GAR stał się jednym z najbardziej wymagających wskaźników dla europejskich banków – średnio zaledwie 2,06 proc. aktywów kwalifikuje się jako zielone, podczas gdy pierwotne szacunki mówiły o 7,9 proc. Polskie instytucje finansowe radzą sobie jeszcze gorzej, osiągając wyniki poniżej 0,5 proc. Ta różnica między oczekiwaniami a rzeczywistością pokazuje skalę wyzwania, przed którym stoi sektor bankowy w transformacji ku finansowaniu zrównoważonemu.
Z artykułu dowiesz się:
- Dlaczego wdrażanie wskaźnika zielonych aktywów trwa nawet rok i kosztuje miliony?
- Które etapy raportowania GAR sprawiają bankom największe trudności?
- Jak polskie instytucje mogą poprawić swoje wyniki w porównaniu z europejską konkurencją?
Czym jest GAR i dlaczego banki muszą go raportować?
Green Asset Ratio to matematycznie prosty, ale w praktyce skomplikowany wskaźnik, który oblicza się jako stosunek aktywów zgodnych z Taksonomią UE do całkowitych aktywów objętych pomiarem. Od stycznia 2024 r. około 150 największych banków w Unii Europejskiej publikuje ten wskaźnik w ramach ujawnień Pillar 3, a od 2025 r. obowiązek rozszerzy się na wszystkie instytucje finansowe – około 2000 mniejszych banków.
Taksonomia UE opiera się na Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego 2020/852, który klasyfikuje działalność gospodarczą jako zrównoważoną środowiskowo na podstawie sześciu celów środowiskowych. Najważniejsze z nich to łagodzenie zmian klimatu i przystosowanie do zmian klimatycznych, ale od 2024 r. banki muszą uwzględniać również pozostałe cztery cele – od gospodarki obiegu zamkniętego po ochronę bioróżnorodności.
Europejski Urząd Nadzoru Bankowego wprowadził GAR jako część standardów ujawnień w obszarze ESG w ramach Pillar 3. To nie tylko wymóg regulacyjny – wskaźnik ten ma stać się kompasem dla lepszego zarządzania strumieniami danych związanych z taksonomią i narzędziem wspierającym realizację celów Porozumienia Paryskiego.
Metodologia GAR – prosta formuła, skomplikowana praktyka
Raportowanie GAR rozpoczyna się od zrozumienia jego metodologii. Formuła matematyczna wydaje się prosta – GAR równa się aktywom zgodnym z Taksonomią podzielonym przez aktywa nim objęte. Problem leży w szczegółach – każdy element tej formuły wymaga precyzyjnej definicji i żmudnej weryfikacji. Aktywa objęte pomiarem, czyli mianownik wskaźnika, to całkowite aktywa banku pomniejszone o ekspozycje wobec rządów centralnych, banków centralnych, emitentów supranacjonalnych oraz aktywa przeznaczone do obrotu. Ta definicja może wydawać się jasna, ale w praktyce banki borykają się z interpretacją wykluczeń i właściwą klasyfikacją swoich pozycji bilansowych.
Jeszcze większym wyzwaniem jest licznik, czyli aktywa zgodne z Taksonomią. Tu UE wprowadza rozróżnienie między działalnością kwalifikującą się a działalnością zgodną. Finansowanie zrównoważone w rozumieniu działalności kwalifikującej się, oznacza działalność wymienioną w Taksonomii, która może potencjalnie przyczynić się do celów środowiskowych. Działalność zgodna to znacznie wyższy poziom – wymaga ona spełnienia trzech warunków: znaczącego wkładu, nieszkodzenia oraz minimalnych gwarancji społecznych. To rozróżnienie ma fundamentalne znaczenie dla wskaźnika zielonych aktywów. Bank może finansować działalność kwalifikującą się, ale jeśli nie spełnia ona wszystkich kryteriów zgodności, nie zostanie zaliczona do GAR. To właśnie tłumaczy, dlaczego rzeczywiste wyniki banków są tak daleko od pierwotnych oczekiwań.
