ma na celu zmniejszenie ilości energii potrzebnej do dostarczania produktów i usług. Przykładem może być izolacja termiczna budynku, która pozwala na użycie mniejszej ilości energii do ogrzewania i chłodzenia, utrzymując komfortową temperaturę wewnątrz. Inne przykłady to instalacja energooszczędnych lamp fluorescencyjnych lub świetlików, które zmniejszają ilość energii potrzebnej do oświetlenia w porównaniu do tradycyjnych żarówek.

​​https://energy.ec.europa.eu/topics/energy-efficiency_en

EFRAG (ang. European Financial Reporting Advisory Group), czyli Europejska Grupa Doradcza ds. Sprawozdawczości Finansowej to niezależna instytucja prywatna, utworzona w 2001 r. z inicjatywy Komisji Europejskiej. W strukturze EFRAG znajduje się Grupa Ekspertów Technicznych, której zadaniem jest wypracowywanie konkretnych rekomendacji dotyczących standardów rachunkowości. 

EFRAG odgrywa kluczową rolę w harmonizacji i rozwoju standardów sprawozdawczości finansowej oraz zrównoważonego rozwoju w Unii Europejskiej. Praca EFRAG zapewnia, że standardy stosowane w UE są zgodne z międzynarodowymi praktykami i odpowiadają na potrzeby różnych interesariuszy. Dzięki rozszerzeniu swojej roli o kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem, EFRAG przyczynia się do większej przejrzystości i rzetelności raportów dotyczących wpływu firm na środowisko i społeczeństwo. EFRAG nie tylko opracowuje standardy, ale również wspiera firmy w ich wdrażaniu poprzez dokumenty pomocnicze i platformę Q&A na temat europejskich standardów raportowania zrównoważonego rozwoju (ang. European Sustainability Reporting Standards, ESRS). Ponadto, organizacja prowadzi konsultacje publiczne dotyczące projektów standardów, aby uwzględnić opinie różnych interesariuszy.

Działania EFRAG skupiają się obecnie na dwóch kluczowych obszarach:

1. Raportowanie finansowe: rozwój Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) z europejskiej perspektywy oraz udzielanie porad dotyczących zatwierdzania i zmian tych standardów przez Komisję Europejską. 
2. Raportowanie zrównoważonego rozwoju: opracowywanie projektów europejskich standardów raportowania zrównoważonego rozwoju (ESRS). 

https://www.efrag.org/?AspxAutoDetectCookieSupport=1

https://odpowiedzialnybiznes.pl/hasla-encyklopedii/efrag/

Ekosystem to dynamiczny układ ekologiczny, w którym żywe organizmy (rośliny, zwierzęta, bakterie) i ich nieożywione środowisko wzajemnie na siebie wpływają, tworząc funkcjonalną całość. Składa się z biocenozy (zespół organizmów) oraz biotopu (środowisko). Bioróżnorodność odgrywa kluczową rolę w usługach ekosystemowych, takich jak zapylanie, regulacja klimatu, ochrona przeciwpowodziowa, żyzność gleby oraz wytwarzanie żywności, paliwa, włókien i leków.

UE od początku XXI w. wdraża strategie mające na celu ochronę i odbudowę bioróżnorodności, takie jak strategia na rzecz bioróżnorodności 2030, będąca częścią Europejskiego Zielonego Ładu. Działania te mają na celu przeciwdziałanie gwałtownej utracie bioróżnorodności i załamaniu się ekosystemów spowodowanych działalnością człowieka.

https://environment.ec.europa.eu/topics/nature-and-biodiversity/habitats-directive_en

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=LEGISSUM:ecosystem

Emisje Zakresu 1 to jedna z trzech kategorii emisji według GHG Protocol będącego najbardziej znanym, rozpowszechnionym i globalnie uznanym standardem do obliczania śladu węglowego dla przedsiębiorstw. 

Emisje Zakresu 1 to bezpośrednie emisje gazów cieplarnianych powstałe w wyniku spalania paliw w źródłach stacjonarnych i mobilnych, będących własnością firmy lub będących przez nią nadzorowanych. Obejmują one również emisje wynikające z procesów technologicznych oraz ulatniających się czynników chłodniczych. 

https://climatestrategiespoland.pl/slad-weglowy/

Emisje Zakresu 2 to jedna z trzech kategorii emisji według GHG Protocol będącego najbardziej znanym, rozpowszechnionym i globalnie uznanym standardem do obliczania śladu węglowego dla przedsiębiorstw. 

Emisje Zakresu 2 to pośrednie emisje gazów cieplarnianych powstałe w wyniku produkcji energii elektrycznej, ciepła, pary lub chłodu, która jest kupowana i zużywana przez firmę. Źródłem emisji w tym wypadku są jednostki wytwarzające energię, którą firma nabywa i wykorzystuje do swojej działalności.

https://ghgprotocol.org/scope-2-guidance

Emisje Zakresu 3 to jedna z trzech kategorii emisji według GHG Protocol będącego najbardziej znanym, rozpowszechnionym i globalnie uznanym standardem do obliczania śladu węglowego dla przedsiębiorstw.

Emisje Zakresu 3 to wszystkie inne, pośrednie emisje gazów cieplarnianych, które wynikają z działalności firmy, ale są generowane w łańcuchu wartości, zarówno w górę, jak i w dół strumienia. Obejmują one emisje związane z produkcją zakupionych towarów i usług, transportem, utylizacją odpadów, użytkowaniem sprzedawanych produktów, a także podróżami służbowymi i dojazdami pracowników do pracy.

https://ghgprotocol.org/corporate-value-chain-scope-3-standard

Emisje rozproszone to zanieczyszczenia, które uwalniane są do atmosfery z powierzchniowych źródeł, takich jak składowiska odpadów, magazyny chemikaliów, pola uprawne, czy place budowy. Charakteryzują się trudnością w dokładnym określeniu miejsca i ilości emisji, ponieważ są rozproszone na dużej powierzchni.

Emisje niezorganizowane to zanieczyszczenia, które przypadkowo wydostają się z różnych miejsc w instalacjach przemysłowych, np. przez nieszczelności w zaworach, rurociągach, zbiornikach lub podczas transportu materiałów. Często powstają wskutek nieplanowanych wycieków lub emisji z procesów technologicznych.

Etyka biznesu to zbiór zasad i norm moralnych, które kierują działaniami i decyzjami podejmowanymi przez przedsiębiorstwa oraz ich pracowników. Mają one na celu zapewnienie, że działalność biznesowa jest prowadzona uczciwie, odpowiedzialnie i transparentnie, z poszanowaniem praw i interesów wszystkich interesariuszy, w tym pracowników, klientów, dostawców, społeczności lokalnych oraz środowiska naturalnego.

Etyka biznesu obejmuje uczciwość i rzetelność, odpowiedzialność społeczną, zrównoważony rozwój, poszanowanie praw człowieka oraz przeciwdziałanie korupcji. Działania biznesowe powinny być prowadzone z poszanowaniem prawdy i przejrzystości, dążyć do pozytywnego wpływu na społeczeństwo, minimalizować negatywny wpływ na środowisko, unikać wszelkich form dyskryminacji i wyzysku oraz prowadzić politykę zerowej tolerancji wobec korupcji.

Emisje zerowe netto to stan, w którym całkowita ilość emisji gazów cieplarnianych wyemitowanych przez działalność człowieka jest równa ilości tych gazów usuniętych z atmosfery. Osiągnięcie tego stanu wymaga równoważenia emisji poprzez różne strategie redukcji i usuwania dwutlenku węgla. Stan emisji zerowych netto odnosi się do emisji wszystkich gazów cieplarnianych, nie tylko dwutlenku węgla.

Dla osiągnięcia emisji zerowych netto kluczowe znaczenie mają:

1. Znacząca redukcji emisji: ograniczenie emisji we wszystkich sektorach, w tym energetyce, transporcie, rolnictwie i przemyśle, do możliwie najniższego poziomu.
2. Usuwania pozostałych emisji: równoważenie pozostałych emisji poprzez naturalne procesy pochłaniania (np. odtwarzanie lasów) oraz technologie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla.

Osiągnięcie emisji zerowych netto jest kluczowe w walce ze zmianami klimatycznymi, ponieważ pomaga ograniczyć globalne ocieplenie i jego negatywne skutki dla środowiska, gospodarki i zdrowia publicznego. W scenariuszach mających na celu ograniczenie wzrostu temperatury do 1,5 stopnia Celsjusza, neutralność emisyjna jest niezbędna do osiągnięcia długoterminowej stabilności klimatycznej.

https://www.wri.org/insights/what-does-net-zero-emissions-mean

https://unfccc.int/news/un-chief-net-zero-coalition-must-grow-to-meet-climate-challenges

ESRS (ang. European Sustainability Reporting Standards) to Europejskie Standardy Sprawozdawczości w Zakresie Zrównoważonego Rozwoju, czyli zestaw obowiązkowych wytycznych  dotyczących raportowania niefinansowego. ESRS mają na celu zwiększenie rzetelności i porównywalności raportowanych przez firmy informacji o działaniach z obszaru zrównoważonego rozwoju. Standardy ESRS zostały wprowadzone zgodnie z dyrektywą w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (ang. Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD) i precyzują w jaki sposób firmy powinny ujawniać kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem. Dzięki temu ESRS stanowi fundament dla zrównoważonej polityki i transparentności działań przedsiębiorstw w Unii Europejskiej.

https://esg.ing.pl/strefa-inspiracji/standard-esrs-1#

EU ETS (ang. European Union Emissions Trading System), czyli Europejski System Handlu Uprawnieniami do Emisji jest kluczowym narzędziem Unii Europejskiej w walce ze zmianami klimatu, mającym na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych. System działa na zasadzie „pułapów i handlu” (ang. cap and trade), gdzie ustalany jest limit emisji dla instalacji objętych systemem. Instalacje mogą kupować lub otrzymywać uprawnienia do emisji, którymi mogą handlować zgodnie ze swoimi potrzebami. EU ETS obejmuje około 11 tys. instalacji w sektorze energetycznym i przemysłowym w UE, Islandii, Liechtensteinie, Norwegii i Szwajcarii, które odpowiadają za około 38 proc. emisji gazów cieplarnianych w UE.

https://climate.ec.europa.eu/eu-action/eu-emissions-trading-system-eu-ets_pl

EU ETS 2 (Europejski System Handlu Uprawnieniami do Emisji 2) jest rozszerzeniem istniejącego Europejskiego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (EU ETS), który jest kluczowym narzędziem Unii Europejskiej w walce ze zmianami klimatycznymi poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Podczas gdy pierwotny system EU ETS obejmuje głównie duże instalacje przemysłowe oraz sektor energetyczny, EU ETS 2 rozszerza ten zakres na sektor transportu drogowego, budownictwa oraz małe instalacje przemysłowe, które nie były dotychczas objęte regulacjami EU ETS. 

Europejski Zielony Ład (ang. European Green Deal) to strategia Unii Europejskiej mająca na celu przekształcenie gospodarki UE w bardziej zrównoważony i neutralny dla klimatu model do 2050 r. Europejski Zielony Ład ma na celu połączenie wzrostu gospodarczego z troską o środowisko, promując jednocześnie sprawiedliwość społeczną i ekonomiczną.

Główne założenia Europejskiego Zielonego Ładu:

1. Neutralność klimatyczna: osiągnięcie zerowej emisji gazów cieplarnianych do 2050 r.
2. Gospodarka o obiegu zamkniętym: promowanie recyklingu i ponownego wykorzystania zasobów.
3. Odnawialne źródła energii: zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych.
4. Ochrona różnorodności biologicznej: inicjatywy mające na celu ochronę i odbudowę ekosystemów.
5. Rolnictwo ekologiczne: wspieranie zrównoważonych praktyk rolniczych.

Inicjatywa obejmuje również inwestycje w zrównoważony rozwój, wsparcie dla innowacji oraz wzmocnienie roli obywateli w przechodzeniu na zieloną gospodarkę. Europejski Zielony Ład jest fundamentem polityki klimatycznej UE, mającej na celu walkę ze zmianami klimatu i promowanie zrównoważonego rozwoju.

https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal/delivering-european-green-deal_en

„Fit for 55” (pol. Gotowi na 55) to pakiet legislacyjny Unii Europejskiej, mający na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 proc. do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 1990 r oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Pakiet jest częścią Europejskiego Zielonego Ładu i obejmuje szeroki zakres polityk. Celem “Fit for 55” jest stworzenie spójnych i ambitnych ram prawnych, które wspierają transformację ekologiczną w całej UE, promując innowacje, konkurencyjność i sprawiedliwość społeczną.

Kluczowe elementy pakietu:

1. Reforma europejskiego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS): aktualizacja i rozszerzenie systemu, by objął większą liczbę sektorów i zmniejszał dostępne uprawnienia do emisji.
2. Normy emisji dla samochodów: wprowadzenie surowszych standardów emisji dla pojazdów, aby przyspieszyć przejście na pojazdy elektryczne.
3. Energia odnawialna i efektywność energetyczna: zwiększenie celów dotyczących udziału odnawialnych źródeł energii i poprawa efektywności energetycznej w różnych sektorach.
4. Podatki i opłaty środowiskowe: zmiana struktury podatków i opłat, aby uwzględniały emisje dwutlenku węgla i promowały ekologiczne technologie.

https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/green-deal/fit-for-55/

GRI (ang. Global Reporting Initiative) to międzynarodowa organizacja, która opracowuje najbardziej rozpowszechnione standardy raportowania zrównoważonego rozwoju na świecie. Standardy GRI są szeroko stosowane przez wiodące firmy w ponad 100 krajach i są referencją w politykach oraz wytycznych giełdowych na całym świecie. Ponad 160 polityk w ponad 60 krajach i regionach odnosi się do standardów GRI lub wymaga ich stosowania.

Standardy GRI obejmują szeroki zakres tematów związanych z aspektami ekonomicznymi, środowiskowymi i społecznymi. Zostały zaprojektowane w sposób, który umożliwia ich zastosowanie w każdej organizacji, niezależnie od jej wielkości, sektora, lokalizacji czy doświadczenia w raportowaniu. Dzięki temu organizacje mogą raportować w sposób spójny i porównywalny, co pomaga zaspokoić potrzeby ich interesariuszy.

Standardy GRI są podzielone na trzy serie:

• Standardy uniwersalne: podstawowe standardy obowiązujące wszystkie organizacje.
• Standardy sektorowe: standardy specyficzne dla poszczególnych sektorów, uwzględniające wspólne wpływy na gospodarkę, środowisko i ludzi.
• Standardy tematyczne: standardy dotyczące konkretnych tematów, takich jak korupcja, woda czy bioróżnorodność.

https://www.globalreporting.org/media/wmxlklns/about-gri-brochure-2022.pdf

Gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ) to model ekonomiczny, który koncentruje się na minimalizacji odpadów i maksymalnym wykorzystaniu zasobów. GOZ jest alternatywą dla tradycyjnego, liniowego modelu gospodarki, polegającego na wydobyciu surowców, produkcji, użytkowania produktu a następnie jego wyrzucenia. Celem GOZ jest jak najdłuższe utrzymywanie produktów i materiałów w użyciu poprzez ich użycie, naprawę, odnawianie i recykling, co pozwala na wielokrotne wykorzystanie zasobów.

Główne zasady gospodarki obiegu zamkniętego obejmują:

1. Projektowanie z myślą o trwałości: produkty są projektowane w taki sposób, aby ich części można było łatwo naprawić, wymienić lub przetworzyć. Zmniejsza to ilość odpadów i pozwala na dłuższe użytkowanie zasobów.
2. Wydłużenie życia produktów: produkty i materiały są używane tak długo, jak to możliwe, poprzez naprawy, modernizacje i renowacje. Umożliwia to maksymalizację wartości zasobów.
3. Ponowne użycie: produkty są ponownie wykorzystywane przez różnych użytkowników. Na przykład, sprzęt elektroniczny może być odsprzedawany lub przekazywany, zamiast być wyrzucany.
4. Recykling: materiały są zbierane i przetwarzane na nowe produkty. Recykling zmniejsza zapotrzebowanie na surowce naturalne i zmniejsza ilość odpadów.
5. Zamknięcie obiegu materiałów: produkty i materiały, które osiągnęły koniec swojego cyklu życia, są przetwarzane na surowce wtórne, które mogą być ponownie wykorzystane w procesie produkcyjnym.
6. Zrównoważone zarządzanie zasobami: optymalizacja wykorzystania zasobów naturalnych poprzez ich efektywne zarządzanie i minimalizowanie marnotrawstwa.

https://www.ellenmacarthurfoundation.org/topics/circular-economy-introduction/overview

https://www.europarl.europa.eu/topics/en/article/20151201STO05603/circular-economy-definition-importance-and-benefits

GHG(rang. Greenhouse Gases), czyli gazy cieplarniane to gazy, które przepuszczają większość promieniowania krótkofalowego (słonecznego) docierającego do Ziemi, jednocześnie pochłaniając promieniowanie długofalowe (podczerwone) odbijane przez powierzchnię naszej planety. Dzięki tej absorpcji promieniowania długofalowego, gazy cieplarniane przyczyniają się do powstawania efektu cieplarnianego, co prowadzi do podwyższenia temperatury powierzchni Ziemi i destabilizacji klimatu.

Efekt cieplarniany jest kluczowy dla utrzymania temperatury Ziemi na poziomie umożliwiającym życie. Jednak nadmierne stężenie gazów cieplarnianych, spowodowane działalnością człowieka, prowadzi do globalnego ocieplenia i zmian klimatycznych.

