Otoczenie prawne ESG przechodzi obecnie najważniejszą transformację w historii Unii Europejskiej. Wprowadzone w ostatnich latach regulacje tworzą kompleksową architekturę prawną, która fundamentalnie zmienia sposób funkcjonowania przedsiębiorstw. Jednocześnie pakiet Omnibus przynosi znaczące uproszczenia, redukując obciążenia administracyjne o 6,3 miliarda euro rocznie.
Z artykułu dowiesz się:
- Jak działają poszczególne filary otoczenia prawnego ESG i jakie nakładają konkretne obowiązki?
- Które regulacje mają największy wpływ na różne typy organizacji w 2025 roku?
- Jakie praktyczne zmiany wprowadza pakiet Omnibus w każdym obszarze legislacji ESG?
CSRD i standardy raportowania zrównoważonego rozwoju
Corporate Sustainability Reporting Directive stanowi obecnie najistotniejszy element otoczenia prawnego ESG, fundamentalnie zmieniając sposób raportowania przez europejskie przedsiębiorstwa. CSRD zastąpiła wcześniejszą dyrektywę NFRD, rozszerzając zakres podmiotowy z około 11 tysięcy do prawie 50 tysięcy firm w całej Unii Europejskiej.
Struktura CSRD opiera się na koncepcji podwójnej istotności, która wymaga analizy wpływu działalności przedsiębiorstwa na środowisko i społeczeństwo oraz wpływu czynników ESG na wyniki finansowe organizacji. Ten mechanizm sprawia, że raportowanie staje się elementem strategicznego zarządzania ryzykiem, a nie tylko narzędziem transparentności.
Europejskie Standardy Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju składają się z dwunastu szczegółowych standardów. Dwa standardy przekrojowe określają ogólne zasady raportowania. Pięć standardów środowiskowych obejmuje zmiany klimatyczne, zanieczyszczenia, zasoby wodne, bioróżnorodność oraz gospodarkę obiegu zamkniętego. Cztery standardy społeczne dotyczą pracowników, społeczności lokalnych oraz konsumentów, a standard ładu korporacyjnego koncentruje się na etyce biznesowej.
Przedsiębiorstwa muszą ujawnić strategię, model biznesowy, proces oceny podwójnej istotności oraz plany dekarbonizacji zgodne z celami klimatycznymi UE. Wszystkie raporty podlegają zewnętrznemu badaniu na poziomie ograniczonej pewności, co zapewnia wiarygodność przedstawianych informacji.
Ważna uwaga: Pakiet Omnibus wprowadza znaczące uproszczenia w CSRD poprzez podniesienie progów do ponad 1000 pracowników i 50 milionów euro obrotu, redukcję punktów danych o minimum 50% oraz odroczenie obowiązków dla drugiej fali firm z 2025 na 2027 rok.
Taksonomia UE i zielone finansowanie
Taksonomia UE stanowi unikatowy system klasyfikacji działalności gospodarczej, definiując precyzyjnie, co może być uznane za zrównoważone środowiskowo. Rozporządzenie tworzy jednolite ramy dla identyfikacji inwestycji wspierających cele środowiskowe, eliminując problem różnych interpretacji zrównoważoności.
System opiera się na sześciu celach środowiskowych tworzących kompleksową mapę priorytetów ekologicznych. Łagodzenie zmian klimatu oraz adaptacja do zmian klimatu stanowią pierwsze dwa cele, bezpośrednio związane z osiągnięciem neutralności klimatycznej do 2050 roku. Zrównoważone wykorzystywanie zasobów wodnych oraz przejście na gospodarkę obiegu zamkniętego adresują wyzwania efektywnego wykorzystania zasobów naturalnych.
Każda działalność, aby zostać uznana za zgodną z taksonomią, musi spełnić trzy fundamentalne kryteria. Pierwszy wymóg to istotny wkład w osiągnięcie przynajmniej jednego celu środowiskowego poprzez konkretne, mierzalne działania. Drugi zakłada brak wyrządzania znaczącej szkody pozostałym celom środowiskowym. Trzeci wymaga prowadzenia działalności zgodnie z minimalnymi gwarancjami społecznymi.
