Krzyżyk zamykający popup

Dyskusje nad wprowadzeniem systemu kaucyjnego w Polsce trwają od kilku lat. Działania nabrały tempa w ostatnich miesiącach, bo już na początku 2025 r. przepisy wprowadzające system kaucyjny mają wejść w życie.

Z artykułu dowiesz się:

  • Czym jest system kaucyjny?
  • Jak w praktyce ma wyglądać zwrot opakowań?
  • Jaki jest cel wprowadzenia systemu kaucyjnego?

Co roku na polski rynek trafia ok. 200 tys. ton butelek PET, 80 tys. ton puszek aluminiowych i 500 tys. ton butelek szklanych. Do wtórnego obiegu wraca nie więcej niż 15 proc. z nich, jak wynika z danych Portalu Komunalnego. Nawet jeśli odpady znajdą się w odpowiednim pojemniku, często są zbyt zniszczone lub zanieczyszczone, aby nadawały się do recyklingu.

System kaucyjny już w styczniu 2025 r.

W ubiegłym roku do ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi zostały wpisane nowe regulacje, wprowadzające system kaucyjny. Nowe przepisy zaczną funkcjonować w styczniu 2025 r. Zwrotna kaucja ma być wliczana do ceny produktu, a informacja na ten temat pojawi się na opakowaniu. Zgodnie z zapowiedzią Ministerstwa Klimatu i Środowiska wysokość kaucji wyniesie 50 gr dla butelek plastikowych i puszek, a w przypadku butelek szklanych 1 zł.

System kaucyjny obejmie:

  • jednorazowe butelki plastikowe o pojemności do 3l, łącznie z zakrętkami i wieczkami z tworzyw sztucznych,
  • puszki metalowe do 1 l,
  • butelki szklane do 1,5l.

Konsumenci będą mogli zwracać butelki i puszki w wyznaczonych punktach. Do systemu obowiązkowo mają przystąpić sklepy o powierzchni powyżej 200 mkw., pozostałe placówki będą mogły dołączyć do systemu dobrowolnie. Ewidencjonowanie kaucji i zabieranie opakowań ma należeć do zadań operatora. 

Szansa na usprawnienie gospodarki odpadami

Motywacją do przyspieszenia prac nad systemem kaucyjnym w Polsce była konieczność wdrożenia do lipca 2024 r. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (tzw. dyrektywa SUP). Bodziec ekonomiczny w postaci chęci odzyskania kaucji może być środkiem zachęcającym konsumentów do recyklingu. I to przy minimalnym wysiłku: opakowania będzie można oddać przy okazji zakupów, bez konieczności okazania paragonu. 

Ministerstwo Klimatu zakłada, że to rozwiązanie:

  • zmniejszy ilość odpadów wyrzucanych do rzek, jezior czy lasów,
  • zwiększy poziom selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych,
  • zwiększy poziom recyklingu odpadów opakowaniowych,
  • wyrobi w społeczeństwie pozytywne nawyki dot. segregowania odpadów.

Z wdrożeniem systemu wiążą się też pewne trudności. Jedną z nich są koszty modernizacji, m.in. zakup automatów lub przystosowanie sklepu do zbiórki opakowań, przygotowanie systemu informatycznego do ewidencji i zarządzania procesem zwrotu, a także logistyka związana z transportem oddanych opakowań. Konsumenci mogą być też oporni wobec zmiany nawyków, zwłaszcza że wzrosnąć ma cena produktów. Jednocześnie kaucja będzie na tyle niska, że część osób może uznać zbieranie i przekazywanie opakowań za niezbyt opłacalne. Ponadto istnieje ryzyko, że małe sklepy, które nie będą mogły pozwolić sobie na wprowadzenie systemu, stracą klientów.

Zmiany zachodzą już teraz

Tematem gospodarki odpadami zainteresowała się Unia Europejska. W dyrektywie SUP znalazł się zapis obligujący producentów do osiągnięcia konkretnych poziomów zbiórki opakowań wprowadzanych przez nich na rynek. W 2025 r. odsetek ten ma wynosić 77 proc., a w 2029 r. już 90 proc. Systemy kaucyjne ułatwią to zadanie. Tego typu rozwiązania już od wielu lat z powodzeniem działają w 16 krajach europejskich, m.in. w Holandii, Niemczech czy na Węgrzech.

Sceptycy wskazują, że Polska ma zbyt mało czasu na wdrożenie systemu. Jednak przykład Słowacji pokazuje, że jest to możliwe. Nasi sąsiedzi wprowadzili zmiany dwa lata temu i zajęło im to 7 miesięcy. Średni poziom zbiórki odpadów wprowadzonych na słowacki rynek wynosi teraz 82 proc. 

Niektóre firmy wprowadzają już nowe rozwiązania. Producent wody mineralnej Muszynianka dołączył do operatora systemu kaucyjnego PolKa. Carrefour Polska rozpoczął w Warszawie instalacje automatycznych butelkomatów. Programy pilotażowe realizują też m.in. Biedronka, Żabka i Lidl.

Zespół_Akademia ESG_Beata Połetek
Zawodowo od kilku lat związana z marketingiem i copywritingiem. Tworzy głównie teksty informacyjne, popularnonaukowe, w tym artykuły blogowe z zakresu ekologii, dobrostanu psychospołecznego i relacji rozwoju technologicznego z naturą. Prywatnie miłośniczka książek, zwłaszcza literatury faktu. E-mail: b.poletek@akademiaesg.pl
Napisz do nas