Każdy gaz cieplarniany ma inny wpływ na efekt cieplarniany, mierzony za pomocą współczynnika globalnego ocieplenia (GWP). Wartość GWP określa, jak bardzo dany gaz przyczynia się do ocieplenia w porównaniu do dwutlenku węgla.

Głównymi gazami cieplarnianymi są:

• Dwutlenek węgla (CO2): emitowany głównie przez spalanie paliw kopalnych i działalność przemysłową.
• Metan (CH4): pochodzący z rolnictwa, wysypisk śmieci oraz produkcji gazu ziemnego i ropy naftowej.
• Podtlenek azotu (N2O): emitowany przez rolnictwo i przemysł chemiczny.
• Fluorowęglowodory (HFC), Perfluorowęglowodory (PFC), Sześciofluorek siarki (SF6): stosowane w chłodnictwie, produkcji elektroniki oraz jako izolatory w urządzeniach elektrycznych.

https://pl.tergo.io/blog/nauka-i-natura/co2-i-co2e-jaka-jest-roznica/

https://www.teraz-srodowisko.pl/slownik-ochrona-srodowiska/definicja/gazy-cieplarniane.html

GHG (GHG Protocol), czyli Protokół Gazów Cieplarnianych to globalnie uznany standard, który określa jednolite zasady obliczania i raportowania emisji gazów cieplarnianych. Stworzony przez World Resources Institute oraz World Business Council for Sustainable Development, GHG Protocol dostarcza firmom, organizacjom i rządom narzędzi do mierzenia, zarządzania i raportowania emisji gazów cieplarnianych.

GHG Protocol ułatwia porównywanie danych dotyczących emisji między firmami i branżami. Ponadto zwiększa przejrzystość raportowania emisji, co jest ważne dla interesariuszy, takich jak inwestorzy, klienci i regulatorzy. Pomaga również w identyfikacji źródeł emisji i opracowywaniu strategie ich redukcji.

GHG Protocol dzieli emisje gazów cieplarnianych na trzy zakresy:

Zakres 1 (Scope 1): emisje bezpośrednie.

Zakres 2 (Scope 2): emisje pośrednie z zakupu energii.

Zakres 3 (Scope 3): wszystkie inne pośrednie emisje wynikające z działalności firmy, które są generowane w łańcuchu wartości, zarówno w górę, jak i w dół strumienia. 

GloBE (Global Anti-Base Erosion) to element drugiego  filaru reformy międzynarodowego opodatkowania w ramach projektu OECD/G20 BEPS 2.0. Celem tej inicjatywy jest wprowadzenie minimalnej globalnej stawki podatku dochodowego od osób prawnych, wynoszącej 15 proc., aby przeciwdziałać erozji bazy podatkowej. Praktyka ta polega na przenoszeniu zysków do krajów o zerowym lub bardzo niskim poziomie opodatkowania, co pozwala firmom na unikanie płacenia wyższych podatków w miejscach, gdzie rzeczywiście generują dochody.

Zgodnie z założeniami, zasady GloBE będą dotyczyć wyłącznie dużych grup kapitałowych, których roczne skonsolidowane przychody wynoszą co najmniej 750 mln EUR. Działania te opierają się na dwóch kluczowych zasadach:

1. Zasada włączenia dochodów (Income Inclusion Rule, IIR) – zapewnia, że dochody firm podlegają opodatkowaniu na poziomie minimalnym, jeśli nie są wystarczająco opodatkowane w kraju źródłowym.
2. Zasada niedostatecznego opodatkowania płatności (Undertaxed Payment Rule, UTPR) – pozwala na nałożenie dodatkowego podatku w sytuacji, gdy płatności dokonane między podmiotami powiązanymi są niedostatecznie opodatkowane.

Zasady te mają na celu zminimalizowanie możliwości transferowania zysków do rajów podatkowych i wyrównanie obciążeń podatkowych na poziomie globalnym.

Źródło: Zasady globalnego modelu przeciwdziałania erozji bazy (filar drugi) | OECD

Greenwashing to praktyka marketingowa, w której firma lub organizacja stwarza wrażenie, że jej produkty, usługi lub polityki są bardziej ekologiczne i przyjazne dla środowiska, niż są w rzeczywistości. Celem greenwashingu jest wprowadzenie konsumentów w błąd co do rzeczywistych działań ekologicznych firmy, aby zwiększyć sprzedaż lub poprawić wizerunek przedsiębiorstwa. Praktyki te mogą polegać na używaniu zielonej symboliki, niejasnych lub wprowadzających w błąd oświadczeń oraz selektywnym przedstawianiu informacji.

Greenwashing nie ma obecnie jednej, uznanej definicji prawnej. Oznacza to, że nie istnieją precyzyjne regulacje prawne określające, co dokładnie zaliczamy jako greenwashing, co utrudnia egzekwowanie odpowiedzialności firm za takie praktyki.

https://poland.fashionrevolution.org/greenwashing-w-branzy-mody/

https://www.europarl.europa.eu/topics/pl/article/20240111STO16722/zwalczanie-greenwashingu-jak-ue-reguluje-oswiadczenia-srodowiskowe

Gwarancje pochodzenia to dokument potwierdzający, że określona ilość energii pochodzi z odnawialnych źródeł energii (OZE). Dokument ten mogą uzyskać wytwórcy energii elektrycznej, którzy produkują energię w instalacjach OZE, składając odpowiedni wniosek do operatora systemu dystrybucyjnego lub przesyłowego elektroenergetycznego. Następnie wniosek trafia do Urzędu Regulacji Energetyki (URE), który wydaje gwarancję.

Gwarancja pochodzenia obejmuje energię elektryczną, biometan, ciepło, chłód, wodór odnawialny, biogaz oraz biogaz rolniczy. Jest to jedyny dokument, który poświadcza odbiorcy końcowemu, że określona ilość energii została wytworzona z odnawialnych źródeł energii i wprowadzona do odpowiedniej sieci – elektroenergetycznej, gazowej, ciepłowniczej lub chłodniczej. 

Gwarancje pochodzenia służą promowaniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz zapewnieniu przejrzystości i zaufania w rynku energii. Dzięki nim odbiorcy końcowi mogą mieć pewność, że konsumowana przez nich energia pochodzi ze źródeł odnawialnych, co wspiera cele zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska.

Gwarancje pochodzenia są regulowane przez przepisy ustawy o odnawialnych źródłach energii, które określają warunki ich wydawania oraz zasady funkcjonowania systemu gwarancji pochodzenia.

https://www.ure.gov.pl/pl/oze/gwarancje-pochodzenia/6816,Gwarancja-pochodzenia-dokument-pochodzenia-energii-wytworzonej-ze-zrodel-odnawia.html

Handel uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (ang. Emissions Trading System, ETS) jest jednym z mechanizmów wprowadzonych w ramach Protokołu z Kioto z 1997 r. Jego celem jest trwała redukcja emisji gazów cieplarnianych i przeciwdziałanie zmianom klimatu. Mechanizm ten pozwala krajom lub firmom, które przekraczają swoje limity emisji, na zakup dodatkowych uprawnień od tych, które emitują mniej niż przysługujący im limit.

System działa w następujący sposób: rządy lub międzynarodowe organizacje ustalają maksymalne limity emisji dla poszczególnych krajów lub sektorów gospodarki, a następnie przydzielają firmom określoną liczbę uprawnień do emisji, które reprezentują prawo do wyemitowania określonej ilości gazów cieplarnianych. Firmy, które przekraczają swoje limity emisji, mogą kupować dodatkowe uprawnienia na rynku od firm, które mają ich nadwyżkę, ponieważ emitują mniej gazów cieplarnianych niż wynosi ich limit. Emisje są monitorowane, a firmy muszą raportować swoje emisje, aby zapewnić zgodność z przydzielonymi limitami.

Handel uprawnieniami do emisji pozwala na redukcję emisji w najbardziej opłacalnych miejscach, obniżając całkowity koszt redukcji. Tworzy również zachęty do innowacji, gdyż firmy, które skutecznie redukują emisje, mogą sprzedawać nadwyżki uprawnień, generując dodatkowe przychody i inwestując w nowe technologie. System oferuje również elastyczność, umożliwiając firmom dostosowanie strategii redukcji emisji do swoich specyficznych warunków i możliwości.

Na świecie funkcjonuje obecnie 36 systemów handlu uprawnieniami do emisji, a dodatkowo 22 systemy są w fazie rozwoju lub rozważania. Systemy te są kluczowym elementem polityki klimatycznej wielu krajów, ponieważ umożliwiają ograniczenie emisji gazów cieplarnianych poprzez ustanowienie limitów emisji i umożliwienie handlu uprawnieniami do emisji. Systemy Handlu Emisjami działają na różnych poziomach – od międzynarodowego, jak w przypadku Europejskiego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji (EU ETS), po narodowe i regionalne, obejmujące kraje i regiony na całym świecie m.in. w Chinach, Korei Południowej, Kalifornii, Quebecu i Nowej Zelandii.​

Hierarchia postępowania z odpadami to system priorytetów określony w unijnej polityce i przepisach dotyczących zarządzania odpadami, szczegółowo opisany w Dyrektywie 2008/98/WE w sprawie odpadów. Ma na celu minimalizację negatywnych skutków wytwarzania odpadów oraz poprawę efektywnego gospodarowania zasobami. Hierarchia przedstawiona jest jako odwrócona piramida, gdzie najważniejsze są działania znajdujące się na jej szczycie:

Hierarchia postępowania z odpadami obejmuje następujące etapy, uszeregowane od najważniejszego:

1. Zapobieganie: wszelkie mające na celu ograniczenie ilości odpadów oraz ich szkodliwości dla środowiska i zdrowia ludzi, np. poprzez ponowne wykorzystanie produktów.
2. Przygotowanie do ponownego wykorzystania: procesy takie jak sprawdzanie, czyszczenie i naprawa odpadów w celu umożliwienia ich ponownego użycia.
3. Recykling: ponowne przetwarzanie materiałów odpadowych na nowe produkty, materiały lub substancje.
4. Inne rodzaje odzysku: procesy, w których odpady zastępują inne materiały lub są przygotowywane do takiej funkcji, np. odzysk energii.
5. Unieszkodliwianie: procesy niebędące odzyskiem, np. składowanie lub spalanie, nawet jeżeli wtórnym skutkiem jest odzysk substancji lub energii.

https://environment.ec.europa.eu/topics/waste-and-recycling/waste-framework-directive_en

Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) został wprowadzony w 2021 r. jako część programu NextGenerationEU. Jego wartość wynosi ok. 672,5 mld EUR w formie dotacji i pożyczek. Głównymi beneficjentami instrumentu są rządy państw członkowskich, które mogą wnioskować o dotacje na finansowanie projektów zgodnych z Krajowymi Planami Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). W ramach KPO wsparcie będzie kierowane zarówno do instytucji publicznych, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) oraz organizacji non-profit i instytucji badawczych. Celem RRF jest pomoc krajom Unii Europejskiej w odbudowie gospodarek po pandemii COVID-19 oraz wspieranie kluczowych reform i inwestycji, zwłaszcza tych związanych z transformacją ekologiczną i cyfrową. 

RRF obejmuje:

1. Reformy i inwestycje: wsparcie reform i inwestycji, które mają na celu przyspieszenie zielonej i cyfrowej transformacji oraz zwiększenie odporności gospodarek na kryzysy.
2. Efektywność energetyczna: projekty mające na celu poprawę efektywności energetycznej budynków i przemysłu.
3. Odnawialne źródła energii: inwestycje w rozwój i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, takich jak energia słoneczna, wiatrowa i wodna.
4. Infrastruktura: modernizacja i rozbudowa infrastruktury energetycznej, w tym sieci przesyłowych i dystrybucyjnych.
5. Transformacja cyfrowa: wspieranie cyfryzacji administracji publicznej, edukacji, służby zdrowia i sektora prywatnego.
6. Zwalczanie ubóstwa energetycznego: działania mające na celu wsparcie gospodarstw domowych zagrożonych ubóstwem energetycznym.
7. Magazynowanie energii i technologie przyszłości: wspieranie rozwoju technologii magazynowania energii i nowych technologii, takich jak wodór.

https://commission.europa.eu/business-economy-euro/economic-recovery/recovery-and-resilience-facility_pl

IPCC (ang. Intergovernmental Panel on Climate Change), czyli Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu to międzynarodowy organ utworzony w 1988 r. przez Światową Organizację Meteorologiczną oraz Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska. Jego celem jest dostarczanie rządom na całym świecie naukowych informacji, które mogą być wykorzystane do opracowywania polityk klimatycznych. IPCC jest uznawany za wiodące źródło naukowych ocen dotyczących zmian klimatu, ich skutków oraz potencjalnych strategii adaptacyjnych i łagodzących.

Główne zadania IPCC obejmują m.in.:

• regularne oceny stanu wiedzy na temat zmian klimatycznych, ich przyczyn, skutków oraz ryzyk;
• publikowanie kompleksowych raportów oceniających oraz specjalnych raportów na określone tematy związane z klimatem;
• dostarczanie naukowych podstaw dla decyzji politycznych, bez rekomendowania konkretnych działań
• synteza wiedzy z różnych dziedzin nauki, takich jak meteorologia, ekologia, ekonomia, i nauki społeczne.

https://www.ipcc.ch/about/

IPCC Assessment Report to seria kompleksowych raportów opracowywanych przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (ang. Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC). Raporty dostarczają najbardziej aktualnej i wszechstronnej oceny naukowej dotyczącej zmian klimatycznych, ich przyczyn, potencjalnych skutków oraz możliwości ich łagodzenia i adaptacji do nich. IPCC publikuje swoje oceny co kilka lat, a każda edycja raportu jest wynikiem pracy tysięcy naukowców z całego świata.

Raporty IPCC są podzielone na trzy główne części, zwane grupami roboczymi:

1. Grupa robocza I: skupia się na fizycznych podstawach nauki o klimacie, w tym na zmianach w atmosferze, oceanie, lądzie i kryosferze oraz na projekcjach przyszłych zmian klimatycznych.
2. Grupa robocza II: analizuje skutki zmian klimatycznych, ich podatność i adaptację, koncentrując się na wpływie na ekosystemy, gospodarkę, zdrowie ludzkie i infrastrukturę.
3. Grupa robocza III: ocenia strategie łagodzenia zmian klimatycznych, w tym polityki, technologie i środki mające na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych.

Raporty IPCC stanowią podstawę dla globalnych negocjacji klimatycznych, takich jak Konferencje Stron (ang. Conference of the Parties, COP) w ramach Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (ang. United Nations Framework Convention on Climate Change, UNFCCC). Służą one jako kluczowe źródło informacji dla polityków, decydentów, naukowców i opinii publicznej, dostarczając rzetelnych i opartych na dowodach informacji na temat stanu klimatu i konieczności działań na rzecz zapobiegania jego zmianom.

Raporty IPCC są oparte na przeglądzie i syntezie istniejącej literatury naukowej, technicznej i społeczno-ekonomicznej. Proces opracowywania raportów obejmuje wieloetapową recenzję ekspertów i rządów, co zapewnia ich wysoką jakość, dokładność i przejrzystość. Każdy raport zawiera streszczenia dla decydentów, które przedstawiają główne wnioski w zwięzłej i przystępnej formie.

https://www.ipcc.ch/

ISO 14000 to grupa norm dotyczących zarządzania środowiskowego, opracowana przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO). Celem norm jest wspieranie firm i organizacji w minimalizowaniu ich negatywnego wpływu na środowisko. ISO 14000 obejmuje szeroki zakres standardów, z których najważniejszy to ISO 14001, dotyczący systemów zarządzania środowiskowego.

Kluczowe wytyczne zawarte w ISO 14000:

1. ISO 14001: określa wymagania dotyczące systemu zarządzania środowiskowego , który pomaga organizacjom poprawiać ich efektywność środowiskową.
2. ISO 14004: dostarcza ogólnych wytycznych dotyczących zasad, systemów i technik wspomagających zarządzanie środowiskowe.
3. ISO 14040: dotyczy oceny cyklu życia produktów oraz zawiera metodologię oceny wpływu produktów na środowisko w całym ich cyklu życia.
4. ISO 14064: dotyczy kwestii związanych z emisją gazów cieplarnianych, w tym metodami ich pomiaru, raportowania i weryfikacji.

https://wiedza.pkn.pl/web/wiedza-normalizacyjna/zarzadzanie-srodowiskowe

ISO 37001 to międzynarodowa norma utworzona przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO) określająca wymagania dotyczące systemu zarządzania działaniami antykorupcyjnymi w różnych organizacjach. Celem ISO 37001 jest przeciwdziałanie korupcji, zwiększenie bezpieczeństwa, zaufania i wiarygodności w oczach klientów, partnerów biznesowych, organizacji oraz urzędów.

Norma została opracowana, aby pomóc organizacjom wdrażać działania antykorupcyjne. ISO 37001 opisuje szczegółowo wachlarz środków, jakie można wykorzystać do skutecznego wykrywania, zwalczania i zapobiegania korupcji. Określa także szczegóły etyki biznesowej i zawodowej oraz wskazuje skuteczne metody radzenia sobie z zagrożeniami związanymi z korupcją Dzięki analizie ryzyka możliwe jest stałe monitorowanie sytuacji i wdrażanie optymalnych działań.

