Poznaj uczestników polskiego rynku energii elektrycznej

W 2007 r. nastąpiło tzw. uwolnienie rynku energii, które umożliwiło odbiorcom końcowym wybór sprzedawcy energii. Celem tego działania było wzmocnienie konkurencji na rynku, a w rezultacie obniżenie cen. Od tego czasu na rynku polskiej energii można wyróżnić cztery podmioty. Poznaj ich charakterystykę, aby lepiej zarządzać wydatkami na energię i podejmować świadome decyzje w tym zakresie.

Z artykułu dowiesz się:

• Jakie podmioty są uczestnikami rynku energii?
• Na jakie segmenty dzieli się polski rynek energii?

Od czasu uwolnienia rynku energii podlega ona podobnym zasadom co każdy inny towar będący przedmiotem handlu na wolnym rynku. Energia jest wytwarzana przez producentów, kupowana przez pośredników i sprzedawana odbiorcom końcowym, czyli klientom indywidualnym i firmom. Podobnie jak każdy inny towar musi być też transportowana. Za każdy z tych etapów odpowiedzialny jest inny podmiot.

Podmioty na polskim rynku energii

Obecny kształt rynku energetycznego zakłada oddzielenie energii jako produktu od jej transportu, czyli usługi. Takie działanie umożliwia oddzielną wycenę produktu i usługi, a co za tym idzie wprowadzenie konkurencyjnych zasad obrotu energią.

Na rynku energii elektrycznej w Polsce działa kilka grup podmiotów. Pierwszą z nich są wytwórcy. Energia produkowana jest w:

• elektrowniach systemowych (bazujących na paliwach konwencjonalnych, czyli węglu kamiennym i węglu brunatnym),
• elektrociepłowniach (wytwarza się w nich jednocześnie energię i ciepło),
• instalacjach wykorzystujących źródła odnawialne (m.in. farmach wiatrowych i fotowoltaicznych).

Transportem energii od wytwórcy do odbiorcy końcowego zajmuje się drugi podmiot – operator. Wyróżnia się dwa jego rodzaje:

• Operator Systemu Przesyłowego (OSP), który przesyła energię od wytwórców liniami wysokiego napięcia (sieciami przesyłowymi), 
• Operator Systemu Dystrybucyjnego (OSD), który przekazuje ją do odbiorców końcowych liniami średniego i niskiego napięcia (sieciami dystrybucyjnymi). 

Operatorzy zajmują się dystrybucją energii, jej transportem, odpowiadają za bezpieczeństwo systemu dystrybucyjnego, eksploatację, konserwację, remonty i rozwój sieci, a także przyłączanie nowych odbiorców.

Nabywcy nie mają możliwości wyboru operatora, ponieważ są oni na stałe przypisani do poszczególnych rejonów Polski. Klienci mogą jednak wybrać sprzedawcę, czyli spółkę obrotu zajmującą się handlem energią, odpowiedzialną za dostarczanie energii elektrycznej odbiorcom końcowym w sposób ciągły i niezawodny. Co do zasady dostawa energii świadczona jest przez operatora, na podstawie umowy kompleksowej, łączącej sprzedaż i dystrybucję energii. W przypadku zmiany sprzedawcy odbiorca końcowy zawiera dwie oddzielne umowy: z dystrybutorem (o świadczenie usług dystrybucyjnych) i ze sprzedawcą.

Jak odbywa się handel energią?

System handlu energią elektryczną w Polsce można podzielić na trzy segmenty. Pierwszy z nich to rynek kontraktowy. Handel odbywa się tu na podstawie umów zawieranych pomiędzy wytwórcami energii a firmami handlującymi energią oraz między tymi firmami a klientami końcowymi. Jest to najważniejszy segment, ponieważ pozwala uniknąć wahań cen na rynku i uniezależnić się od zmiennego popytu.

Kolejny segment to rynek giełdowy. Obejmuje handel na Towarowej Giełdzie Energii, głównie na tzw. rynku dnia następnego (RDN), na którym licytacje odbywają się na dzień przed dobą, w której ma nastąpić fizyczna dostawa energii. Członkowie giełdy mogą kupować i sprzedawać energię elektryczną dla poszczególnych godzin. Ze zleceń sprzedaży tworzona jest krzywa podaży, a ze zleceń zakupu tworzona jest krzywa popytu. Na ich podstawie ustala się ceny transakcyjne. Istnieje też możliwość wyznaczenia ceny energii w dłuższej perspektywie czasowej, na rynku terminowym.

Trzeci segment to rynek bilansujący. Ma on znaczenie techniczne i nie odbywa się na nim handel energią. Służy do monitorowania i bilansowania różnic między transakcjami zawartymi przez uczestników rynku a rzeczywistym zapotrzebowaniem na energię.

Taki kształt rynku energii elektrycznej zwiększa jego efektywność i transparentność. Uwolnienie rynku energii w 2007 r. umożliwiło odbiorcom wybór sprzedawcy i korzystanie z konkurencyjnych ofert. Zrozumienie struktury rynku i funkcji poszczególnych podmiotów pozwala lepiej zarządzać kosztami energii i podejmować świadome decyzje.

Beata Bączkiewicz

Zawodowo od kilku lat związana z marketingiem i copywritingiem. Tworzy głównie teksty informacyjne, popularnonaukowe, w tym artykuły blogowe z zakresu ekologii, dobrostanu psychospołecznego i relacji rozwoju technologicznego z naturą. Prywatnie miłośniczka książek, zwłaszcza literatury faktu.

NAPISZ DO NAS