Dekarbonizacja – przyszłość bez węgla

Choć szeroko mówi się na temat negatywnych konsekwencji wykorzystywania i nadmiernej eksploatacji węgla, to rezygnacja z niego jest trudna. W 2022 r. światowa produkcja, zużycie i popyt na węgiel osiągnęły rekordowe poziomy. Tymczasem dekarbonizacja jest niezbędna dla zatrzymania zmian klimatycznych. Działania, jakie mogą podjąć przedsiębiorstwa, w dużej mierze zależą od branży.

Z artykułu dowiesz się:

• Czym jest dekarbonizacja?
• Jakie działania mogą obniżyć emisję dwutlenku węgla?
• Dlaczego dekarbonizacja jest ważna dla rozwoju biznesu?

Dekarbonizacja jest warunkiem powodzenia globalnych wysiłków na rzecz ograniczania zmian klimatycznych. Działania mające wesprzeć te założenia uregulowane zostały m.in. w Europejskim Zielonym Ładzie, zakładającym osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Tymczasem w 2022 r. światowe zapotrzebowanie na węgiel wyniosło ponad 8,3 mld ton, wskazano w raporcie Coal Market Update przygotowanym przez Międzynarodową Agencję Energii. Choć globalne dane nie są zbyt optymistyczne, statystyki dla naszego kraju są obiecujące i wskazują, że dekarbonizacja postępuje w dobrym kierunku.

Nie tylko węgiel

Słowo ,,dekarbonizacja” nawiązuje bezpośrednio do węgla (z ang. carbon), jednak samo pojęcie można interpretować szerzej. Chodzi o ograniczenie lub wykluczenie produkcji dwutlenku węgla, powstającego przy intensywnym wykorzystywaniu paliw kopalnych, czyli ropy, węgla kamiennego i brunatnego. Ich spalanie generuje emisję gazów cieplarnianych, które przedostają się do atmosfery i zatrzymują energię słoneczną, powodując efekt cieplarniany.

Pierwszy znaczący sukces w zakresie dekarbonizacji w Polsce osiągnięto w latach 1988-2014. Udało się wówczas zredukować emisję gazów cieplarnianych o niemal 35 proc., m.in. dzięki akcji dofinansowania zakupu nowych pieców dla osób indywidualnych. Statystyki wskazują, że w ostatnich latach Polska utrzymuje tę tendencję. Według danych z systemu handlu emisjami (ETS) w ubiegłym roku nasza gospodarka wyemitowała 114,8 mln ton dwutlenku węgla ze stacjonarnych instalacji, czyli o aż 38 proc. mniej niż w 2022 r. (-69,3 mln ton).

Dekarbonizacja wymaga współpracy międzysektorowej

Proces dekarbonizacji jest złożony. Potrzebne są zarówno zmiany na poziomie jednostki, jak i na poziomie przedsiębiorstw czy państw i organizacji międzynarodowych. Wprowadzenie podatków węglowych oraz norm emisji dla różnych sektorów gospodarki czy dofinansowania do modernizacji instalacji to narzędzia, które mogą skutecznie zachęcać firmy do ograniczania emisji. Ważnym aspektem jest też promowanie przejścia na odnawialne źródła energii. W tym obszarze niezbędna jest współpraca pomiędzy sektorem prywatnym a publicznym ze względu na konieczność zaplanowania działań rekompensujących społecznościom zmiany spowodowane transformacją energetyczną. Chodzi m.in. o potencjalną utratę miejsc pracy i spowolnienie gospodarcze w regionach górniczych.

Ośrodki badawcze przygotowują scenariusze zmian, oparte na takich danych jak ceny paliw, a także obecny poziom i tempo wzrostu stężenia dwutlenku węgla. W opracowaniu autorstwa firmy doradczej McKinsey&Company uwzględniono 30-letni plan na lata 2020–2050, według którego Polska ma zredukować emisję gazów cieplarnianych o 91 proc. Aby osiągnąć ten cel, kraj musi zwiększyć efektywność energetyczną, zrezygnować z wykorzystania paliw kopalnych i wdrożyć alternatywne, bezemisyjne źródła energii. Głównymi sektorami, które poddaje się dekarbonizacji, są: energetyka, przemysł, transport, budownictwo i rolnictwo. Konkretne działania zależą od specyfiki danej branży.

Na dekarbonizacji korzysta środowisko i biznes

Celem dekarbonizacji jest zwalczanie zmian klimatycznych i dążenie do zrównoważonego rozwoju. Emisja dwutlenku węgla jest głównym powodem wzrostu globalnych temperatur i związaną z tym nieprzewidywalnością zjawisk pogodowych, utrudniającą m.in. prowadzenie upraw. Dekarbonizacja przyczyni się jednak nie tylko do ochrony środowiska, ale także przyniesie korzyści gospodarcze i społeczne. Inwestycje w czystą energię i technologie niskoemisyjne mogą stworzyć nowe miejsca pracy, umożliwić rozwój innowacji oraz zmniejszyć zależność od importu paliw kopalnych, a tym samym zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne. Opracowanie strategii dekarbonizacji może też dać przewagę konkurencyjną i otworzyć nowe możliwości finansowania. Aż 75 proc. inwestorów zwraca uwagę na to, jakie działania podejmuje firma w zakresie redukcji emisji dwutlenku węgla, pokazuje badanie Global Investor Survey PwC z 2023 r. Ponadto kontrahenci, którzy raportują własne aktywności i cele w zakresie ESG, a w związku z tym weryfikują swoje łańcuchy dostaw, chętniej nawiązują współpracę z partnerami prezentującymi rzetelne i realne plany dekarbonizacji.

Paweł Wojciechowski,

były minister finansów, dyrektor Whiteshield Partners, firmy doradczej w zakresie zarządzania biznesowego.

Dekarbonizacja ma przede wszystkim głęboki sens biznesowy. Prowadzi do rozwoju  odnawialnych źródeł energii, które są tańsze niż produkcja energii w sposób konwencjonalny i przyczyniają się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego. To także możliwość co najmniej pięciokrotnego zwiększenia miejsc pracy w energetyce. W Polsce wystarczy 2 proc. areału na wiatraki i około 0,5 proc. ziem do osiągnięcia 80-90 proc. celu klimatycznego, czyli zero emisyjności, do roku 2040 czy 2050.

Dekarbonizacja wymaga globalnego połączenia sił i współpracy rządów, firm i społeczeństw, a także inwestycji w nowe technologie i infrastrukturę. To spore wyzwanie, a korzyści, choć znane, nie zawsze stanowią wystarczającą motywację do zmian. A są one już koniecznością. Jak alarmowali eksperci z University of Louisiana w Lafayette na łamach pisma ,,Geology”, obecnie odnotowuje się najwyższe stężenie dwutlenku węgla w ciągu ostatnich 23 mln lat.

Beata Bączkiewicz

Zawodowo od kilku lat związana z marketingiem i copywritingiem. Tworzy głównie teksty informacyjne, popularnonaukowe, w tym artykuły blogowe z zakresu ekologii, dobrostanu psychospołecznego i relacji rozwoju technologicznego z naturą. Prywatnie miłośniczka książek, zwłaszcza literatury faktu.

NAPISZ DO NAS