System zarządzania działaniami antykorupcyjnymi może być stosowany w każdej firmie oraz instytucji. Norma wykazuje dużą elastyczność, co pozwala dostosować ją do aktualnych potrzeb organizacji i zarządzać różnorodnymi rodzajami korupcji.

https://www.pcc-cert.pl/certyfikacja-iso-37001/#:~:text=Norma%20ISO%2037001%20jest%20mi%C4%99dzynarodowym,organizacjom%20wdra%C5%BCania%20Systemu%20Zarz%C4%85dzania%20Antykorupcyjnego.

ISO 26000 to międzynarodowa norma utworzona przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO). Norma wprowadza międzynarodowy standard zawierający wytyczne dotyczące społecznej odpowiedzialności organizacji. Dotyczy on szerokiego zakresu kwestii związanych z odpowiedzialnym działaniem organizacji w sferze społecznej, środowiskowej oraz ekonomicznej. Standard ten nie jest przeznaczony do certyfikacji, ale służy jako wytyczne dla organizacji chcących działać w sposób odpowiedzialny i zrównoważony. ISO 26000 jest narzędziem pomagającym organizacjom w zrozumieniu i wdrażaniu zasad społecznej odpowiedzialności, przyczyniając się do ich długoterminowego zrównoważonego rozwoju.

ISO 26000 wprowadza wytyczne obejmujące siedem kluczowych obszarów:

1. Ład organizacyjny: dotyczy sposobu zarządzania organizacją, jej struktury, zasad oraz mechanizmów nadzoru.
2. Prawa człowieka: obejmuje zagadnienia związane z poszanowaniem i promowaniem praw człowieka w działalności organizacji.
3. Praktyki z zakresu pracy: skupia się na warunkach pracy, prawach pracowników, relacjach w miejscu pracy oraz bezpieczeństwie i higienie pracy.
4. Środowisko: obejmuje działania mające na celu minimalizowanie negatywnego wpływu na środowisko, zrównoważone zarządzanie zasobami i ochronę bioróżnorodności.
5. Uczciwe praktyki operacyjne: dotyczy etycznego postępowania, walki z korupcją, uczciwości w działalności biznesowej oraz odpowiedzialnego marketingu.
6. Zagadnienia konsumenckie: obejmuje odpowiedzialność organizacji wobec konsumentów, w tym bezpieczeństwo produktów, odpowiedzialną komunikację marketingową i ochronę prywatności konsumentów.
7. Zaangażowanie społeczne i rozwój społeczności lokalnej: dotyczy działań mających na celu wspieranie rozwoju społeczności lokalnych, zaangażowanie w życie społeczne i inwestowanie w rozwój społeczności.

https://www.pkn.pl/informacje/2013/09/iso-26000

ISSB (ang. International Sustainability Standards Board), czyli Międzynarodowa Rada Standardów Zrównoważonego Rozwoju, to niezależny organ sektora prywatnego, który opracowuje i zatwierdza standardy ujawniania informacji na temat zrównoważonego rozwoju zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF). Utworzony w listopadzie 2021 r., ISSB działa pod nadzorem Fundacji MSSF (ang. IFRS Foundation).

Misją ISSB jest opracowywanie globalnych standardów raportowania zrównoważonego rozwoju, które zapewnią wysoką jakość, porównywalność i przejrzystość ujawnianych informacji, co jest kluczowe dla podejmowania świadomych decyzji inwestycyjnych. ISSB koncentruje się na kwestiach ESG.

ISSB i Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (KMSR) działają pod patronatem Fundacji MSSF. KMSR opracowuje standardy rachunkowości finansowej, podczas gdy ISSB tworzy standardy dotyczące ujawniania informacji na temat zrównoważonego rozwoju. Oba organy ściśle współpracują, aby zapewnić komplementarność swoich standardów, co pozwala na spójne i zintegrowane raportowanie finansowe i niefinansowe przez przedsiębiorstwa.

https://www.ifrs.org

https://pl.daato.net/articles/what-you-need-to-know-about-the-issb-and-ifrs#:~:text=Czym%20jest%20ISSB%3F,j%C4%85%20w%20listopadzie%202021%20r.

Kodeks etyczny (również nazywany kodeksem postępowania) to formalny dokument określający standardy etyczne i normy postępowania, których firma zobowiązuje się przestrzegać. Definiuje on wartości organizacji i jej zasady, zawierając zbiór wytycznych dla pracowników oraz osób trzecich dotyczących postępowania w sytuacjach, które mogą rodzić wątpliwości etyczne.

Kodeks jest kluczowy dla utrzymania wysokich standardów etycznych w organizacji. Pomaga w budowaniu i utrzymaniu zaufania wśród pracowników, klientów, dostawców i innych interesariuszy, zapewniając jasne wytyczne dotyczące oczekiwanego postępowania. Dokument odgrywa również istotną rolę w zarządzaniu ryzykiem, ponieważ pomaga zapobiegać niewłaściwym zachowaniom i podejmowaniu decyzji, które mogą zaszkodzić reputacji firmy.

Kredyty węglowe (ang. carbon offset credits), nazywane również certyfikatami kompensacyjnymi, to transakcyjne dokumenty potwierdzające zredukowanie emisji 1 tony ekwiwalentu dwutlenku węgla w ramach projektów redukcyjnych. Projekty te nie tylko redukują emisje gazów cieplarnianych, ale również mogą mieć pozytywny wpływ na społeczności lokalne. Typowe projekty obejmują modernizację procesów pozyskiwania wody do spożycia, ochronę różnorodności biologicznej oraz generowanie energii ze źródeł odnawialnych.

Kredyty węglowe działają w ramach systemu “cap-and-trade”, który ma na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Firmy otrzymują określoną liczbę kredytów, które pozwalają im na emisję do określonej, limitowanej ilości dwutlenku węgla.. Limit ten jest okresowo zmniejszany, aby zachęcić do dalszej redukcji emisji. Firmy, które nie wykorzystują wszystkich swoich kredytów, mogą sprzedać nadwyżki innym firmom, które przekroczyły swoje limity.

System ten tworzy podwójną motywację dla firm: muszą one wydawać pieniądze na dodatkowe kredyty, jeśli ich emisje przekraczają limit, a jednocześnie mogą zarabiać, redukując emisje i sprzedając nadwyżki kredytów.

Kredyty węglowe mogą być nabywane zarówno przez osoby prywatne, jak i instytucje. Przykładem jest możliwość przekazywania określonych kwot na zrównoważenie emisji gazów cieplarnianych  powstałych w wyniku podróży, na przykład podczas zakupu biletu lotniczego.

https://climatestrategiespoland.pl/slownik/carbon-offset-credits-kredyty-weglowe

https://www.investopedia.com/terms/c/carbon_credit.asp

LCA (ang. Life Cycle Assessment ), znane również jako analiza cyklu życia, to metodologia oceny wpływu na środowisko związanego ze wszystkimi etapami cyklu życia komercyjnego produktu, procesu lub usługi. Celem LCA jest ocena całkowitego, potencjalnego wpływu produktu na środowisko, od pozyskania surowców, przez produkcję, dystrybucję i użytkowanie, aż po recykling lub ostateczne usunięcie.

Procedury przeprowadzania LCA są szeroko uznawane i opisane w serii norm ISO 14000 dotyczących zarządzania środowiskowego, w szczególności w normach ISO 14040 i ISO 14044. ISO 14040 definiuje ,,zasady i ramy”, podczas gdy ISO 14044 określa ,,wymagania i wytyczne” dotyczące LCA.

Główne etapy Life Cycle Assessment:

1. Pozyskanie surowców (ang. Raw material extraction): wydobycie i przetwarzanie surowców potrzebnych do produkcji.
2. Produkcja i przetwarzanie (ang. Manufacturing & processing): procesy produkcji i obróbki materiałów.
3. Transport i dystrybucja (ang. Transportation & distribution): przemieszczanie produktów z miejsca produkcji do miejsc sprzedaży i użytkowania.
4. Użytkowanie i sprzedaż detaliczna (ang. Usage & retail): okres, w którym produkt jest użytkowany przez konsumentów oraz jego sprzedaż detaliczna.
5. Utylizacja i recykling (ang. Waste disposal/recykling): procesy związane z usunięciem lub ponownym wykorzystaniem produktów po zakończeniu ich użytkowania.

https://gozwpraktyce.pl/slownik-pojec/?term=ocena-cyklu-zycia-produktu

https://kpmg.com/xx/en/home/insights/2023/10/life-cycle-assessment-guide.html

Liniowy model gospodarki, znany również jako model gospodarki jednorazowej, jest tradycyjnym systemem produkcji i konsumpcji, funkcjonującym według schematu „produkuj–użyj–wyrzuć” (ang. take-make-dispose). Oznacza to, że pozyskane surowce naturalne przetwarzane są na produkty, które po zużyciu przez konsumentów trafiają na wysypisko jako odpady. Produkty i materiały zawsze poruszają się w jednym kierunku: od surowca do odpadu. To podejście powoduje wytwarzanie ogromnej ilości zanieczyszczeń, zwiększenie emisji gazów cieplarnianych i degradację naturalnych ekosystemów.

Przykładem liniowego modelu gospodarki może być produkcja plastikowych butelek. Ropa naftowa jest wydobywana, a następnie przetwarzana na plastik. Plastik jest formowany w butelki w procesie przemysłowym. Butelki są transportowane do sklepów i dystrybuowane do konsumentów. Konsumenci kupują napoje i używają butelki jednorazowo. Zużyte butelki trafiają na składowiska odpadów lub są spalane, co powoduje zanieczyszczenie środowiska.

Liniowy model gospodarki prowadzi do nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych, co zagraża ich dostępności dla przyszłych pokoleń. Wysoka ilość odpadów generowanych na każdym etapie procesu skutkuje znacznymi problemami związanymi z ich składowaniem i zarządzaniem. Procesy wydobycia, produkcji i utylizacji mają negatywny wpływ na środowisko, prowadząc do zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby oraz zmian klimatycznych. 

Alternatywą dla tego modelu jest gospodarka o obiegu zamkniętym, która dąży do minimalizacji odpadów i efektywnego wykorzystania zasobów poprzez ponowne użycie, recykling i projektowanie produktów z myślą o ich trwałości. Przejście na bardziej zrównoważone modele gospodarcze jest kluczowe dla zapewnienia długoterminowej stabilności i zdrowia naszej planety.

Logistyka ostatniej mili (ang. last mile logistics) to proces dostarczania towarów z punktu dystrybucji do klienta końcowego. Jest to kluczowy etap łańcucha dostaw, często najdroższy i najbardziej wymagający pod względem efektywności i zapewnienia zadowolenia klienta.

Logistyka ostatniej mili jest kluczowa w nowoczesnym łańcuchu dostaw, zwłaszcza w erze rosnącej popularności handlu elektronicznego, gdzie szybkie i niezawodne dostawy są kluczowe dla konsumentów.

Zrównoważenie logistyki ostatniej mili wymaga wprowadzenia różnych działań, które minimalizują jej wpływ na środowisko, zwiększają efektywność i poprawiają jakość dostaw m.in. poprzez: 

Inteligentne magazyny i centra dystrybucji: wykorzystanie nowoczesnych technologii w magazynach, takich jak automatyzacja i sztuczna inteligencja, może zwiększyć efektywność operacji i zmniejszyć zużycie energii.

Wykorzystanie ekologicznych pojazdów: stosowanie pojazdów elektrycznych lub hybrydowych do dostaw może znacząco zmniejszyć emisje.

Optymalizacja tras dostaw: zaawansowane oprogramowanie do planowania tras może pomóc w skróceniu dystansów, redukcji czasu przejazdów i zmniejszeniu zużycia paliwa.

Punkty odbioru i automaty paczkowe: lokowanie paczek w automatach paczkowych lub punktach odbioru zmniejsza potrzebę dostarczania zamówień bezpośrednio do drzwi klientów, co może zredukować liczbę przejazdów.

Konsolidacja dostaw: łączenie wielu zamówień realizowanych do jednego miejsca lub obszaru w jednej dostawie może zmniejszyć liczbę podróży, obniżając tym samym emisje i koszty.

Dostawy rowerowe i piesze: w miastach dostawy rowerowe lub piesze mogą być bardziej ekologiczne i efektywne, zwłaszcza na krótkie dystanse i w obszarach o wysokim zagęszczeniu ludności.

Używanie technologii Internetu Rzeczy (IoT): pozwala na lepsze monitorowanie i zarządzanie flotą pojazdów, co może prowadzić do optymalizacji zużycia paliwa i redukcji emisji.

Ład korporacyjny (ang. corporate governance) to system kontroli i procedur, które mają na celu zapewnienie prawidłowego zarządzania przedsiębiorstwem. Obejmuje on struktury zarządzania, procesy decyzyjne oraz polityki i procedury mające na celu zapewnienie, że przedsiębiorstwo działa zgodnie z interesami wszystkich interesariuszy, w tym akcjonariuszy, pracowników, klientów i społeczeństwa.

Ład korporacyjny jest fundamentem efektywnego zarządzania przedsiębiorstwami i kluczowym elementem długoterminowego sukcesu firmy. Dobre praktyki w zakresie ładu korporacyjnego przyczyniają się do zwiększenia przejrzystości, odpowiedzialności i zaufania inwestorów oraz innych interesariuszy.

Ład korporacyjny powinien charakteryzować się profesjonalną kadrą zarządzającą, zorganizowaną strukturą zarządu i rady nadzorczej oraz ustrukturyzowanymi procesami zarządzania, które wspierają transparentność i odpowiedzialność w zarządzaniu firmą. Dobry nadzór korporacyjny zmniejsza ryzyko związane z działalnością firmy i zapewnia, że kluczowe decyzje są podejmowane w zgodzie z interesami przedsiębiorstwa i jego akcjonariuszy.

Przestrzeganie zasad ładu korporacyjnego ma kluczowe znaczenie dla redukcji ryzyka, zwiększenia zaufania inwestorów, poprawy wyników finansowych oraz dostępu do kapitału. Firmy z dobrze funkcjonującym ładem korporacyjnym są bardziej stabilne i mniej narażone na skandale finansowe. Ład korporacyjny prowadzi do lepszych wyników finansowych i wyższej wartości dla akcjonariuszy, a także zapewnia lepszy dostęp do kapitału i korzystniejsze warunki finansowania.

https://www.ecb.europa.eu/ecb/climate/managing_mitigating_climatel_risk/html/index.pl.html

https://www.worldbank.org/en/topic

Łańcuch dostaw przedsiębiorstwa to system obejmujący wszystkie procesy i działania związane z produkcją i dostarczaniem produktu lub usługi do klienta końcowego. Jest to kompleksowy proces, który obejmuje zarządzanie przepływem towarów, informacji i zasobów od surowców aż po gotowy produkt dostarczony do konsumenta.

Zarządzanie łańcuchem dostaw polega na koordynowaniu wszystkich tych elementów w celu zapewnienia efektywności, minimalizacji kosztów, optymalizacji czasu dostawy oraz maksymalizacji jakości i zadowolenia klientów. Skuteczne zarządzanie łańcuchem dostaw jest kluczowe dla konkurencyjności przedsiębiorstwa, ponieważ wpływa na koszty operacyjne, zdolność do spełniania oczekiwań klientów i ogólną rentowność firmy.

Zrównoważony łańcuch dostaw

Zrównoważony łańcuch dostaw przedsiębiorstwa to system zarządzania łańcuchem dostaw, który uwzględnia aspekty ekologiczne, społeczne i ekonomiczne, dążąc do minimalizacji negatywnego wpływu na środowisko i społeczeństwo, jednocześnie zachowując efektywność ekonomiczną. 

Implementacja zrównoważonego łańcucha dostaw wymaga zaangażowania na wszystkich poziomach organizacji oraz współpracy z partnerami zewnętrznymi. Dzięki zrównoważonym praktykom firmy mogą nie tylko poprawić swoją reputację i zapewnić zgodność z regulacjami, ale także przyczynić się do globalnych wysiłków na rzecz ochrony środowiska i poprawy jakości życia społeczności.

Znaczenie zrównoważonych łańcuchów dostaw:

Wzrost innowacji: dążenie do zrównoważoności stymuluje rozwój nowych technologii i innowacyjnych rozwiązań, które mogą poprawić efektywność produkcji i zredukować negatywne skutki środowiskowe.

Ochrona środowiska naturalnego: zrównoważony łańcuch dostaw minimalizuje negatywny wpływ na środowisko poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych, ograniczenie zużycia surowców naturalnych i promowanie recyklingu oraz ponownego użycia materiałów.

Społeczna odpowiedzialność: zrównoważony łańcuch dostaw zapewnia przestrzeganie praw człowieka i standardów pracy na każdym etapie produkcji. 

Korzyści ekonomiczne: efektywne zarządzanie zasobami i energią prowadzi do obniżenia kosztów operacyjnych. Zrównoważone praktyki mogą również zwiększyć konkurencyjność i innowacyjność przedsiębiorstwa, prowadząc do długoterminowych oszczędności i stabilności finansowej.

Zarządzanie ryzykiem: firmy są lepiej przygotowane na zmiany w regulacjach prawnych i oczekiwaniach konsumentów. 

Budowanie reputacji i zaufania: zrównoważony łańcuch dostaw umożliwia budowanie pozytywnego wizerunku przedsiębiorstwa w oczach konsumentów, inwestorów i innych interesariuszy. 

Mała retencja to zbiór działań mających na celu zatrzymywanie i magazynowanie wody w lokalnym środowisku. Obejmuje proste i skuteczne sposoby gromadzenia wody, które pozwalają spowolnić jej spływ powierzchniowy oraz wspierają rozwój środowiska naturalnego. Działania te są ukierunkowane na minimalizowanie skutków suszy i powodzi, a także na poprawę bilansu wodnego w regionach, gdzie są realizowane.

