Krzyżyk zamykający popup

Branża rolnicza mocno odczuwa skutki kryzysu klimatycznego, a jednocześnie jej działalność pogłębia problemy związane z degradacją środowiska. Około jednej trzeciej światowych emisji gazów cieplarnianych pochodzi właśnie z systemów żywnościowych, wynika ze sprawozdania Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC). Aby wyjść z tego błędnego koła, rolnictwo potrzebuje bardziej zrównoważonych form, uwzględniających wsparcie nowoczesnych technologii.

Z artykułu dowiesz się:

  • W jaki sposób działalność rolnicza wpływa na zmiany klimatyczne?
  • Jak nowoczesne technologie mogą wspierać rolnictwo?
  • Jakie wyzwania w zakresie czynników społecznych ESG są specyficzne dla branży?

Sektor rolniczy podejmuje wiele działań, aby poradzić sobie z trudnościami spowodowanymi m.in. zmianami klimatycznymi. Jednak część tych aktywności, np. wspomaganie upraw środkami chemicznymi, pogłębia problem, prowadząc do utraty różnorodności biologicznej czy wyjałowienia gleb.

Efekt śnieżnej kuli – rozwiązania problemów generują kolejne trudności

Sytuację, w której obecnie znajduje się branża rolnicza, można porównać do efektu kuli śnieżnej. Rozwiązania, które miały być receptą na niektóre problemy, stały się przyczyną kolejnych. Wśród trudności, z jakimi zmaga się sektor, można wymienić m.in. nasilenie ekstremalnych zjawisk pogodowych, brak przewidywalności i stabilności na rynku, a co za tym idzie rosnące koszty wytwarzania produktów rolnych. Branża stara się ograniczać straty poprzez intensyfikację produkcji. Jej przejawem są takie działania jak zwiększanie obszarów upraw (np. poprzez wylesianie), stosowanie środków ochrony i stymulacji wzrostu roślin. Jednak te działania  w dłuższej perspektywie pogłębiają obecne problemy, wpływając m.in. na pogorszenie stanu gleby (w Europie 60 proc. jest w złym stanie) i wody, a więc jakości upraw. Kolejny skutek to znacząca emisja śladu węglowego.

Ślad węglowy rolnictwa

Analizy agencji ONZ ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) pokazują, że prawie 30 proc. gazów cieplarnianych generowanych przez człowieka pochodzi z przemysłu spożywczego i rolnego.

Sektor ten jest jednym z najbardziej emisjogennych obszarów działalności i znacznie przyczynia się do pogłębiania zmian klimatycznych, a w rezultacie do utraty upraw np. na skutek powodzi czy susz.

Problemy te dotyczą także Polski. Już teraz polskie rolnictwo znajduje się nieco powyżej średniej unijnej pod względem emisji gazów cieplarnianych. A produkcja sukcesywnie rośnie, średnio o 2,1 proc. rok do roku. Tymczasem, jak wskazują dane Eurostatu, Polska ma jeden z najniższych w UE odsetków upraw ekologicznych, który wynosi jedynie 3,4 proc. Krajowy sektor charakteryzuje też niski poziom innowacyjności, mierzony m.in. wartością maszyn i urządzeń na jednostkę pracy.

Źródło wykresu: raport Inteligentne rolnictwo a wyzwania ESG w Polsce Banku PKO BP

Strategia “Od pola do stołu”

Nad sposobami wsparcia rolnictwa w dążeniu do bycia bardziej zrównoważoną branżą pracują m.in. ONZ i Komisja Europejska, która opracowała strategię ,,Od pola do stołu”. Celem programu jest sprawienie, że system żywnościowy UE będzie bardziej zrównoważony, zdrowszy i przyjazny dla środowiska.

Realizacja założenia ma być możliwa m.in. dzięki zmniejszeniu o połowę zużycia pestycydów i nawozów, czy poprawieniu warunków zwierząt hodowlanych. Duża część strategii strategii skupia się też na ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych. W przypadku rolnictwa szczególny nacisk kładzie się na redukcję produkcji metanu – sektor odpowiada za jedną trzecią emisji tego gazu. Pomocna ma być zmiana systemu żywienia zwierząt, bo aż 91 proc. emisji metanu pochodzi z fermentacji jelitowej zwierząt przeżuwających.

