W obliczu rosnącej presji klimatycznej, urbanizacji i przeciążenia popularnych destynacji turystycznych, ekoturystykawyłania się jako odpowiedź na potrzebę transformacji sektora podróży. Opiera się na zasadach poszanowania środowiska naturalnego, wspierania lokalnych społeczności i edukacji ekologicznej, ale coraz częściej pełni też funkcję strategicznego narzędzia raportowania ESG, wpisując się w cele Agendy 2030, pakiet Fit for 55, a także wymagania zgodne z dyrektywą CSRD. Dla firm z sektora hotelarskiego, transportowego i organizacji turystycznych oznacza to nie tylko zmianę w ofercie, ale przede wszystkim nowy model biznesowy, który łączy korzyści ekonomiczne z odpowiedzialnością środowiskową i społeczną.
Ekoturystyka jako odpowiedź na Fit for 55 i neutralność klimatyczną
Sektor turystyki odpowiada za około 8% globalnych emisji gazów cieplarnianych – głównie w wyniku transportu, zużycia energii i odpadów. W kontekście unijnego pakietu Fit for 55, który zakłada redukcję emisji o co najmniej 55% do 2030 roku, ekoturystyka oferuje realne mechanizmy dekarbonizacji działalności turystycznej. Dotyczy to zarówno ograniczenia transportu lotniczego i samochodowego na rzecz komunikacji zbiorowej, jak i modernizacji infrastruktury hotelowej pod kątem efektywności energetycznej.
Obiekty oferujące ekoturystykę często korzystają z odnawialnych źródeł energii (OZE), w tym instalacji solarnych, fotowoltaiki czy biogazowni działających na odpady organiczne. Dzięki temu możliwe jest obniżenie śladu węglowego usług turystycznych i wykazanie ich wpływu w raportach ESG, szczególnie w zakresie Scope 1 i 2. Coraz częściej także touroperatorzy i portale rezerwacyjne uwzględniają parametry środowiskowe w rankingach i ofertach, co przekłada się na przewagę konkurencyjną obiektów działających w duchu ekoturystyki.
Ekoturystyka w strategiach ESG i raportowaniu CSRD
Firmy działające w branży turystycznej, w szczególności te objęte obowiązkiem sprawozdawczości niefinansowej zgodnie z dyrektywą CSRD, mogą traktować ekoturystykę jako element strategii środowiskowej i społecznej. Inwestycje w rozwiązania proekologiczne, zarządzanie odpadami, edukację gości czy współpracę z lokalnymi społecznościami są mierzalnymi działaniami wpisującymi się w filary ESG. Raporty ESG mogą dzięki temu zawierać wskaźniki dotyczące:
- emisji z transportu i noclegów,
- procentowego udziału energii odnawialnej,
- ilości odpadów biodegradowalnych poddanych kompostowaniu,
- poziomu zatrudnienia lokalnych pracowników,
- wsparcia dla projektów ochrony środowiska lub kultury lokalnej.
Obiekty świadczące usługi ekoturystyczne mogą także ubiegać się o certyfikaty ekologiczne, takie jak Green Key, EU Ecolabel czy certyfikaty zgodne z ISO 14001, które nie tylko potwierdzają ich standard, ale również mogą być włączane do systemów świadectw charakterystyki energetycznej budynków i ocen inwestorskich.
Gospodarka obiegu zamkniętego w praktyce ekoturystycznej
Ekoturystyka wdraża zasady gospodarki obiegu zamkniętego w sposób praktyczny i lokalny – przez ponowne wykorzystanie zasobów, ograniczanie odpadów oraz maksymalizację efektywności. Obiekty często stosują lokalne materiały budowlane, odnawialne źródła wody, systemy odzysku energii i recykling organiczny. W gastronomii promowane są produkty sezonowe i lokalne, często pochodzące z rolnictwa ekologicznego lub regeneratywnego, co dodatkowo wspiera lokalną gospodarkę i zmniejsza emisje związane z transportem.
Tego typu praktyki są szczególnie istotne w kontekście ryzyka greenwashingu – popularnego w branży turystycznej. Działania rzeczywiście oparte na danych, procesach i certyfikatach chronią przed zarzutami o pozorność działań środowiskowych i wspierają transparentność raportów ESG.
Wpływ społeczny i odporność ekonomiczna
Ważnym aspektem ekoturystyki, często pomijanym w klasycznych analizach, jest jej wpływ społeczny i lokalny. Współpraca z małymi gospodarstwami, rękodzielnikami, organizacjami ochrony przyrody czy społecznościami wiejskimi nie tylko przyczynia się do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDG) ONZ, ale także buduje odporność ekonomiczną regionów na wahania koniunktury. Obiekty ekoturystyczne często tworzą miejsca pracy trudne do zautomatyzowania, aktywizują mieszkańców oraz zwiększają wartość nieruchomości przy jednoczesnym zachowaniu integralności przyrodniczej krajobrazu.
Takie podejście może być uwzględniane w raportach CSR i strategiach społecznych firm turystycznych, przewoźników, deweloperów i funduszy inwestycyjnych. W dłuższej perspektywie ekoturystyka staje się instrumentem strategicznym w zarządzaniu ryzykiem środowiskowym i społecznym, jednocześnie przyczyniając się do realizacji celów dekarbonizacji i odporności klimatycznej.
Ekoturystyka jako transformacja sektora i przewaga rynkowa
Dynamiczne zmiany regulacyjne, społeczne i środowiskowe sprawiają, że ekoturystyka przestaje być alternatywą – staje się koniecznością. Wzrost znaczenia strategii ESG, obowiązki raportowe wynikające z CSRD, zmiany w systemie finansowania oraz presja konsumencka sprawiają, że firmy z sektora turystyki muszą zmienić nie tylko ofertę, ale też sposób funkcjonowania.
Obiekty, które wdrażają zasady ekoturystyki, zyskują dostęp do preferencyjnych linii finansowania, pozytywnych ocen inwestorskich, lojalności klientów i odporności regulacyjnej. To pozwala traktować ekoturystykę nie jako koszt, lecz jako aktywo strategiczne, które tworzy wartość środowiskową, społeczną i rynkową.