Mała retencja to kluczowy element strategii zarządzania wodą, który wspiera zrównoważony rozwój oraz ochronę środowiska. Poprzez proste i efektywne działania, mała retencja przyczynia się do poprawy jakości życia oraz przeciwdziała skutkom zmian klimatycznych. Do głównych metod małej retencji należą:

• Budowa niewielkich zbiorników, oczek wodnych i stawów: pomagają one w zatrzymaniu wody opadowej, co przeciwdziała erozji gleby i poprawia mikroklimat.
• Zadrzewianie: sadzenie drzew i krzewów, które zwiększają zdolność terenu do retencjonowania wody, poprawiają strukturę gleby i redukują ryzyko powodzi.
• Renaturyzacja małych rzek: przywracanie naturalnych meandrów rzek, które zwiększają zdolność do retencji wody i poprawiają bioróżnorodność.
• Ochrona terenów podmokłych: zachowanie i rewitalizacja mokradeł, które działają jak naturalne zbiorniki wodne, które magazynują wodę i oczyszczają ją z zanieczyszczeń.

Mała retencja jest istotnym narzędziem w zarządzaniu zasobami wodnymi i przeciwdziałaniu negatywnym skutkom zmian klimatycznych. Działania z zakresu małej retencji przyczyniają się do m.in. magazynowania wody w lokalnym środowisku co pomaga w utrzymaniu odpowiedniego poziomu wód gruntowych i dostępności wody w okresach suszy. Ponadto, spowolnienie spływu wód opadowych i magazynowanie ich w niewielkich zbiornikach zmniejsza ryzyko gwałtownych powodzi. Renaturyzacja rzek i ochrona mokradeł wspiera zachowanie różnorodności biologicznej, tworząc siedliska dla wielu gatunków roślin i zwierząt, utrzymywanie terenów podmokłych i zadrzewienia działa jak naturalne filtry, które oczyszczają wodę.

https://www.gov.pl/web/wody-polskie/mala-retencja#:~:text=Polega%20na%20zatrzymaniu%20wody%20w,zwi%C4%99kszaj%C4%85c%20retencj%C4%99%20w%20korycie%20rzecznym

https://wody.gov.pl/edukacja/na-czym-polega-mala-retencja

Mechanizm zgłaszania naruszeń (ang. whistle-blower procedure) to system, który umożliwia pracownikom, partnerom biznesowym i innym interesariuszom zgłaszanie nieprawidłowości, nadużyć lub naruszeń przepisów prawa oraz polityk wewnętrznych organizacji bez obawy przed represjami. Celem tego mechanizmu jest zapewnienie transparentności i odpowiedzialności w organizacji, a także wspieranie etycznego postępowania.

Mechanizm zgłaszania naruszeń powinien zapewniać możliwość zgłaszania naruszeń w sposób anonimowy i poufny, chroniąc tożsamość zgłaszających. W tym celu stosuje się jasno określone procedury i kanały zgłaszania, takie jak specjalne linie telefoniczne, skrzynki e-mail lub dedykowane platformy internetowe. 

Osoba, która zgłasza nieprawidłowości, nadużycia lub naruszenia przepisów prawa oraz polityk wewnętrznych organizacji określana jest jako sygnalista (ang. whistle-blower). Sygnalista może być pracownikiem, partnerem biznesowym lub innym interesariuszem, który zauważył niezgodne z prawem lub etyką działania w ramach organizacji i zdecydował się je ujawnić, zazwyczaj w celu ochrony interesu publicznego.

Mechanizmy zgłaszania naruszeń chronią sygnalistów przed negatywnymi konsekwencjami. Badanie zgłoszeń i podejmowanie działań naprawczych są kluczowe dla skuteczności systemu. Mechanizm ten zapewnia zgodność z przepisami prawa i standardami etycznymi, umożliwia wykrywanie oraz przeciwdziałanie nadużyciom i nieprawidłowościom. Poprawia przejrzystość i odpowiedzialność, buduje kulturę etyczną w organizacji i zwiększa zaufanie wśród pracowników, partnerów biznesowych i innych interesariuszy.

Merit order to metoda wykorzystywana w energetyce do określania kolejności uruchamiania źródeł energii elektrycznej w celu zaspokojenia zapotrzebowania na energię w danym czasie. Oparta jest na zmiennych kosztach produkcji energii przez poszczególne elektrownie. Merit order pomaga operatorom systemów energetycznych w zarządzaniu produkcją energii w sposób ekonomiczny i efektywny, minimalizując koszty i promując zrównoważone źródła energii.

Główne założenia merit order to:

1. Koszt produkcji: elektrownie są klasyfikowane według rosnącego kosztu produkcji energii. Te o najniższych kosztach są uruchamiane jako pierwsze.
2. Kolejność uruchamiania: elektrownie o niższych kosztach są uruchamiane wcześniej, a te o wyższych kosztach później, co pomaga zminimalizować całkowite koszty produkcji energii.
3. Ceny energii: cena energii elektrycznej na rynku jest ustalana na podstawie kosztu produkcji najdroższej elektrowni, która została uruchomiona, aby zaspokoić zapotrzebowanie.
4. Efektywność energetyczna: merit order promuje korzystanie z bardziej efektywnych i tańszych źródeł energii, takich jak odnawialne źródła energii.

https://www.cleanenergywire.org/factsheets/setting-power-price-merit-order-effect

Międzynarodowa Karta Praw Człowieka to zbiorcze określenie trzech kluczowych dokumentów ONZ, które stanowią fundament międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka. W skład Międzynarodowej Karty Praw Człowieka wchodzą: 

1. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka:

Przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 10 grudnia 1948 r. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka jest pierwszym międzynarodowym dokumentem, który szczegółowo określa prawa i wolności przysługujące każdemu człowiekowi. Deklaracja zawiera 30 artykułów, które opisują m.in. prawo do życia, wolności, bezpieczeństwa osobistego, równości przed prawem, swobody myśli, sumienia i religii, prawo do pracy, edukacji i uczestnictwa w życiu kulturalnym.

2. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych:

Przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 16 grudnia 1966 r. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych zobowiązuje państwa-strony do szanowania i ochrony praw obywatelskich i politycznych, takich jak prawo do życia, wolność słowa, wolność zgromadzeń, prawo do sprawiedliwego procesu, zakaz tortur i nieludzkiego traktowania oraz prawa mniejszości.

3. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych:

Również przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 16 grudnia 1966 r., wszedł w życie 3 stycznia 1976 r. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych zobowiązuje państwa-strony do działania na rzecz pełnego uznania i realizacji praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, takich jak prawo do pracy, prawo do godziwego wynagrodzenia, prawo do ochrony socjalnej, prawo do edukacji, prawo do zdrowia oraz prawo do uczestnictwa w życiu kulturalnym.

https://www.ohchr.org/en/ohchr_homepage

Mitygacja, czyli łagodzenie zmian klimatu, to działania mające na celu ograniczanie emisji gazów cieplarnianych (CO2, CH4, N2O, fluorowęglowodorów) oraz zwiększenie ich pochłaniania przez ekosystemy. Kluczowym wyzwaniem jest redukcja emisji ze spalania paliw kopalnych i zastąpienie ich bezemisyjnymi lub niskoemisyjnymi źródłami energii, takimi jak energia wiatrowa, fotowoltaika czy energetyka jądrowa. Mitygacja obejmuje również poprawę efektywności energetycznej, zmniejszenie zapotrzebowania na energię, oraz proekologiczne zmiany w zarządzaniu przedsiębiorstwami i technologiach produkcyjnych. 

https://www.gov.pl/web/edukacja-ekologiczna/co-to-sa-dzialania-mitygacyjne-i-adaptacyjne-do-zachodzacych-zmian-klimatu

Natura 2000 to sieć obszarów chronionych w Unii Europejskiej mających na celu zachowanie bioróżnorodności. Składa się z obszarów specjalnej ochrony ptaków ustanowionych na mocy dyrektywy ptasiej z 1979 r.  oraz specjalnych obszarów ochrony siedlisk ustanowionych na mocy dyrektywy siedliskowej z 1992 r. Celem sieci jest ochrona zagrożonych i cennych siedlisk oraz gatunków na terenie UE. Natura 2000 obejmuje około 18 proc. powierzchni UE, w tym ponad 318 tys. km² powierzchni morskiej i ponad 788 tys. km² powierzchni lądowej.

Podstawy prawne tworzenia obszarów Natura 2000:

• Dyrektywa Ptasia (2009/147/WE): dotyczy ochrony dzikiego ptactwa.
• Dyrektywa Siedliskowa (92/43/EWG): dotyczy ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.

https://environment.ec.europa.eu/topics/nature-and-biodiversity/natura-2000_en

Nationally Determined Contribution (NDC), to narodowe zobowiązania krajów w ramach Porozumienia Paryskiego, mające na celu przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Każde państwo uczestniczące w Porozumieniu Paryskim zobowiązuje się do określenia, wdrożenia i raportowania swoich własnych działań na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz adaptacji do skutków zmian klimatycznych.

NDC odgrywają kluczową rolę w globalnym systemie zarządzania klimatem, wspierając długoterminowe cele Porozumienia Paryskiego i przyczyniając się do wspólnych wysiłków na rzecz ochrony klimatu. Każde państwo-strona zobowiązane jest do przygotowania i komunikowania swojego NDC co pięć lat. Każde kolejne NDC powinno odzwierciedlać najwyższą możliwą ambicję danego kraju i stanowić postęp w stosunku do wcześniejszego NDC.

https://klimatycznabazawiedzy.org/raport/the-state-of-nationally-determined-contributions-2022/

Nearshoring to strategia biznesowa polegająca na przenoszeniu procesów produkcyjnych, usług lub działalności biznesowej do krajów znajdujących się w bliskiej odległości od głównej siedziby firmy. Celem nearshoringu jest wykorzystanie korzyści wynikających z bliskości geograficznej, kulturowej i czasowej, przy jednoczesnym utrzymaniu niższych kosztów operacyjnych w porównaniu do działalności w kraju macierzystym.

Nearshoring jest strategiczną decyzją, która może przynieść liczne korzyści, w tym zwiększoną efektywność operacyjną, lepszą kontrolę nad procesami biznesowymi. Nearshoring przyczynia się również do zmniejszenia śladu węglowego. Zmniejszenie odległości między miejscem produkcji a rynkiem konsumenta skutkuje skróceniem tras transportowych, co bezpośrednio przekłada się na niższe emisje CO2 związane z transportem towarów. Krótsze trasy to m.in. mniejsze zużycie paliwa, a co za tym idzie – mniejsze obciążenie dla środowiska i klimatu.

Neutralność węglowa (ang. carbon neutrality) to stan, w którym ilość emitowanego dwutlenku węgla  do atmosfery jest równoważona przez taką samą ilość dwutlenku węgla usuniętą z atmosfery. Osiągnięcie neutralności węglowej polega na zrównoważeniu emisji gazów cieplarnianych przez ich redukcję i kompensację, co prowadzi do zerowego bilansu emisji gazów cieplarnianych netto.

Osiągnięcie neutralności węglowej wymaga podjęcia szerokiego zakresu działań, które można podzielić na dwie główne kategorie: redukcję emisji i kompensację emisji.

Neutralność węglowa jest kluczowym celem w globalnych wysiłkach na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Osiągnięcie neutralności węglowej do 2050 r. jest jednym z głównych celów Unii Europejskiej, co ma na celu ograniczenie globalnego ocieplenia i zmniejszenie wpływu zmian klimatycznych na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo.

https://www.europarl.europa.eu/topics/pl/article/20190926STO62270/czym-jest-neutralnosc-emisyjna-i-jak-mozemy-ja-osiagnac-do-2050-r

NextGenerationEU (NGEU) to tymczasowy instrument finansowy Unii Europejskiej o wartości 750 mld  EUR, utworzony w celu wsparcia odbudowy gospodarczej po pandemii COVID-19 oraz wzmocnienia odporności i zrównoważonego rozwoju europejskich gospodarek. Program na lata 2021-2026 ma na celu nie tylko odbudowę po kryzysie, ale także przyspieszenie transformacji ekologicznej i cyfrowej oraz wzmocnienie spójności społecznej i gospodarczej w Unii Europejskiej.

NextGenerationEU wspiera państwa członkowskie w realizacji kluczowych reform i inwestycji, które przyczyniają się do długoterminowego wzrostu, tworzenia miejsc pracy oraz zwiększania odporności na przyszłe kryzysy. Dzięki funduszom z NGEU, Unia Europejska dąży do stworzenia bardziej zrównoważonej, cyfrowej i odpornej gospodarki.

Kluczowe elementy Next Generation EU:

1. Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF): to fundusz o wartości ok. 672,5 mld EUR, dostępny w formie dotacji i pożyczek. Głównymi beneficjentami instrumentu są rządy państw członkowskich, które mogą wnioskować o dotacje na finansowanie projektów zgodnych z Krajowymi Planami Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). W ramach KPO wsparcie będzie kierowane zarówno do instytucji publicznych, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) oraz organizacji non-profit i instytucji badawczych. Celem RRF jest wspieranie reform i inwestycji w krajach UE, koncentrujących się na transformacji ekologicznej i cyfrowej oraz zwiększaniu odporności gospodarek na kryzysy.
2. Fundusz na rzecz Spójności i Terytoriów: znany również jako Fundusz Spójności (Cohesion Fund), jest jednym z kluczowych instrumentów finansowych UE, mającym na celu wspieranie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej w ramach UE. Fundusz ten jest skierowany głównie do państw członkowskich, których dochód narodowy brutto na mieszkańca jest poniżej 90% średniej unijnej. Jego głównym celem jest zmniejszenie dysproporcji rozwojowych między różnymi regionami UE.
3. REACT-EU: to dodatkowe fundusze dla polityki spójności na lata 2021-2022, mające na celu kontynuację działań związanych z odbudową gospodarczą, wsparciem rynku pracy, opieką zdrowotną oraz wsparciem małych i średnich przedsiębiorstw.
4. Horyzont Europa: jest funduszem wspierającym rozwój badań i innowacji w kluczowych obszarach zdrowia, zmian klimatu i transformacji cyfrowej.
5. InvestEU: jest to program UE, który ma na celu zwiększenie inwestycji w zrównoważony rozwój, innowacje i projekty infrastrukturalne.
6. Rozwój obszarów wiejskich: pieniądze z programu są przeznaczane na  wsparcie dla rolników i społeczności wiejskich w przechodzeniu na bardziej zrównoważone i ekologiczne praktyki.

https://next-generation-eu.europa.eu/index_en

NFRD (ang. Non-Financial Reporting Directive) czyli Dyrektywa w sprawie sprawozdawczości niefinansowej została przyjęta w 2014 r. i zobowiązuje duże przedsiębiorstwa publiczne do ujawniania informacji na temat wpływu ich działalności na kwestie środowiskowe, społeczne i związane z ładem korporacyjnym. Dyrektywa NFRD miała na celu zwiększenie transparentności i odpowiedzialności firm oraz umożliwienie inwestorom i interesariuszom ocenę działań przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju.

W 2021 r. dyrektywa NFRD została zastąpiona przez dyrektywę CSRD, która rozszerze zakres podmiotów objętych obowiązkiem raportowania oraz wprowadza bardziej szczegółowe zasady dotyczące struktury oraz poziomu szczegółowości raportów dotyczących zrównoważonego rozwoju.

Dyrektywa NFRD wymaga od dużych jednostek zainteresowania publicznego, które zatrudniają ponad 500 pracowników, aby ujawniały informacje dotyczące:

• Ochrony środowiska: wpływu działalności na środowisko, inicjatyw na rzecz zrównoważonego rozwoju oraz polityk ekologicznych.
• Społecznej odpowiedzialności: społeczne aspekty działalności, relacje z pracownikami, poszanowanie praw człowieka oraz działania na rzecz lokalnych społeczności.
• Ładu korporacyjnego: struktura zarządu, zasady etyki i polityka antykorupcyjna.

European Commission: Non-Financial Reporting

Directive 2014/95/EU of the European Parliament and of the Council of 22 October 2014

Norma Euro 2 to europejski standard emisji spalin, wprowadzony w 1996 r., który ogranicza emisję zanieczyszczeń z silników nowo produkowanych samochodów spalinowych w celu poprawy jakości powietrza. Główne założenia normy Euro 2 dla samochodów osobowych to zmniejszenie emisji tlenków azotu oraz węglowodorów do maksymalnie 0,5 g/km oraz tlenków węgla do maksymalnie 2,2 g/km dla silnika benzynowego. Graniczne wielkości emisji dla silnika Diesla wynoszą: 1 g/km dla tlenków węgla, 0,7 g/km dla węglowodorów i tlenków azotu oraz 0,08 g/km dla cząsteczek stałych.

Norma Euro 4 została wprowadzona w 2005 r. i jest bardziej restrykcyjna w porównaniu do Euro 2. Celem Euro 4 jest dalsze ograniczenie szkodliwych emisji, co przyczynia się do redukcji smogu i ochrony zdrowia publicznego. Norma obejmuje szerszy zakres emisji zanieczyszczeń. Graniczne wartości emisji dla silnika spalinowego wynoszą: tlenki węgla – 1,0 g/km, węglowodory – 0,10 g/km, tlenki azotu – 0,08 g/km. Dla silnika Diesla jest to: tlenki węgla— 0,50 g/km, węglowodory z tlenkami azotu — 0,30 g/km, tlenki azotu — 0,25 g/km, cząsteczki stałe — 0,025 g/km.

