W kontekście postępującej degradacji gleb, konieczności ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz potrzeby budowy systemów opartych na gospodarce obiegu zamkniętego, biowęgiel (biochar) coraz częściej wymieniany jest jako jedno z kluczowych narzędzi neutralności klimatycznej. Powstający w procesie pirolizy biomasy, biowęgiel łączy potencjał sekwestracji dwutlenku węgla z poprawą jakości gleby, efektywnością gospodarowania zasobami i wsparciem dla działań zgodnych z ESG, pakietem Fit for 55, dyrektywą CSRD oraz celami Agendy 2030.
Choć biowęgiel może wyglądać jak zwykły węgiel drzewny, jego znaczenie w politykach klimatycznych jest przełomowe. Trwale wiąże węgiel organiczny w formie odpornej na rozkład, umożliwiając jego składowanie w glebie nawet przez setki lat. W odróżnieniu od konwencjonalnego spalania biomasy, proces produkcji biocharu nie oddaje dwutlenku węgla do atmosfery – lecz zatrzymuje go w formie stabilnej, użytecznej i ekologicznej.
Biowęgiel jako narzędzie dekarbonizacji i zgodności z Fit for 55
Jednym z najważniejszych wyzwań stawianych przez Fit for 55 i Europejski Zielony Ład jest trwała redukcja emisji netto w sposób zgodny z zasadą „no regret” – czyli działań przynoszących korzyści środowiskowe, niezależnie od tempa transformacji energetycznej. Biowęgiel doskonale wpisuje się w tę logikę, umożliwiając zarówno usuwanie CO₂ z atmosfery (carbon removal), jak i poprawę żyzności gleb, szczególnie zdegradowanych przez intensywną uprawę.
Badania IPCC wykazują, że technologia biocharu może globalnie usuwać od 0,5 do 2 gigaton CO₂ rocznie, przy jednoczesnym zwiększeniu zdolności gleby do magazynowania wody i składników odżywczych. Jest to jedno z nielicznych rozwiązań technologicznych, które łączy dekarbonizację z regeneracją zasobów naturalnych, a jego wdrożenie może być realizowane zarówno na poziomie gospodarstw rolnych, jak i dużych instalacji przemysłowych.
ESG, CSRD i mierzalność wpływu biowęgla
W kontekście dyrektywy CSRD, która wymaga od firm raportowania wpływu działalności na środowisko w sposób mierzalny, audytowalny i zgodny ze standardami ESRS, biowęgiel staje się nośnikiem realnej wartości środowiskowej. Można go wprost ująć w raportach ESG jako działanie wspierające:
– redukcję emisji Scope 1 i Scope 3,
– poprawę bioróżnorodności i zdrowia gleby,
– wdrożenie zasad gospodarki obiegu zamkniętego,
– regenerację terenów zdegradowanych.
W odróżnieniu od offsetów opartych na handlu emisjami, biowęgiel generuje mierzalne, trwałe i zweryfikowane jednostki sekwestracji węgla, które mogą być włączone do portfela działań kompensacyjnych firmy. Coraz częściej w ramach standardów takich jak Puro.Earth, Verra czy Gold Standard prowadzi się rejestry biowęglowych offsetów, które mogą być wykorzystywane w strategiach dekarbonizacyjnych zgodnych z wymaganiami CSRD i taksonomią UE.
Biowęgiel w gospodarce obiegu zamkniętego i energetyce lokalnej
Produkcja biocharu opiera się na lokalnej biomasie odpadowej: słomie, łupinach, zrębkach, resztkach drzewnych, osadach ściekowych czy odpadach rolnych. Oznacza to nie tylko niskie koszty wejścia, ale również doskonałe powiązanie z logiką gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ). W zakładach przemysłowych i gospodarstwach rolnych biowęgiel może być wytwarzany lokalnie, a procesy pirolizy zasilane z instalacji OZE – np. z biogazowni. W efekcie powstaje system, w którym odpady są źródłem energii i trwałej sekwestracji, a gleba zyskuje wartość jako magazyn węgla i wody.
Dodatkowo, dzięki właściwościom termoizolacyjnym i adsorpcyjnym, biowęgiel może być wykorzystywany także w budownictwie ekologicznym, jako składnik materiałów konstrukcyjnych, tynków i betonów niskoemisyjnych. W ten sposób wpływa na efektywność energetyczną budynków, wspierając działania objęte certyfikatami energetycznymi i pozwalając osiągać wyższe klasy środowiskowe w systemach LEED, BREEAM czy DGNB.
Biowęgiel jako komponent rolnictwa regeneratywnego i odporności klimatycznej
Współczesne rolnictwo, stojące w obliczu spadku żyzności gleb i ich zdolności do magazynowania składników odżywczych, może traktować biowęgiel jako element strategii regeneratywnej. Dzięki swojej strukturze porowatej, biochar poprawia życie mikrobiologiczne gleby, zatrzymuje wodę w strefie korzeniowej i działa jak bufor dla składników pokarmowych. Zastosowany w połączeniu z kompostem, działa synergicznie, przyspieszając mineralizację i poprawiając strukturę humusu.
To rozwiązanie szczególnie cenne w warunkach postępującej suszy, spadku plonów oraz konieczności ograniczenia zużycia nawozów sztucznych. Dla gospodarstw raportujących w ramach ESG, biowęgiel jest narzędziem poprawy efektywności ekologicznej i ekonomicznej – bez konieczności rewolucji technologicznej, lecz z potencjałem długoterminowego zwrotu środowiskowego.
Węgiel, który zostaje w ziemi – strategiczny kierunek CSRD i Agendy 2030
W przeciwieństwie do konwencjonalnych metod ograniczania emisji, biowęgiel łączy prostotę z efektywnością, a jego stosowanie nie wymaga wielkoskalowej infrastruktury. Może być wdrażany lokalnie, monitorowany cyfrowo i rozliczany zgodnie z europejskimi standardami raportowymi. Dla firm dążących do neutralności klimatycznej, biowęgiel stanowi alternatywę dla offsetów leśnych – jest bardziej trwały, lepiej mierzalny i niepodlegający ryzyku zniszczenia (np. przez pożary czy choroby).
Biowęgiel to więcej niż materiał – to nośnik długowiecznej odpowiedzialności. W epoce regulacyjnej presji CSRD, społecznych oczekiwań ESG i celów klimatycznych Fit for 55, jego wdrożenie nie jest już eksperymentem. To strategiczna decyzja, która wiąże emisje z ziemią – dosłownie.