Rozwiązania cyfrowe w rolnictwie

Istnieją również rozwiązania cyfrowe, które mogą być wdrażane w gospodarstwach, aby usprawnić i zoptymalizować pracę, a jednocześnie wspomóc osiągnięcie zrównoważonej produkcji przy zwiększeniu plonów i ograniczeniu zużycia zasobów

Koncepcja rolnictwa precyzyjnego opiera się na wykorzystaniu technologii satelitarnych do monitorowania upraw oraz warunków atmosferycznych i wykrywania chorób lub szkodników. Rezultatem jest minimalizacja zużycia nawozów i pestycydów dzięki aplikowaniu odpowiednich dawek dopasowanych do potrzeb konkretnych roślin. 

Inteligentne technologie wykorzystuje się też w systemach nawadniania. Dzięki czujnikom i analizie danych systemy dostarczają uprawom odpowiedniej ilości wody we właściwym czasie, ograniczając jej ewentualne marnowanie. Bioinżynieria i biotechnologia pomagają z kolei w tworzeniu odmian upraw, które są bardziej odporne na choroby, szkodniki i ekstremalne warunki pogodowe. Tym samym technologie te pomagają zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe w warunkach zmian klimatycznych.

Nie tylko środowisko: rolnictwo w kontekście ESG

Mówiąc o wpływie rolnictwa na otoczenie, nie sposób nie wspomnieć o czynniku społecznym. Gospodarstwa rolne są często podstawą ekonomiczną mniejszych miejscowości i wsi. Wpływają na społeczność lokalną, m.in. zmieniając stan przyrody, w tym wody i gleby, ale też promując produkty regionalne czy tworząc miejsca pracy

W tym sektorze szczególnie ważne jest zapewnienie odpowiednich warunków zatrudnienia (wynagrodzenia i umów) ze względu na specyfikę branży. Rolnictwo często opiera się na pracy sezonowej, wykonywanej przez osoby z mniej uprzywilejowanych grup społecznych, nieświadomych swoich praw. Kolejnym istotnym dla branży segmentem są konsumenci. Zanieczyszczenie środowiska, susze, upały, powodzie i nieznane dotąd szkodniki – wszystko to powoduje spadek plonów. A to z kolei nie tylko straty dla rolników, ale również wzrost cen żywności przy jednoczesnym spadku jej jakości.

Optymalizacja pracy sektora może przynieść korzyści wszystkim zainteresowanym stronom – konsumentom, pracownikom, rolnikom, ale i partnerom biznesowym, szczególnie w obliczu obowiązku raportowania zrównoważonego rozwoju. Choć zobligowane są do tego póki co tylko niektóre firmy, nie oznacza to, że temat nie dotyczy mniejszych przedsiębiorstw czy gospodarstw rolnych. Część współpracujących (np. skupujących płody rolne) z nimi podmiotów zobowiązana jest do składania takich raportów. W swoich dokumentach muszą ujawnić dane (np. dotyczące emisji gazów cieplarnianych) nie tylko z działalności własnej, ale z całego łańcucha dostaw. Z tego powodu przedsiębiorstwa mogą zrezygnować ze współpracy z tymi rolnikami, którzy nie będą w stanie wykazać działań zmierzających w stronę prowadzenia bardziej zrównoważonego biznesu.

Zespół_Akademia ESG_Beata Połetek
Zawodowo od kilku lat związana z marketingiem i copywritingiem. Tworzy głównie teksty informacyjne, popularnonaukowe, w tym artykuły blogowe z zakresu ekologii, dobrostanu psychospołecznego i relacji rozwoju technologicznego z naturą. Prywatnie miłośniczka książek, zwłaszcza literatury faktu. E-mail: b.poletek@akademiaesg.pl
Napisz do nas