Obszar UNESCO teren lub miejsce wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (ang. UNESCO), które zostało uznane za posiadające wyjątkową wartość dla dziedzictwa kulturowego lub przyrodniczego ludzkości. Obszary te podlegają ochronie międzynarodowej, mającej na celu zachowanie ich integralności i autentyczności dla przyszłych pokoleń. 

Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO jest narzędziem ochrony i zachowania takich miejsc, które stanowią ważne świadectwo historii, kultury, nauki, sztuki, bądź przyrody, a ich zachowanie jest kluczowe dla przyszłych pokoleń.

Miejsca wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa mogą obejmować różnorodne kategorie, takie jak:

• Kulturowe – obejmują obiekty historyczne, archeologiczne, architektoniczne, zespoły urbanistyczne, krajobrazy kulturowe, czy miejsca o szczególnym znaczeniu duchowym lub artystycznym.
• Przyrodnicze – obejmują obszary chronione, parki narodowe, rezerwaty biosfery, unikalne formacje geologiczne, ekosystemy, czy siedliska zagrożonych gatunków roślin i zwierząt.
• Mieszane – obejmują miejsca, które mają wyjątkową wartość zarówno pod względem kulturowym, jak i przyrodniczym.

Obszary UNESCO są objęte specjalnym reżimem ochronnym, który ma na celu zachowanie ich wyjątkowej wartości, przy jednoczesnym zapewnieniu, że rozwój gospodarczy i społeczny wokół tych miejsc odbywa się w sposób zrównoważony i nie zagraża ich integralności. Wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jest nie tylko formą uznania międzynarodowego, ale także zobowiązaniem dla państw członkowskich do dbania o te miejsca i podejmowania wszelkich działań mających na celu ich ochronę dla przyszłych pokoleń.

OECD (ang. Organisation for Economic Cooperation and Development), czyli Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju to międzyrządowa organizacja, której głównym celem jest promowanie polityk mających na celu osiągnięcie najwyższego, trwałego wzrostu gospodarczego, zatrudnienia oraz podnoszenia standardu życia w państwach członkowskich, przy jednoczesnym utrzymaniu stabilizacji finansowej.

OECD rozpoczęła działalność 30 września 1961 r. na podstawie Konwencji Paryskiej, podpisanej 14 grudnia 1960 r. Obecnie zrzesza 36 państw, a Polska jest jej członkiem od 1996 r.

Misją OECD jest promowanie najlepszych rozwiązań politycznych i gospodarczych dla poprawy jakości życia ludzi na całym świecie, zgodnie z hasłem „Lepsze polityki dla lepszego życia”. Organizacja koncentruje się na najważniejszych zagadnieniach społecznych i gospodarczych poprzez badania i działalność koncepcyjną. OECD wspiera trwały i zrównoważony wzrost gospodarczy, zwiększenie zatrudnienia i poprawę standardu życia, zdrowy rozwój gospodarczy w krajach członkowskich i trzecich oraz promuje międzynarodowy handel oparty na niedyskryminacyjnych zasadach. OECD jest znana z prowadzenia szeroko zakrojonych badań oraz działalności publikacyjnej. Jej raporty i publikacje są jednymi z najbardziej oczekiwanych analiz dotyczących perspektyw gospodarki światowej oraz sytuacji ekonomicznej poszczególnych krajów. Prace OECD często stanowią podstawę dla decyzji politycznych i gospodarczych na szczeblu krajowym i międzynarodowym.

OZE czyli odnawialne źródła energii to niekopalne źródła energii, które są naturalnie odnawialne i mają zdolność do regeneracji. Zgodnie z Ustawą z dnia 20 lutego 2015 r., OZE obejmują energię wiatru, promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, geotermalną, hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, a także energię pochodzącą z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego i biopłynów.

Odnawialne źródła energii mają kluczowe znaczenie dla zrównoważonego rozwoju i walki ze zmianami klimatycznymi. Wykorzystanie OZE redukuje emisje gazów cieplarnianych, zmniejsza zależność od paliw kopalnych i ogranicza emisję dwutlenku węgla. Ponadto, OZE zwiększają bezpieczeństwo energetyczne poprzez dywersyfikację źródeł energii i zmniejszenie zależności od importu surowców energetycznych. Wspiera również rozwój gospodarczy, tworząc nowe miejsca pracy w sektorze energii odnawialnej i promując innowacje technologiczne.

Rodzaje OZE:

Energetyka wiatrowa: produkcja energii z wiatru odbywa się w turbinach wiatrowych. Turbiny te mogą być zlokalizowane na lądzie (ang. onshore wind) oraz na morzach i oceanach (ang. offshore wind). Energia wiatrowa jest efektywna i tania w uzyskaniu, a jej rozwój jest szeroko popierany przez społeczeństwo.

Energetyka solarna: wytwarzanie energii i ciepła z promieniowania słonecznego realizowane jest przez instalacje fotowoltaiczne oraz kolektory grzewcze. Popularność tego źródła energii rośnie, czego przykładem jest sukces programu „Mój Prąd” w Polsce, który znacząco zwiększył liczbę prosumentów.

Energetyka wodna: przetwarzanie energii wodnej odbywa się w budowlach hydrotechnicznych wyposażonych w system turbin. Turbiny te zamieniają energię kinetyczną płynącej lub opadającej wody w energię elektryczną. Mimo że jest to źródło odnawialne, energetyka wodna może mieć wpływ na środowisko i w niektórych przypadkach charakteryzuje się emisjami porównywalnymi z paliwami kopalnymi.

Energetyka geotermalna: woda podziemna o temperaturach od kilkudziesięciu do 100°C jest wydobywana przez odwierty i przetwarzana w energię za pomocą specjalnych instalacji. Energetyka geotermalna wykorzystuje naturalne ciepło Ziemi.

Energetyka pochodząca z biomasy: czyli biodegradowalnych substancji pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które są przetwarzana w paliwa stałe, płynne lub gazowe. Następnie są one spalane w celu uzyskania ciepła i energii elektrycznej. Biomasa odgrywa istotną rolę w zwiększaniu udziału odnawialnych źródeł energii, zwłaszcza w sektorze transportu.

https://www.europarl.europa.eu/topics/pl/article/20190926STO62270/czym-jest-neutralnosc-emisyjna-i-jak-mozemy-ja-osiagnac-do-2050-r

https://www.gov.pl/web/edukacja-ekologiczna/odnawialne-zrodla-energii-czym-sa-i-co-nalezy-o-nich-wiedziec

OpEx (ang. operating expenditure), czyli wydatki operacyjne to koszty ponoszone przez firmę na codzienne funkcjonowanie i prowadzenie działalności. Obejmują one wszelkie wydatki, które są niezbędne do utrzymania bieżącej działalności operacyjnej przedsiębiorstwa.

Przykłady OpEx:

Energia i media: rachunki za energię, wodę, gaz.

Koszty pracownicze: wynagrodzenia, świadczenia pracownicze, ubezpieczenia.

Materiały i surowce: zakup materiałów potrzebnych do produkcji.

Usługi zewnętrzne: koszty związane z outsourcingiem, konsultacjami, marketingiem.

Utrzymanie: koszty konserwacji i naprawy sprzętu.

PAI (ang. principal adverse impacts), czyli główne niekorzystne skutki to każdy wpływ decyzji inwestycyjnych lub porad inwestycyjnych, który powoduje negatywny wpływ na czynniki zrównoważonego rozwoju, takie jak kwestie środowiskowe, społeczne i pracownicze, poszanowanie praw człowieka oraz zagadnienia związane z przeciwdziałaniem korupcji.

PAI są integralnym elementem Rozporządzenia w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (ang. Regulation on sustainability‐related disclosures in the financial services sector, SFDR), mającego na celu zwiększenie przejrzystości i odpowiedzialności w sektorze finansowym. PAI umożliwiają inwestorom lepsze zrozumienie wpływu ich decyzji inwestycyjnych na zrównoważony rozwój.

PAI ujawniane są na poziomie podmiotu oraz produktu:

1. Ujawnienie na poziomie podmiotu (art. 4 SFDR): dokonywane poprzez publikację rocznego oświadczenia PAI na stronie internetowej, wymóg ten dotyczy zarówno uczestników rynku finansowego, jak i doradców finansowych.
2. Ujawnianie na poziomie produktu (art. 7 SFDR): dokonywane poprzez publikację informacji PAI w przedkontraktowej dokumentacji produktu finansowego, takiej jak memoranda informacyjne o funduszach lub prospekty emisyjne, wymóg ten dotyczy wyłącznie uczestników rynku finansowego. 

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32019R2088

Paszport materiałowy to dokument zawierający szczegółowe informacje o składzie, pochodzeniu, właściwościach oraz sposobach utylizacji materiałów użytych w budownictwie lub w produkcji. Celem paszportu materiałowego jest promowanie zrównoważonego zarządzania zasobami, ułatwienie recyklingu i ponownego wykorzystania materiałów oraz poprawa transparentności w łańcuchu dostaw.

Kluczowe elementy paszportu materiałowego:

• Skład materiałowy: szczegółowy wykaz wszystkich składników użytych w produkcie.
• Pochodzenie materiałów: informacje o źródłach i dostawcach materiałów.
• Właściwości fizyczne i chemiczne: dane dotyczące m.in. trwałości, wytrzymałości, odporności na warunki atmosferyczne.
• Instrukcje dotyczące demontażu i recyklingu: sposoby bezpiecznego demontażu i możliwości ponownego wykorzystania lub recyklingu materiałów.
• Wpływ na środowisko: informacje o śladzie węglowym, zużyciu energii i zasobów oraz innych aspektach środowiskowych.

Obecnie na terytorium Unii Europejskiej nie obowiązują konkretne wymogi regulacyjne nakładające obowiązek tworzenia paszportów materiałowych. Istnieje jednak wiele inicjatyw i strategii promujących tę koncepcję. W najbliższych latach można jednak oczekiwać, że paszporty materiałowe staną się ważnym elementem polityk związanych z gospodarką o obiegu zamkniętym, zrównoważonym rozwojem i zarządzaniem zasobami w UE. Propozycje regulacji dotyczących paszportów materiałowych zostały zawarte  m.in. w Strategii Unii Europejskiej dotyczącej gospodarki o obiegu zamkniętym oraz projekcie Rozporządzenia o produktach budowlanych.

Podwójna istotność (ang. double materiality) to kluczowa koncepcja w raportowaniu zrównoważonego rozwoju. Oznacza ocenę wpływu przedsiębiorstwa zarówno na społeczeństwo i środowisko, jak i wpływu kwestii środowiskowych i społecznych na kondycję finansową firmy. Wymaga oceny rzeczywistych i potencjalnych wpływów oraz ryzyk związanych z działalnością.

Istotność może być rozpatrywana w dwóch perspektywach:

1. Istotność finansowa:

Firmy powinny raportować te aspekty środowiskowe, społeczne i związane z ładem korporacyjnym, które mogą wpływać na ich zdolność do generowania zysków, na przykład zmiany klimatyczne mogące wpłynąć na działalność operacyjną lub regulacje mogące nałożyć dodatkowe koszty. Odbiorcami tej perspektywy są różne grupy interesariuszy, takie jak obywatele, konsumenci, pracownicy, partnerzy biznesowi, społeczności lokalne i organizacje społeczeństwa obywatelskiego.

2. Istotność wpływu na środowisko i społeczeństwo

W tym wymiarze chodzi o ocenę, w jaki sposób działalność firmy wpływa na środowisko naturalne i społeczeństwo, niezależnie od tego, czy te kwestie mają bezpośredni wpływ na wyniki finansowe firmy. Przykładem może być emisja gazów cieplarnianych, która choć może nie wpływać natychmiast na wyniki finansowe, ma istotny wpływ na środowisko i społeczeństwo. Odbiorcami tej perspektywy są różne grupy interesariuszy, takie jak obywatele, konsumenci, pracownicy, partnerzy biznesowi, społeczności lokalne i organizacje społeczeństwa obywatelskiego.

https://wastebusters.pl/artykuly/podwojna-istotnosc-w-raportowaniu-esg/#:~:text=Podw%C3%B3jna%20istotno%C5%9B%C4%87%20to%20kluczowa%20koncepcja,istotny%20wp%C5%82yw%20na%20decyzje%20interesariuszy.

https://grantthornton.pl/publikacja/podwojna-istotnosc-jako-perspektywa-w-raportowaniu-niefinansowym-esg/

Prefabrykacja to proces produkcji elementów budowlanych, takich jak ściany, podłogi, dachy czy moduły całych budynków, w kontrolowanych warunkach fabrycznych. Gotowe elementy są transportowane na plac budowy i tam montowane. Często są one projektowane jako moduły, które można łatwo łączyć i dostosowywać do różnych potrzeb i projektów. Prefabrykacja ma na celu zwiększenie efektywności, jakości i szybkości budowy, a także zredukowanie kosztów i negatywnego wpływu branży budowlanej na środowisko.

Zastosowania prefabrykacji obejmują budownictwo mieszkaniowe, komercyjne i przemysłowe oraz infrastrukturę. Prefabrykacja jest często stosowana do budowy domów jednorodzinnych, budynków mieszkalnych wielorodzinnych i apartamentowców, biurowców, magazynów, centrów handlowych, mostów, tuneli, stacji kolejowych i innych elementów infrastruktury.

Prefabrykacja jest innowacyjnym podejściem do budownictwa, które przynosi liczne korzyści w zakresie efektywności, jakości i zrównoważonego rozwoju, przyczyniając się do tworzenia nowoczesnych i funkcjonalnych przestrzeni.

Zalety prefabrykacji:

Bezpieczeństwo: praca w kontrolowanych warunkach fabrycznych jest zazwyczaj bezpieczniejsza niż na placu budowy, co zmniejsza ryzyko wypadków.

Skrócenie czasu budowy: prefabrykacja umożliwia równoczesne prowadzenie prac budowlanych na placu budowy i produkcji elementów w fabryce, co znacząco skraca czas realizacji projektu.

Wysoka jakość: produkcja w kontrolowanych warunkach fabrycznych zapewnia precyzję wykonania i wysoką jakość elementów.

Redukcja kosztów: prefabrykacja może zmniejszyć koszty dzięki efektywniejszemu wykorzystaniu materiałów, redukcji odpadów i skróceniu czasu prac budowlanych. 

Zrównoważony rozwój: prefabrykacja może zmniejszyć wpływ na środowisko poprzez redukcję odpadów budowlanych i lepsze zarządzanie zasobami naturalnymi oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.

Prosument to termin pochodzący od wyrazów „producent” i „konsument”. W kontekście ochrony środowiska oznacza osobę lub podmiot wytwarzający energię elektryczną za pomocą własnych instalacji odnawialnych źródeł energii, najczęściej mikroinstalacji fotowoltaicznych, na własne potrzeby. Według Ustawy o odnawialnych źródłach energii, prosument to „odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w mikroinstalacji”, pod warunkiem, że nie jest to przeważająca działalność gospodarcza tego odbiorcy. 

Energii produkowanej przez prosumenta nie można sprzedawać w celach zarobkowych.

https://energy.ec.europa.eu/index_en

https://enerad.pl/wiedza/prosument-kim-jest-aktualne-ustawy/

Polityka antykorupcyjna to formalny dokument określający stanowisko firmy w kwestii korupcji i łapownictwa. Może mieć formę odrębnego dokumentu lub być częścią zbioru standardów postępowania firmy, takich jak kodeks etyczny lub kodeks postępowania.

Polityka antykorupcyjna powinna jasno określać stanowisko firmy w kwestii korupcji i łapownictwa, konfliktów interesów oraz gratyfikacji. Zawiera definicje kluczowych terminów związanych z korupcją i łapownictwem, wyjaśnia, jakie zachowania są dopuszczalne, a jakie nie, oraz zawiera konkretne przykłady. Dokument musi być skutecznie komunikowany wewnętrznie i zewnętrznie, aby wszyscy pracownicy, dostawcy i partnerzy biznesowi byli świadomi obowiązujących standardów i oczekiwań.

Skuteczność polityki antykorupcyjnej zależy od jej wdrożenia i przestrzegania przez wszystkich pracowników oraz partnerów biznesowych. Firmy powinny regularnie przeprowadzać szkolenia i aktualizować politykę, aby dostosować ją do zmieniających się przepisów i praktyk.

Celem polityki antykorupcyjnej jest zapobieganie i zwalczanie korupcji oraz łapownictwa w działalności firmy. Pomaga ona w budowaniu kultury etycznej, zwiększa zaufanie interesariuszy oraz chroni reputację firmy.

Porozumienie paryskie to globalne porozumienie dotyczące walki ze zmianami klimatycznymi, przyjęte przez 196 stron podczas konferencji COP21 w grudniu 2015 r. Jego główne cele obejmują ograniczenie wzrostu średniej globalnej temperatury do poziomu dużo poniżej 2°C względem poziomu sprzed epoki przemysłowej oraz dążenie do ograniczenia wzrostu do 1,5°C. Porozumienie zobowiązuje kraje do regularnego składania krajowych planów działania na rzecz redukcji emisji, zapewnienia przejrzystości w realizacji tych zobowiązań oraz wspierania finansowego krajów rozwijających się w adaptacji do skutków zmiany klimatu. Porozumienie weszło w życie 4 listopada 2016 r.

https://eur-lex.europa.eu/PL/legal-content/glossary/paris-agreement.html

https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/climate-change/paris-agreement/#:~:text=Porozumienie%20paryskie%20to%20plan%20dzia%C5%82a%C5%84,ni%C5%BC%201%2C5%C2%B0C

PRI (ang. principles for responsible investment) to sześć zasad opracowanych przez inwestorów dla inwestorów, mających na celu włączenie kwestii środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego (ESG) do praktyk inwestycyjnych. PRI zostały zainicjowane przez Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych i opracowane przez międzynarodową grupę inwestorów instytucjonalnych, odzwierciedlając rosnące znaczenie kwestii ESG w praktykach inwestycyjnych.