Osiem kroków implementacji GAR w instytucji finansowej
Praktyczne wdrażanie raportowania GAR to wielomiesięczny proces, który eksperci szacują na 8-12 miesięcy. Pierwszy etap to przygotowanie organizacyjne – powołanie zespołu projektowego z przedstawicielami wszystkich istotnych obszarów, przeprowadzenie szkoleń z zakresu Taksonomii UE oraz zdefiniowanie ról i odpowiedzialności. Ten pozornie prosty krok zajmuje 4-6 tygodni i wymaga zaangażowania działów HR, legal, IT oraz zespołów ESG.
Kolejne etapy to identyfikacja aktywów objętych GAR oraz klasyfikacja ekspozycji. Banki muszą precyzyjnie określić aktywa objęte pomiarem zgodnie z definicją regulacyjną, a następnie podzielić ekspozycje na kategorie: przedsiębiorstwa zobowiązane do raportowania niefinansowego, gospodarstwa domowe, jednostki samorządu terytorialnego, kontrahentów spoza UE oraz małe i średnie przedsiębiorstwa. Największym wyzwaniem okazuje się identyfikacja statusu NFRD klientów – informacja ta nie zawsze jest łatwo dostępna.
Najtrudniejszym i najdłuższym etapem jest zbieranie danych taksonomicznych. Banki stosują różne metody:
- ankiety ESG wysyłane do klientów korporacyjnych,
- publiczne ujawnienia klientów,
- bazy danych zewnętrznych dostawców
- mapowanie oparte na kodach NACE dla mniejszych klientów.
Niska jakość danych od klientów, brak standaryzacji w raportowaniu i niechęć przedsiębiorstw do udostępniania informacji sprawiają, że ten etap zajmuje nawet 12 tygodni. Szczególnie skomplikowane są etapy oceny działalności kwalifikującej się oraz zgodności z Technicznymi Kryteriami Weryfikacji. Taksonomia UE raportowanie wymaga mapowania działalności klientów do kodów NACE, sprawdzenia czy są one uwzględnione w Taksonomii, a następnie weryfikacji czy spełniają wszystkie kryteria zgodności. Ten trzyetapowy proces oceny – znaczący wkład, nieszkodzenie i minimalne gwarancje społeczne – to najbardziej złożona faza całego wdrażania.
Implementacja GAR – wyzwania polskich banków
Polskie banki borykają się z unikalnymi wyzwaniami w implementacji GAR. Wyniki poniżej 0,5 proc. plasują je na ostatnim miejscu w Europie, podczas gdy holenderski bank osiągnął około 10 proc. Ta różnica wynika częściowo ze struktury polskiej gospodarki – dominacji sektorów tradycyjnych nad działalnością kwalifikującą się do Taksonomii UE. Eksperci z EY wskazują na paradoks polskiego sektora bankowego: podczas gdy udział zielonego finansowania na potrzeby biznesowe wynosił nawet 10 proc., przy ujednoliconej definicji regulacyjnej wskaźnik zielonych aktywów spadł dramatycznie. To pokazuje, jak restrykcyjne są kryteria Taksonomii UE w porównaniu z dotychczasowymi definicjami finansowania zrównoważonego stosowanymi przez polskie instytucje.
Przyszłość raportowania GAR przyniesie zarówno uproszczenia, jak i nowe wyzwania. Komisja Europejska w ramach pakietu Omnibus ma uprościć Techniczne Kryteria Weryfikacji i umożliwić raportowanie działalności częściowo zgodnej. Równocześnie od 2024 r. banki muszą raportować zgodność ze wszystkimi sześcioma celami środowiskowymi Taksonomii UE, a nie tylko z łagodzeniem i przystosowaniem do zmian klimatu. Banking Book Taxonomy Alignment Ratio (BTAR), rozszerzona wersja GAR obejmująca szerszy zakres aktywów, pozostaje na razie dobrowolny. Fakt, że tylko jeden bank spośród 26 analizowanych zdecydował się na jego publikację, pokazuje ostrożność sektora wobec dodatkowych wymogów raportowania. Jednak rozwój regulacji CSRD i rosnące oczekiwania inwestorów względem zrównoważonego finansowania mogą sprawić, że BTAR stanie się faktycznym standardem.
Jeśli wiadomość nie dotarła, prosimy o sprawdzenie folderu ze spamem.
W razie jakichkolwiek problemów zachęcamy do kontaktu na adres e-mail: kontakt@akademiaesg.pl