Sześć zasad PRI:

1. Włączanie kwestii ESG do analiz i decyzji inwestycyjnych: inwestorzy zobowiązują się do uwzględniania czynników ESG w procesach analizy i podejmowania decyzji inwestycyjnych.
2. Aktywne zarządzanie i włączanie kwestii ESG do polityk właścicielskich: inwestorzy aktywnie zarządzają swoimi inwestycjami, uwzględniając kwestie ESG w swoich politykach i praktykach właścicielskich.
3. Poszukiwanie odpowiednich ujawnień na temat ESG przez podmioty inwestycyjne: inwestorzy dążą do uzyskania odpowiednich informacji na temat kwestii ESG od podmiotów, w które inwestują.
4. Promowanie akceptacji i wdrażania zasad w branży inwestycyjnej: inwestorzy promują akceptację i wdrażanie zasad PRI w całej branży inwestycyjnej.
5. Współpraca w celu zwiększenia efektywności wdrażania zasad: inwestorzy współpracują, aby zwiększyć skuteczność wdrażania zasad PRI.
6. Raportowanie działań i postępów w zakresie wdrażania zasad: inwestorzy raportują swoje działania i postępy w zakresie wdrażania zasad PRI.

https://www.unpri.org/about-us/what-are-the-principles-for-responsible-investment

Punkt krytyczny klimatu (ang. climate tipping point) to próg, po którego przekroczeniu w systemie klimatycznym Ziemi zachodzą nieodwracalne zmiany, prowadzące do gwałtownych i często nieprzewidywalnych skutków. Te zmiany mogą znacząco wpływać na globalne środowisko, gospodarkę i społeczeństwa. Punkty krytyczne klimatu są szczególnie niebezpieczne, ponieważ mogą uruchomić kaskady zdarzeń prowadzących do dalszego ocieplenia klimatu i poważnych zakłóceń ekosystemów. Przekroczenie punktu krytycznego klimatu może spowodować, że pewne procesy, takie jak topnienie lodowców, staną się  nieodwracalne i będą się same nasilać, co może mieć katastrofalne skutki dla ekosystemów i ludzkości.

Raport niefinansowy, zwany także raportem zrównoważonego rozwoju lub raportem ESG, to dokument przygotowywany przez przedsiębiorstwa w celu ujawnienia informacji o działaniach, wynikach i wpływie przedsiębiorstwa w obszarach niefinansowych. W przeciwieństwie do raportów finansowych, które skupiają się na wynikach ekonomicznych firmy, raporty niefinansowe obejmują kwestie związane ze środowiskiem, społeczeństwem i ładem korporacyjnym (ESG).

Celem raportu niefinansowego jest przedstawienie interesariuszom, w tym inwestorom, klientom, pracownikom, społecznościom lokalnym oraz organom regulacyjnym, jak przedsiębiorstwo zarządza swoimi obowiązkami w zakresie zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności biznesu. Raport niefinansowy ma na celu zwiększenie przejrzystości i umożliwienie oceny wpływu działalności firmy na szeroko rozumiane otoczenie.

Na poziomie ustawodawstwa wymogi w zakresie raportowania niefinansowego kształtowane są przez dyrektywę NFRD (ang. Non-Financial Reporting Directive) i zastępująca ją dyrektywa CSRD (ang. Corporate Sustainability Reporting Directive).

Redukcja emisji to działania i strategie mające na celu zmniejszenie ilości gazów cieplarnianych (GHG) uwalnianych do atmosfery. Gazy cieplarniane, takie jak dwutlenek węgla (CO2), metan (CH4), podtlenek azotu (N2O) i fluorowane gazy cieplarniane, przyczyniają się do globalnego ocieplenia i zmian klimatycznych. Redukcja emisji jest kluczowym elementem walki z tymi zjawiskami. 

Redukcja emisji jest niezbędna do ograniczenia negatywnego wpływu zmian klimatycznych na środowisko, zdrowie ludzkie i gospodarkę. Wymaga ona współpracy międzynarodowej oraz zaangażowania różnych sektorów i społeczności w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Kluczowe działania przyczyniające się do redukcji emisji gazów cieplarnianych to m.in.:

Regulacje i polityki: wprowadzenie przepisów prawnych i polityk, które wspierają redukcję emisji, takie jak limity emisji, systemy handlu emisjami, dotacje i ulgi podatkowe dla technologii niskoemisyjnych.

Zmniejszenie zużycia paliw kopalnych: ograniczenie spalania węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego, które są głównymi źródłami gazów cieplarnianych. Ograniczenie zużycia paliw kopalnych można osiągnąć poprzez m.in. zwiększenie efektywności energetycznej, rozwój odnawialnych źródeł energii oraz promowanie zrównoważonego transportu.

Rozwój odnawialnych źródeł energii: zastąpienie tradycyjnych, opartych na spalaniu paliw kopalnych, źródeł energii bardziej zrównoważonymi opcjami opartymi na energii odnawialnej m.in. energetyką słoneczną, wiatrową, wodną i geotermalną, które generują znacznie mniej emisji.

Efektywność energetyczna: poprawa efektywności energetycznej w różnych sektorach, takich jak przemysł, budownictwo i transport m.in. poprzez wprowadzenie nowoczesnych technologii i praktyk zarządzania energią.

Recykling i gospodarka o obiegu zamkniętym: promowanie recyklingu i ponownego użycia materiałów, co zmniejsza potrzebę produkcji nowych materiałów i związanych z tym emisje.

Zmiany w rolnictwie i leśnictwie: wprowadzenie praktyk rolniczych i leśnych, które zmniejszają emisje m.in. ponowne zalesianie, czy przywracanie nawodnienia obszarów podmokłych.

Technologie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS): wykorzystanie technologii, które wychwytują dwutlenek węgla z procesów przemysłowych i elektrowni, a następnie składowanie go w bezpieczny sposób pod ziemią.

Rekultywacja terenów to proces przywracania wartości użytkowych i ekologicznych obszarom zdegradowanym przez działalność człowieka, w szczególności przez . przemysł, górnictwo czy rolnictwo. Celem rekultywacji jest poprawa jakości środowiska, zwiększenie bioróżnorodności oraz przygotowanie terenów do nowych, zrównoważonych form użytkowania.

Rekultywacja obejmuje działania techniczne i biologiczne, takie jak oczyszczanie gleby, przywrócenie naturalnego ukształtowania terenu, przywrócenie nawodnienia, odwadnianie oraz zalesianie i zazielenianie. Po zakończeniu prac istotne jest monitorowanie stanu środowiska i ocena skuteczności podjętych działań, co pozwala na bieżąco oceniać efekty i podejmować dodatkowe działania korekcyjne.

Rekultywacja terenów przyczynia się do ochrony środowiska, redukcji zanieczyszczeń oraz zwiększenia bioróżnorodności. Wspiera zrównoważony rozwój, umożliwiając ponowne wykorzystanie terenów w sposób zgodny z zasadami ekologii i ekonomii. Działania te poprawiają jakość życia lokalnych społeczności, tworząc nowe przestrzenie rekreacyjne, poprawiając estetykę krajobrazu i zwiększając bezpieczeństwo ekologiczne.

Inicjatywa REPowerEU została przedstawiona przez Komisję Europejską 8 marca 2022 r. jako odpowiedź na rosnące wyzwania związane z bezpieczeństwem energetycznym w kontekście agresji Rosji na Ukrainę oraz konieczność przyspieszenia transformacji energetycznej i zmniejszenia zależności od rosyjskich paliw kopalnych. REPowerEU ma celu przyspieszenia działań na rzecz zwiększenia niezależności energetycznej UE, promowania odnawialnych źródeł energii, poprawy efektywności energetycznej i rozwijania infrastruktury energetycznej.

Kluczowe cele REPowerEU to:

1. Oszczędzanie energii: promowanie efektywności energetycznej oraz zmniejszania zapotrzebowania na energię w budynkach i przemyśle.
2. Dywersyfikacja zaopatrzenia w energię: zwiększenie różnorodności źródeł dostaw energii m.in. rozwój infrastruktury dla skroplonego gazu ziemnego oraz wykorzystania biometanu i produkcji wodoru przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii, a także poprawa infrastruktury energetycznej, aby zaspokoić najpilniejsze potrzeby w zakresie bezpieczeństwa energetycznego. 
3. Przyspieszenie rozwoju odnawialnych źródeł energii: działania na rzecz popularyzacji energii odnawialnej oraz zwiększenie jej udziału w miksie energetycznym, a także wspieranie magazynowania energii i dekarbonizacji przemysłu.

REPowerEU jest kluczowym elementem strategii UE na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, wspierania zrównoważonego rozwoju oraz realizacji celów klimatycznych określonych w Europejskim Zielonym Ładzie (European Green Deal).

Finansowanie planu REPowerEU pochodzi z kilku źródeł m.in. Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), budżetu UE na lata 2021-2027 oraz dochodów z EU ETS, Fundusz Innowacyjny oraz pożyczki z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Dzięki temu państwa członkowskie mogą finansować kluczowe inwestycje i reformy wspierające cele REPowerEU. Państwa członkowskie muszą również zapewnić, że działania finansowane z RRF są skoordynowane i uzupełniają inicjatywy wspierane z innych krajowych lub unijnych źródeł finansowania.

https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal/repowereu-affordable-secure-and-sustainable-energy-europe_en

RTS (ang. Regulatory Technical Standards) to regulacyjne standardy techniczne, czyli akt delegowany do unijnego Rozporządzenia w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (SFDR). Celem RTS jest szczegółowe określenie wymagań technicznych i operacyjnych, które wspierają wdrażanie wymogów prawnych dotyczących ujawnień zawartych w SFDR.

RTS są niezbędnym elementem prawodawstwa UE, ponieważ umożliwiają doprecyzowanie i szczegółowe opisanie technicznych aspektów głównych przepisów prawnych. Tym samym odgrywają znaczącą rolę w skutecznym wdrażaniu polityk UE, zapewniając, że przepisy są stosowane w sposób spójny i zgodny z celami regulacyjnymi. Dzięki precyzyjnym wytycznym i technicznym standardom, RTS pomagają w zapewnieniu przejrzystości, bezpieczeństwa i stabilności rynków oraz ochronie interesów konsumentów i inwestorów. Ponadto, RTS umożliwiają szybkie dostosowanie przepisów do zmieniających się warunków rynkowych, technologicznych i regulacyjnych.

Ryzyko klimatyczne to potencjalne zagrożenia wynikające ze zmian klimatycznych, które mogą mieć negatywny wpływ na gospodarki, społeczności, instytucje finansowe, ekosystemy oraz fizyczną infrastrukturę. Ryzyko to dzieli się na dwa główne typy: ryzyko fizyczne i ryzyko przejściowe.

Klimatyczne ryzyko fizyczne odnosi się do bezpośrednich zagrożeń wynikających ze zmian klimatycznych, takich jak częstsze i bardziej intensywne zjawiska pogodowe (np. huragany, powodzie, susze), czy podnoszenie się poziomu mórz oraz długotrwałe zmiany w warunkach klimatycznych, które mogą wpływać na infrastrukturę, zasoby naturalne, produkcję żywności i zdrowie ludzi.

Ryzyko przejściowe to zagrożenia związane z przejściem do modelu gospodarki niskoemisyjnej. Obejmuje zmiany w regulacjach prawnych, politykach rządowych, technologiach oraz preferencjach rynkowych i konsumenckich. Przejście to może prowadzić do wzrostu kosztów, zmniejszenia wartości aktywów, a także do konieczności adaptacji strategii biznesowych i modeli operacyjnych.

Efektywne zarządzanie ryzykiem klimatycznym jest kluczowe dla zrównoważonego rozwoju i stabilności gospodarczej. Instytucje finansowe, przedsiębiorstwa oraz rządy muszą oceniać i zarządzać ryzykiem tak, aby minimalizować jego negatywne skutki.

https://www.ipcc.ch

https://www.unep.org/resources/adapting-climate-change

https://www.wri.org/our-work/project/urban-community-resilience-assessment

Ryzyko klimatyczne fizyczne odnosi się do bezpośrednich skutków zmian klimatycznych, które wpływają na środowisko naturalne, gospodarkę i społeczeństwa. Skutki te mogą wynikać zarówno z ekstremalnych zjawisk pogodowych, jak i długoterminowych zmian klimatycznych. Fizyczne ryzyka klimatyczne dzielą się na dwie główne kategorie: 

Ryzyko bezpośrednie: związane z bezpośrednimi skutkami zmian klimatycznych, obejmuje ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak huragany, powodzie i susze. Te zdarzenia mogą prowadzić do znacznych strat materialnych, zniszczeń infrastruktury, przerw w działalności gospodarczej oraz zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi.

Ryzyka długoterminowe (przewlekłe): obejmują długotrwałe zmiany w klimacie, takie jak podnoszenie się poziomu mórz, zmiany wzorców opadów, długotrwałe susze oraz stopniowe ocieplenie klimatu. Ryzyka te mogą prowadzić do degradacji ekosystemów, utraty bioróżnorodności, problemów z dostępem do wody, obniżenia wydajności rolnictwa oraz wzrostu częstotliwości i intensywności ekstremalnych zjawisk pogodowych.

https://www.ipcc.ch

https://www.unep.org/resources/adapting-climate-change

https://www.wri.org/our-work/project/urban-community-resilience-assessment

Ryzyko klimatyczne przejściowe odnosi się do zagrożeń i niepewności wynikających z procesu przechodzenia gospodarki na niskoemisyjne i zrównoważone modele. Ryzyka te mogą wynikać z nowych polityk klimatycznych, zmian regulacyjnych, technologicznych oraz zmieniających się preferencji rynkowych i społecznych.

Główne elementy ryzyka klimatycznego przejściowego obejmują:

Ryzyko regulacyjne i prawne: wprowadzenie nowych przepisów i regulacji mających na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, takich jak podatki węglowe, limity emisji czy wymogi dotyczące raportowania ESG. Tego rodzaju zmiany mogą wpłynąć na koszty operacyjne i inwestycyjne przedsiębiorstw, zwłaszcza w sektorach intensywnie wykorzystujących paliwa kopalne.

Ryzyko technologiczne: rozwój i wdrażanie nowych, niskoemisyjnych technologii oraz zielonej energii. Firmy mogą napotykać wyzwania związane z adaptacją do nowych technologii, koniecznością modernizacji infrastruktury oraz konkurencyjnością na rynku.

Ryzyko rynkowe: zmiany w popycie na produkty i usługi wynikające z preferencji konsumentów i inwestorów, którzy coraz częściej wybierają rozwiązania ekologiczne. Przejście na zrównoważone produkty i usługi może wiązać się z koniecznością zmiany modeli biznesowych oraz inwestycji w nowe linie produktowe.

Ryzyko reputacyjne: rosnące znaczenie odpowiedzialności korporacyjnej i zrównoważonego rozwoju w oczach konsumentów, inwestorów i innych interesariuszy. Firmy, które nie będą w stanie odpowiednio dostosować się do oczekiwań społecznych, mogą napotkać trudności w budowaniu pozytywnego wizerunku i utrzymaniu lojalności klientów.

https://www.unpri.org/pri/what-are-transition-risks

https://www.cdp.net/en/climate/transition-risks

https://www.climatebonds.net/files/files/Transition-Finance.pdf

SBTi (ang. Science Based Targets initiative) to inicjatywa wspierająca przedsiębiorstwa w wyznaczaniu ambitnych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych zgodnych z najnowszą wiedzą naukową dotyczącą zmian klimatu. Celem SBTi jest zmobilizowanie sektora prywatnego do działania na rzecz ograniczenia globalnego ocieplenia, zgodnie z celami Porozumienia Paryskiego, czyli ograniczenia wzrostu globalnej temperatury do poniżej 2°C w stosunku do poziomów sprzed epoki przemysłowej, z dążeniem do ograniczenia wzrostu do 1,5°C.

Główne działania SBTi obejmują:

• Definiowanie i promowanie najlepszych praktyk w zakresie redukcji emisji i osiągnięcia  zerowych emisji gazów cieplarnianych netto zgodnie z celami Porozumienia Paryskiego.
• Zapewnianie pomocy technicznej i zasobów eksperckich firmom, które wyznaczają sobie cele klimatyczne zgodne z najnowszymi osiągnięciami nauk o klimacie.
• Skupianie zespołu ekspertów, który zapewnia firmom niezależną ocenę i walidację celów.

SBTi umożliwia firmom ustalanie ambitnych celów redukcji emisji zgodnych z najnowszą wiedzą naukową, co pomaga w globalnej walce ze zmianami klimatycznymi. Dzięki wsparciu technicznemu i eksperckiemu, organizacje mogą skutecznie wprowadzać zmiany, które przyczyniają się do ochrony środowiska.

https://sciencebasedtargets.org/

SFDR (ang. Sustainable Finance Disclosure Regulation) czyli Rozporządzenie 2019/2088 w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych. SFDR ma na celu zwiększenie przejrzystości w zakresie zrównoważonego rozwoju i zarządzania ryzykiem ESG w sektorze usług finansowych. Rozporządzenie zobowiązuje uczestników rynku finansowego oraz doradców finansowych do ujawniania informacji na temat zrównoważonego rozwoju.

Głównym celem SFDR jest poprawa transparentności i umożliwienie inwestorom podejmowania świadomych decyzji inwestycyjnych, uwzględniających aspekty zrównoważonego rozwoju. Rozporządzenie ma również na celu przeciwdziałanie greenwashingowi, czyli praktyce przedstawiania produktów finansowych jako bardziej zrównoważonych niż są w rzeczywistości.

https://www.eurosif.org/policies/sfdr/

https://finance.ec.europa.eu/regulation-and-supervision/financial-services-legislation/implementing-and-delegated-acts/sustainable-finance-disclosures-regulation_en

Sprawiedliwa transformacja to proces przejścia z gospodarki wysokoemisyjnej na zeroemisyjną, uwzględniający dobrostan lokalnej ludności pod względem ciągłości zatrudnienia i jakości środowiska. Polega na tworzeniu alternatywnych gałęzi gospodarki i zapewnieniu miejsc pracy osobom, które stracą swoje dotychczasowe miejsca pracy wskutek zamykania przedsiębiorstw takich jak kopalnie czy elektrownie. 

http://sprawiedliwa-transformacja.pl/o-sprawiedliwej-transformacji/#:~:text=To%20proces%20zmiany%20rodzaju%20gospodarki,i%20%C5%9Brodowiska%20w%20kt%C3%B3rym%20%C5%BCyj%C4%85.

Społeczne cechy budynków odnoszą się do aspektów projektowania, konstrukcji i użytkowania budynków, które wpływają na jakość życia mieszkańców i użytkowników, a także na lokalne społeczności. Obejmują one różnorodne elementy, które przyczyniają się do tworzenia zdrowego, bezpiecznego i zrównoważonego środowiska życia i pracy. Społeczne cechy budynków uwzględniają potrzeby różnych grup społecznych i promują integrację oraz dobrostan.

Społeczne cechy budynków są kluczowe dla tworzenia przestrzeni, które nie tylko spełniają podstawowe potrzeby mieszkańców, ale również promują zdrowie, dobrostan i integrację społeczną.

Społeczne cechy budynków to m.in.:

Dostępność usług i infrastruktury: lokalizacja budynków powinna zapewniać łatwy dostęp do usług publicznych, takich jak transport, szkoły, przychodnie, sklepy oraz miejsca pracy, co wspiera wygodę i jakość życia mieszkańców.

Dostępność: budynki powinny być dostępne dla wszystkich, w tym dla osób z niepełnosprawnościami.

Bezpieczeństwo: budynki powinny zapewniać bezpieczeństwo swoim użytkownikom poprzez solidną konstrukcję, systemy przeciwpożarowe, odpowiednie oświetlenie, monitoring oraz zabezpieczenia przed włamaniami.

Komfort i zdrowie: projektowanie budynków powinno uwzględniać aspekty takie jak odpowiednia wentylacja, izolacja termiczna, akustyka, naturalne oświetlenie oraz jakość powietrza. 

Integracja społeczna: budynki mogą wspierać integrację społeczną poprzez wspólne przestrzenie, takie jak dziedzińce, place zabaw, sale wspólne czy ogrody, które zachęcają do interakcji i budowania społeczności.

Przystępność cenowa: tworzenie budynków mieszkalnych, które są dostępne cenowo dla różnych grup społecznych, co pomaga w zapobieganiu wykluczeniu społecznemu.

Efektywność energetyczna: zastosowanie energooszczędnych technologii i materiałów budowlanych, które zmniejszają koszty eksploatacji budynków.

Zrównoważony rozwój: budynki powinny być projektowane i budowane w sposób zrównoważony, uwzględniając minimalizację zużycia zasobów naturalnych, recykling materiałów budowlanych oraz redukcję emisji gazów cieplarnianych.

Standardy sprawozdawczości ESG (ang. environmental, social, governance) to zestawy wytycznych i norm, które pomagają organizacjom raportować na temat ich działań w obszarze środowiskowym, społecznym i ładu korporacyjnego. Standardy mają na celu ujednolicenie informacji raportowanych przez firmy, aby zapewnić przejrzystość i porównywalność różnych podmiotów. 

Przykłady standardów ESG:

TCFD (Task Force on Climate-related Financial Disclosures):wytyczne dotyczące ujawniania informacji o ryzykach i szansach związanych ze zmianami klimatu.

ESRS (European Sustainability Reporting Standards): europejskie standardy raportowania zrównoważonego rozwoju, opracowane w ramach dyrektywy CSRD.

GRI (Global Reporting Initiative): globalne wytyczne dotyczące raportowania zrównoważonego rozwoju.

SASB (Sustainability Accounting Standards Board): standardy raportowania finansowego zrównoważonego rozwoju.

STTR (Subject to Tax Rule) to jedna z zasad wprowadzonych w ramach drugiego filaru projektu BEPS 2.0 opracowanego przez OECD/G20. STTR ma na celu przeciwdziałanie przenoszeniu zysków do krajów o niskim opodatkowaniu, poprzez modyfikację istniejących umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zasada ta pozwala krajowi źródłowemu na nałożenie dodatkowego podatku od określonych płatności transgranicznych, takich jak odsetki, należności licencyjne oraz inne płatności, jeśli nominalna stawka podatku dochodowego od osób prawnych w kraju odbiorcy wynosi mniej niż 9 proc.
STTR umożliwia krajom źródłowym odzyskanie praw do opodatkowania, nawet jeśli umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidywały inne zasady. Zasada ta została zaprojektowana w szczególności z myślą o krajach rozwijających się, które mogą wdrażać STTR w swoich umowach podatkowych na wniosek innych jurysdykcji. Implementacja STTR jest możliwa również za pomocą instrumentu wielostronnego MLI (Multilateral Instrument), co ułatwia wprowadzanie zmian w istniejących umowach bez konieczności przeprowadzania dwustronnych negocjacji.
STTR, poprzez mechanizmy takie jak dodatkowy podatek u źródła, ma na celu zwiększenie przejrzystości międzynarodowego opodatkowania i zapobieganie erozji bazy podatkowej, zwłaszcza w odniesieniu do płatności międzynarodowych między powiązanymi podmiotami.
Źródło: PwC Studio – Prawo i Podatki

Ślad ekologiczny (ang. ecological footprint) to wskaźnik, który mierzy zapotrzebowanie ludzkości na zasoby naturalne w odniesieniu do zdolności ekosystemów do regeneracji tych zasobów (tzw. biocapacity planety). Ślad ekologiczny określa ile biologicznie produktywnego obszaru (lądowego i morskiego) jest potrzebne, aby zaspokoić potrzeby ludzi na produkty i usługi środowiskowe. Obliczenia te obejmują zarówno zużycie zasobów, jak i zdolność środowiska do absorbowania odpadów, w tym emisji dwutlenku węgla. Kiedy ślad ekologiczny populacji przekracza biocapacity regionu, mamy do czynienia z deficytem ekologicznym. Jeśli zaś biocapacity jest większe niż ślad ekologiczny, region ma rezerwę ekologiczną.

Dzięki temu wskaźnikowi możemy lepiej zarządzać zasobami naturalnymi, zmniejszać emisje gazów cieplarnianych i dążyć do zrównoważonego rozwoju. Pomaga on również w analizie strategii gospodarki obiegu zamkniętego, gdzie istotne jest zrozumienie całkowitego wpływu na środowisko.

Główne składniki śladu ekologicznego:

1. Zasoby żywnościowe: produkty roślinne, zwierzęce i rybne.
2. Włókna i drewno: produkty z lasów, takie jak drewno.
3. Przestrzeń dla infrastruktury: obszary potrzebne na drogi, budynki i inne konstrukcje.
4. Produkcja energii: przestrzeń potrzebna do produkcji energii, zarówno odnawialnej, jak i nieodnawialnej.
5. Absorpcja odpadów: zdolność ekosystemów do neutralizowania odpadów, w tym emisji dwutlenku węgla pochodzących z paliw kopalnych i produkcji cementu.

https://overshoot.footprintnetwork.org/kids-and-teachers-corner/what-is-an-ecological-footprint

https://www.footprintnetwork.org/what-ecological-footprints-measure/

Ślad węglowy (ang. carbon footprint) to całkowita suma emisji gazów cieplarnianych wywołanych bezpośrednio lub pośrednio przez daną osobę, organizację, wydarzenie lub produkt. Jest rodzajem śladu ekologicznego, który mierzy wpływ na środowisko w kategoriach emisji gazów cieplarnianych, takich jak dwutlenek węgla (CO₂), metan (CH₄) i podtlenek azotu (N₂O). Miarą śladu węglowego jest tona ekwiwalentu dwutlenku węgla (tCO₂e)

Na ślad węglowy składają się:

1. Emisje bezpośrednie: wynikające z bezpośredniego spalania paliw kopalnych przez jednostkę lub organizację, na przykład w pojazdach, budynkach czy fabrykach.
2. Emisje pośrednie: związane z produkcją energii elektrycznej, którą jednostka lub organizacja zużywa, oraz emisje wynikające z produkcji, transportu i utylizacji dóbr i usług.

Ślad węglowy jest kluczowym wskaźnikiem pomagającym zrozumieć i zarządzać wpływem ludzkich działań na zmiany klimatyczne. Pomaga firmom, organizacjom i jednostkom identyfikować obszary, w których można zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych, prowadząc do bardziej zrównoważonego i przyjaznego dla środowiska funkcjonowania.

https://css.umich.edu/publications/factsheets/sustainability-indicators/carbon-footprint-factsheet

Taksonomia zrównoważonego finansowania UE to potoczna nazwa rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2020/852, które ustanawia ramy ułatwiające zrównoważone inwestycje. Głównym celem Taksonomii zrównoważonego finansowania UE jest zwiększenie ochrony środowiska poprzez przekierowanie kapitału z inwestycji szkodzących środowisku ku bardziej ekologicznym alternatywom. Taksonomia zrównoważonego finansowania UE definiuje co można uznać za zrównoważoną działalność gospodarczą i ogranicza ryzyko greenwashingu. Taksonomia zrównoważonego finansowania UE ma na celu ujednolicenie rozumienia zrównoważonej działalności gospodarczej poprzez wprowadzenie jednolitego systemu klasyfikacji. 

Zgodnie z Taksonomią zrównoważonego finansowania UE, aby działalność była uznana za zrównoważoną, musi:

• przyczyniać się do osiągania przynajmniej jednego z celów środowiskowych określonych w Taksonomii zrównoważonego finansowania UE;
• nie szkodzić pozostałym celom środowiskowym;
• spełniać kryteria jakościowe i ilościowe Taksonomii zrównoważonego finansowania UE;
• być zgodna z kryteriami technicznymi oraz gwarancjami dotyczącymi zabezpieczenia społecznego i zarządzania.

https://www.parp.gov.pl/component/content/article/75026:czym-jest-taksonomia-o-nowym-prawie-ue-dotyczacym-klasyfikowania-dzialalnosci-gospodarczej-jako-zrownowazonej-srodowiskowo

TCFD (ang. Task Force on Climate-related Financial Disclosures) to grupa zadaniowa powołana przez Radę Stabilności Finansowej (ang. Financial Stability Board ) w 2015 roku. Celem TCFD jest opracowanie rekomendacji dotyczących ujawniania informacji finansowych związanych z ryzykami i możliwościami wynikającymi ze zmian klimatycznych. Inicjatywa ta ma na celu zwiększenie przejrzystości oraz poprawę sposobu, w jaki firmy raportują swoje ryzyka klimatyczne, co ma pomóc inwestorom, kredytodawcom i innym interesariuszom w podejmowaniu świadomych decyzji.

Rekomendacje TCFD to zbiór zaleceń dotyczących ujawniania informacji finansowych związanych z klimatem. Głównym celem rekomendacji TCFD jest dostarczenie firmom i instytucjom finansowym wytycznych, które pomogą im w ujawnianiu informacji na temat wpływu zmian klimatycznych na ich działalność. Dzięki temu inwestorzy, kredytodawcy i ubezpieczyciele mogą podejmować bardziej świadome decyzje finansowe, uwzględniając ryzyka i możliwości związane z klimatem.

Rekomendacje TCFD zostały opublikowane w 2017 r. i są zorganizowane wokół czterech głównych obszarów tematycznych:

1. Nadzór korporacyjny (Governance): ujawnienia dotyczące zarządzania ryzykami i możliwościami związanymi z klimatem.
2. Strategia (Strategy): ujawnienia dotyczące rzeczywistych i potencjalnych wpływów ryzyk i możliwości klimatycznych na biznes, strategię i plany finansowe organizacji.
3. Zarządzanie ryzykiem (Risk management): ujawnienia dotyczące sposobów identyfikacji, oceny i zarządzania ryzykami klimatycznymi.
4. Wskaźniki i cele (Metrics and targets): ujawnienia dotyczące wskaźników i celów używanych do oceny i zarządzania istotnymi ryzykami i możliwościami klimatycznymi.

Zgodnie z decyzją Rady Stabilności Finansowej, po dostarczeniu raportu końcowego w 2023 r., TCFD zakończyło swoją działalność. Wkład TCFD w rozwój standardów ujawniania informacji związanych z klimatem pozostaje jednak kluczowy dla dalszego rozwoju transparentności finansowej w kontekście ryzyk klimatycznych.

https://www.fsb-tcfd.org/about/

Techniczne kryteria kwalifikacji to szczegółowe wytyczne określające jakie działania gospodarcze można uznać za zrównoważone środowiskowo. Kryteria stanowią element Taksonomii zrównoważonego finansowania UE, ustanowionej na mocy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. Techniczne kryteria kwalifikacji precyzują warunki, jakie muszą spełniać poszczególne działania, aby mogły być sklasyfikowane jako wspierające cele zrównoważonego rozwoju.

Techniczne kryteria kwalifikacji są niezbędne dla skutecznego wdrożenia Taksonomii zrównoważonego finansowania UE. Celem technicznych kryteriów kwalifikacji jest umożliwienie identyfikacji działań gospodarczych, które przyczyniają się do osiągania celów środowiskowych UE. Techniczne kryteria kwalifikacji tworzą jednolite standardy, co ułatwia inwestorom podejmowania świadomych decyzji inwestycyjnych, poprzez dostarczenie jasnych kryteriów oceny zrównoważoności działań gospodarczych.

Transformacja energetyczna to proces przechodzenia od gospodarki opartej na paliwach kopalnych (węgiel, ropa, gaz) do gospodarki wykorzystującej odnawialne źródła energii (OZE). Celem transformacji energetycznej jest redukcja emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie efektywności energetycznej oraz zapewnienie zrównoważonego i niezawodnego dostępu do energii. Proces ten obejmuje również modernizację infrastruktury energetycznej, rozwój technologii magazynowania energii oraz promowanie innowacji w sektorze energetycznym. Transformacja energetyczna jest kluczowym elementem działań na rzecz ochrony klimatu i zrównoważonego rozwoju.

Ubóstwo energetyczne to sytuacja, w której gospodarstwo domowe nie jest w stanie zapewnić sobie odpowiedniego poziomu usług energetycznych, takich jak ogrzewanie, chłodzenie, oświetlenie i zasilanie urządzeń, z powodu niskich dochodów, wysokich kosztów energii lub nieefektywności energetycznej budynków i urządzeń. Ubóstwo energetyczne ma poważne konsekwencje dla zdrowia, komfortu życia oraz ogólnego dobrostanu osób dotkniętych tym problemem.

Zwalczanie ubóstwa energetycznego jest istotne dla zapewnienia godziwego poziomu życia, poprawy zdrowia publicznego oraz osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju.

Główne przyczyny ubóstwa energetycznego:

1. Niskie dochody: gospodarstwa domowe o niskich dochodach mają trudności z opłaceniem rachunków za energię.
2. Wysokie koszty energii: wzrost cen energii może znacząco obciążać budżety domowe.
3. Niska efektywność energetyczna: budynki i urządzenia o niskiej efektywności energetycznej zużywają więcej energii, co prowadzi do wyższych rachunków za energię.

Działania mające na celu zwalczanie ubóstwa energetycznego:

Polityka energetyczna: inicjatywy na szczeblu lokalnym, krajowym i międzynarodowym mające na celu stabilizację cen energii i promowanie odnawialnych źródeł energii.

Wsparcie finansowe: programy pomocowe i subsydia dla gospodarstw domowych o niskich dochodach i zamieszkujących stare, nieocieplone budynki, aby pomóc ich mieszkańcom w opłacaniu rachunków za energię.

Modernizacja budynków: inwestycje w poprawę efektywności energetycznej budynków np. poprawa izolacji termicznej, wymiana okien i drzwi oraz modernizacja systemów grzewczych.

Edukacja i doradztwo energetyczne: programy edukacyjne i doradcze pomagające gospodarstwom domowym w zarządzaniu zużyciem energii i wyborze efektywnych energetycznie urządzeń.

Ucieczka emisji (ang. carbon leakage) to zjawisko polegające na przenoszeniu emisji dwutlenku węgla  z jednego kraju lub obszaru do innego. Firmy przenoszą swoją produkcję z krajów o surowych przepisach dotyczących emisji gazów cieplarnianych do krajów o mniej restrykcyjnych przepisach. W rezultacie globalna emisja gazów cieplarnianych zwiększa się mimo że kraj, z którego firma się wyprowadziła, odnotowuje spadek własnych emisji.

Ucieczka emisji oznacza zatem, że ograniczanie emisji dwutlenku węgla w jednym obszarze powoduje wzrost emisji w innym. W skrajnym przypadku może to prowadzić do tzw. zielonego paradoksu, gdzie globalne emisje rosną zamiast spadać. 

https://clear.ucdavis.edu/news/what-carbon-leakage

https://www.iea.org/reports/climate-policy-and-carbon-leakage

UN Global Compact to największa na świecie inicjatywa skupiająca zrównoważony biznes. Powstała w 2000 r. z inicjatywy Sekretarza Generalnego ONZ, Kofi Annana, aby promować działania na rzecz ochrony środowiska, praw człowieka, przeciwdziałania korupcji oraz godnej i legalnej pracy.

UN Global Compact zrzesza obecnie ponad 24 tys. członków z całego świata, w tym rządy, międzynarodowe organizacje, firmy i instytucje. Organizacja działa jako katalizator globalnych zmian poprzez:

• Współpracę międzynarodową: koordynacja współpracy z rządami, organizacjami międzynarodowymi oraz lokalnymi agendami ONZ.
• Programy parasolowe: realizacja działań w ramach trzech głównych programów: Climate Positive, Business & Human Rights oraz Governance Compass.
• Wspieranie firm: pomoc przedsiębiorstwom w odpowiedzialnym prowadzeniu działalności poprzez dostosowanie ich strategii do Dziesięciu Zasad UN Global Compact oraz dążenie do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju.

UN Global Compact wspiera firmy w działaniach na rzecz zrównoważonego rozwoju poprzez promowanie odpowiedzialności korporacyjnej oraz udostępnianie narzędzi, zasobów i możliwości współpracy. Inicjatywa ta pomaga firmom integrować zasady zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialnego biznesu w swoich strategiach i sposobie funkcjonowania

UN Global Compact promuje dziesięć zasad dotyczących odpowiedzialnego biznesu w czterech kluczowych obszarach: 

1. Prawa człowieka: 

1. Standardy pracy
2. Ochrona środowiska
3. Przeciwdziałanie korupcji

UN Global Compact w Polsce

UN Global Compact Network Poland pełni rolę sekretariatu dla polskich członków UNGC oraz akceleratora programów i działań lokalnych. Organizacja koordynuje współpracę z polskim rządem, samorządami oraz innymi agendami ONZ działającymi w Polsce, realizując swoją misję poprzez programy Climate Positive, Business & Human Rights oraz Governance Compass.

https://unglobalcompact.org/

Usługi ekosystemowe to korzyści, jakie środowisko naturalne dostarcza społeczeństwu i gospodarce. Obejmują one zaopatrywanie w podstawowe dobra, zapewnianie środowiska do życia, regulowanie warunków życia i spełnianie potrzeb kulturowych. Koncepcja ta jest kluczowa dla ekonomii ekologicznej i kapitału naturalnego, podkreślając ekonomiczne uzasadnienie ochrony środowiska.

Rodzaje usług ekosystemowych:

1. Usługi produkcyjne: produkcja żywności, wody, surowców, zasobów genetycznych i medycznych.
2. Usługi regulujące: regulacja jakości powietrza, klimatu, cykli hydrologicznych, pochłanianie odpadów, zapylanie.
3. Usługi przestrzeni życiowej: siedliska dla gatunków, utrzymanie różnorodności genetycznej.
4. Usługi kulturalne: korzyści estetyczne, rekreacyjne, turystyczne, duchowe i kognitywne.

https://sendzimir.org.pl/wp-content/uploads/2019/08/ZRZ3_str_13-28.pdf

Współczynnik Globalnego Ocieplenia (ang. Global Warming Potential, GWP) to miara stosowana do oceny wpływu różnych gazów cieplarnianych na efekt cieplarniany w porównaniu do dwutlenku węgla w określonym czasie (zazwyczaj 20, 100 lub 500 lat). Wartość GWP odzwierciedla zdolność danego gazu do zatrzymywania ciepła w atmosferze w stosunku do dwutlenku węgla, który ma wartość GWP równą 1.

Gazy o wysokim współczynniku GWP mają większy wpływ na globalne ocieplenie niż gazy o niskim GWP. Na przykład, na przestrzeni 100 lat GWP metanu  jest ok. 28-36 razy większe niż dwutlenku węgla, a GWP sześciofluorku siarki jest ok. 23,5 tys. razy większe niż dwutlenku węgla.

Współczynnik GWP jest niezwykle ważnym narzędziem w ocenie i porównywaniu wpływu różnych gazów cieplarnianych na zmiany klimatyczne, co pozwala na skuteczniejsze formułowanie polityk klimatycznych i strategii redukcji emisji.

https://www.epa.gov/ghgemissions/understanding-global-warming-potentials

Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka (ang. United Nations Guiding Principles on Business and Human Rights) to międzynarodowe standardy mające na celu promowanie i ochronę praw człowieka w kontekście działalności gospodarczej. Wytyczne zostały przyjęte przez Radę Praw Człowieka ONZ w czerwcu 2011 r. i od tego czasu stanowią fundament globalnych inicjatyw na rzecz odpowiedzialnego prowadzenia biznesu.

Wytyczne ONZ opierają się na trzech filarach:

1. Obowiązek państwa do ochrony praw człowieka: państwa mają obowiązek chronić przed naruszeniami praw człowieka przez strony trzecie, w tym przedsiębiorstwa, poprzez odpowiednie polityki, regulacje i egzekwowanie prawa.
2. Odpowiedzialność przedsiębiorstw za poszanowanie praw człowieka: przedsiębiorstwa są odpowiedzialne za przestrzeganie praw człowieka w swojej działalności, co obejmuje identyfikację, zapobieganie, łagodzenie i rozliczanie się z negatywnych skutków swojej działalności w tym zakresie.
3. Dostęp do środków zaradczych: ofiary naruszeń praw człowieka muszą mieć dostęp do skutecznych środków zaradczych, zarówno poprzez mechanizmy sądowe, jak i pozasądowe.

https://www.ohchr.org/documents/publications/guidingprinciplesbusinesshr_en.pdf

Wytyczne Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (ang. Organisation for Economic Co-operation and Development, OECD) dla przedsiębiorstw wielonarodowych dotyczące odpowiedzialnego prowadzenia działalności biznesowej są kierowane do firm przez rządy państw członkowskich OECD. Stanowią one część Deklaracji OECD w sprawie inwestycji międzynarodowych i przedsiębiorstw wielonarodowych.

Wytyczne mają na celu zachęcanie przedsiębiorstw do wnoszenia pozytywnego wkładu w postęp gospodarczy, środowiskowy i społeczny oraz minimalizowania negatywnych skutków w odniesieniu do kwestii objętych Wytycznymi OECD, które mogą być związane z działalnością, produktami i usługami przedsiębiorstwa. Obejmują one wszystkie kluczowe obszary odpowiedzialności biznesu, w tym:

1. Prawa człowieka: firmy powinny respektować prawa człowieka i unikać ich łamania w swojej działalności oraz w łańcuchu dostaw.
2. Prawa pracownicze: przedsiębiorstwa powinny zapewniać godziwe warunki pracy, eliminować pracę przymusową i dziecięcą oraz przeciwdziałać dyskryminacji.
3. Środowisko: firmy powinny działać na rzecz ochrony środowiska, minimalizować negatywny wpływ swojej działalności na środowisko oraz promować zrównoważone praktyki.
4. Przeciwdziałanie korupcji: przedsiębiorstwa powinny zapobiegać korupcji, łapówkarstwu i wszelkim formom nadużyć.
5. Ochrona konsumentów: firmy powinny dbać o bezpieczeństwo i jakość swoich produktów i usług, uczciwie informować konsumentów oraz chronić ich interesy.
6. Transparentność i ujawnianie informacji: przedsiębiorstwa powinny być transparentne, ujawniać kluczowe informacje finansowe, operacyjne oraz dotyczące zrównoważonego rozwoju.
7. Nauka i technologia: firmy powinny wspierać rozwój nauki i technologii, dzielić się wiedzą oraz promować innowacje.
8. Konkurencja: przedsiębiorstwa powinny prowadzić uczciwą konkurencję, unikać praktyk monopolistycznych oraz działań ograniczających konkurencję.
9. Podatki: firmy powinny płacić podatki zgodnie z prawem, unikać unikania opodatkowania oraz współpracować z władzami podatkowymi.

Najnowsza wersja wytycznych OECD, opublikowana w 2023 roku, zawiera zaktualizowane zalecenia dotyczące odpowiedzialnego prowadzenia działalności biznesowej w kluczowych obszarach, takich jak zmiana klimatu, różnorodność biologiczna, technologia, uczciwość biznesowa i należyta staranność w łańcuchu dostaw. Zawiera także procedury wdrażania Krajowych Punktów Kontaktowych OECD ds. odpowiedzialnego biznesu.

https://www.oecd.org/publications/wytyczne-oecd-dla-przedsiebiorstw-wielonarodowych-dotyczace-odpowiedzialnego-prowadzenia-dzia-alnosci-biznesowej-9fe6d8dc-pl.htm

Zarządzanie środowiskiem to proces planowania, wdrażania i monitorowania działań mających na celu ochronę i poprawę stanu środowiska naturalnego. Obejmuje ono szeroki zakres działań, które pomagają firmom, organizacjom i instytucjom minimalizować ich negatywny wpływ na środowisko, spełniać wymogi prawne oraz dążyć do zrównoważonego rozwoju.

Zarządzanie środowiskiem ma kluczowe znaczenie dla przedsiębiorstw i organizacji, które chcą działać odpowiedzialnie, minimalizując negatywny wpływ na środowisko naturalne.

Korzyści zarządzania środowiskiem:

Zrównoważony rozwój: zarządzanie środowiskiem wspiera długoterminowy zrównoważony rozwój, zapewniając, że działalność organizacji jest prowadzona w sposób odpowiedzialny i ekologiczny.

Zgodność z regulacjami: odpowiednie zarządzanie pomaga firmom spełniać wymogi prawne i regulacyjne dotyczące ochrony środowiska, co zmniejsza ryzyko kar i sankcji.

Oszczędność kosztów: efektywne zarządzanie zasobami naturalnymi i energią może prowadzić do znacznych oszczędności kosztów operacyjnych.

Poprawa reputacji: przedsiębiorstwa i organizacje, które aktywnie dbają o środowisko, mogą zyskać lepszą reputację w oczach klientów, inwestorów i społeczności lokalnych.

Zwiększenie efektywności: optymalizacja procesów produkcyjnych i operacyjnych w celu zmniejszenia zużycia zasobów i emisji zanieczyszczeń może poprawić ogólną efektywność działania organizacji.

Zielone obligacje to instrumenty finansowe o stałym dochodzie, przeznaczone do wspierania projektów związanych z ochroną klimatu i środowiska. Stanowią narzędzie finansowania lub refinansowania inwestycji, projektów, wydatków lub aktywów, które pomagają w rozwiązywaniu problemów klimatycznych i środowiskowych. Emitowane zarówno przez rządy, jak i prywatne firmy, zielone obligacje odgrywają kluczową rolę w transformacji gospodarek w kierunku bardziej zrównoważonych i niskoemisyjnych modeli.

Głównym celem zielonych obligacji jest finansowanie inicjatyw, które mają pozytywny wpływ na środowisko. Projekty te mogą obejmować m.in. inwestycje w energię odnawialną, modernizacje budynków w celu zmniejszenia zużycia energii, czy rozwój infrastruktury dla pojazdów elektrycznych, rowerów i transportu publicznego.

https://www.europarl.europa.eu/topics/pl/article/20230928STO06003/zielone-obligacje-wieksza-przejrzystosc-i-koniec-greenwashingu

Zrównoważony rozwój to koncepcja, która zakłada dążenie do harmonijnego rozwoju społecznego, gospodarczego i środowiskowego, z uwzględnieniem potrzeb zarówno obecnych, jak i przyszłych pokoleń. Oznacza to, że rozwój gospodarczy i społeczny powinien odbywać się w sposób, który nie prowadzi do degradacji środowiska naturalnego ani do wyczerpania zasobów naturalnych. Ważnym elementem tej koncepcji jest także sprawiedliwość międzypokoleniowa, która zakłada, że zasoby i możliwości dostępne dzisiaj powinny być zachowane lub wręcz poprawione dla przyszłych pokoleń, aby mogły one cieszyć się równymi szansami na rozwój i dobrobyt.

Koncepcja zrównoważonego rozwoju opiera się na trzech głównych filarach:

1. Społecznym – dążenie do poprawy jakości życia, eliminacji ubóstwa, zapewnienia równości, sprawiedliwości społecznej oraz dostępu do podstawowych usług, takich jak edukacja, zdrowie i mieszkalnictwo.
2. Gospodarczym – promowanie wzrostu gospodarczego, który jest trwały i zrównoważony, tworzenie miejsc pracy oraz zapewnienie dobrobytu, przy jednoczesnym zachowaniu równowagi między wzrostem a ochroną zasobów naturalnych.
3. Środowiskowym – ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi w sposób, który zapewnia ich dostępność dla przyszłych pokoleń, a także ograniczanie zanieczyszczeń, przeciwdziałanie zmianom klimatycznym oraz ochrona bioróżnorodności.

Zrównoważony rozwój jest fundamentem globalnych inicjatyw, takich jak Cele Zrównoważonego Rozwoju (SDGs), które mają na celu skoordynowanie działań na rzecz zrównoważonej przyszłości dla całej planety. W praktyce zrównoważony rozwój wymaga współpracy na wszystkich poziomach – od lokalnych społeczności po międzynarodowe organizacje – oraz uwzględnienia długoterminowych skutków decyzji.

Zrównoważony system żywnościowy to system zapewniający bezpieczną i zdrową żywność dla wszystkich ludzi, a jednocześnie chroniący środowisko, wspierający lokalne społeczności i gospodarki oraz dbający o dobrostan przyszłych pokoleń. Zrównoważony system żywnościowy obejmuje wszystkie etapy produkcji, przetwarzania, dystrybucji, konsumpcji i utylizacji żywności. 

System wymaga zintegrowanego podejścia, angażującego różne sektory i interesariuszy, w tym rolników, producentów żywności, rządy, organizacje pozarządowe i konsumentów. Celem jest stworzenie systemu, który jest zarówno odporny na zmiany, jak i zdolny do adaptacji do nich, zapewniając długoterminowy, globalny dostęp do zdrowej żywności.

Zrównoważony system żywnościowy powinien być: 

• Ekonomicznie zrównoważony: system musi być rentowny na każdym etapie produkcji i sprzedaży, zapewniając stabilność finansową dla wszystkich zaangażowanych stron.
• Społecznie zrównoważony: system powinien przynosić korzyści społeczne, zapewniać godne warunki pracy, sprawiedliwe wynagrodzenie oraz równy dostęp do żywności dla wszystkich grup społecznych.
• Środowiskowo zrównoważony: system musi chronić środowisko i nie szkodzić mu, minimalizując negatywne wpływy na zasoby naturalne i redukując emisję zanieczyszczeń.

Rosnąca populacja, urbanizacja, zmieniające się wzorce konsumpcji i zmiany klimatu zwiększają presję na systemy żywnościowe. Aby były zrównoważone, konieczna jest zmiana obecnych praktyk. Obejmuje to m.in.:

1. Rozwój odpornych upraw: tworzenie roślin bardziej odpornych na ekstremalne warunki pogodowe i inne efekty zmian klimatycznych.
2. Inteligentne systemy nawadniania: optymalizacja i redukcja zużycia wody poprzez nowoczesne systemy nawadniające.
3. Cyfrowe rynki rolne: promowanie internetowych platform handlowych, które łączą rolników z kupującymi, redukując potrzebę długodystansowego transportu i emisji.
4. Sondy i drony: wykorzystanie czujników i dronów do zbierania danych o pogodzie, wilgotności gleby i wzroście roślin, co pomaga rolnikom podejmować bardziej świadome decyzje dotyczące sadzenia, nawadniania i zbiorów.
5. Monitorowanie zdrowia zwierząt: cyfrowe czujniki do monitorowania zdrowia i dobrostanu zwierząt, które pomagają w identyfikacji i reagowaniu na problemy takie jak stres cieplny i choroby.

https://www.un.org/sustainabledevelopment/fast-facts-what-are-sustainable-food-systems/

Adaptacja do zmian klimatu jest kluczowym elementem strategii radzenia sobie z konsekwencjami zmian klimatycznych, pomagając chronić gospodarkę, społeczeństwo i środowisko przed ich negatywnymi skutkami. Adaptacja do zmian klimatu powinna być zrównoważona, co oznacza, że:

• Nie przyczynia się do zmian klimatu: adaptacja nie powinna pogarszać problemu zmian klimatycznych.
• Nie ogranicza działań łagodzących: działania adaptacyjne nie powinny przeszkadzać w realizacji działań mających na celu łagodzenie zmian klimatycznych.
• Chroni zdolności regeneracji środowiska: adaptacja powinna uwzględniać naturalne funkcje ekosystemów i nie naruszać zdolności środowiska do naturalnej regeneracji.
• Wzmacnia niezależność sektorów: działania w jednym obszarze lub sektorze nie powinny ograniczać możliwości adaptacji innych obszarów i sektorów, ani grup społecznych.
• Wzmacnia partnerstwo i transparentność: adaptacja powinna być prowadzona we współpracy z wszystkimi zainteresowanymi podmiotami i być przejrzysta.

https://gca.org/what-is-climate-adaptation/#:~:text=Climate%20adaptation%20means%20taking%20action,projected%20impacts%20of%20climate%20change