Przedsiębiorstwa muszą ujawniać trzy wskaźniki taksonomii: obrót zgodny z taksonomią pokazuje procent przychodów z działalności zrównoważonych środowiskowo, wydatki kapitałowe wskazują część inwestycji przeznaczonych na cele środowiskowe, a wydatki operacyjne obejmują koszty bieżące związane z utrzymaniem zgodnych aktywów.
Pakiet Omnibus wprowadza koncepcję „częściowej zgodności” z taksonomią, redukuje szablony raportowe o 70% oraz wprowadza progi istotności finansowej, znacznie upraszczając praktyczne zastosowanie systemu klasyfikacji.
SFDR i transparentność sektora finansowego
Rozporządzenie SFDR tworzy kompleksowy system transparentności dla instytucji finansowych i ich produktów inwestycyjnych. Otoczenie prawne ESG w sektorze finansowym obejmuje szeroką gamę uczestników rynku – od zakładów ubezpieczeń przez firmy inwestycyjne po instytucje programów emerytalnych.
Centralnym elementem SFDR są wskaźniki głównych niekorzystnych skutków, które tworzą standaryzowany system mierzenia negatywnego wpływu inwestycji. System składa się z czternastu obowiązkowych oraz trzydziestu jeden dobrowolnych wskaźników, obejmujących kwestie środowiskowe, społeczne i dotyczące ładu korporacyjnego. Wskaźniki środowiskowe koncentrują się na emisjach gazów cieplarnianych, bioróżnorodności oraz gospodarowaniu wodą i odpadami.
SFDR klasyfikuje produkty finansowe w trzech kategoriach zgodnie z charakterystyką ESG. Produkty standardowe nie promują charakterystyk środowiskowych. Produkty promujące charakterystyki środowiskowe lub społeczne nie mają jednak zrównoważonej inwestycji jako głównego celu. Produkty o najwyższym poziomie zaangażowania mają zrównoważoną inwestycję jako cel inwestycyjny.
Instytucje finansowe publikują szczegółowe informacje na poziomie organizacji oraz poszczególnych produktów. Wymogi obejmują polityki integracji ryzyk zrównoważoności, oświadczenia o głównych niekorzystnych skutkach oraz polityki wynagradzania uwzględniające ryzyka środowiskowe i społeczne.
SFDR pozostaje najmniej dotkniętym przez pakiet Omnibus elementem otoczenia prawnego ESG, ale Komisja Europejska przeprowadza kompleksową ocenę, która może prowadzić do przeglądu legislacyjnego w 2025 roku.
CSDDD – należyta staranność w łańcuchach dostaw
Dyrektywa o należytej staranności wprowadza obowiązek systematycznej analizy i zarządzania ryzykami związanymi z prawami człowieka i środowiskiem w całych łańcuchach wartości. CSDDD dotyczy firm UE zatrudniających ponad 1000 pracowników i osiągających ponad 450 milionów euro obrotu oraz dużych firm spoza UE generujących ponad 450 milionów euro obrotu w Unii.
Serce dyrektywy stanowi sześcioetapowy proces należytej staranności oparty na wytycznych OECD. Pierwszy etap wymaga integracji należytej staranności z politykami zarządzania. Drugi obejmuje identyfikację i ocenę negatywnych skutków w łańcuchu wartości. Trzeci koncentruje się na zapobieganiu i minimalizowaniu szkód poprzez konkretne plany działań.
Czwarty etap wymaga regularnej oceny skuteczności wdrożonych środków oraz ich dostosowywania. Piąty obejmuje transparentną komunikację o działaniach i wynikach. Szósty zapewnia mechanizmy zadośćuczynienia dla osób dotkniętych negatywnymi skutkami działalności przedsiębiorstwa.
Dyrektywa nakłada obowiązek włączenia celów ESG do kryteriów wynagradzania na stanowiskach zarządczych, tworząc bezpośrednie powiązanie między wynikami w zakresie zrównoważonego rozwoju a motywacją finansową. System egzekwowania przewiduje minimalne kary w wysokości 5% globalnego obrotu za nieprzestrzeganie wymogów.
Pakiet Omnibus znacząco upraszcza CSDDD poprzez ograniczenie obowiązków do bezpośrednich dostawców, przesunięcie terminów wdrożenia o dwa lata oraz wydłużenie odstępów między ocenami z jednego roku do pięciu lat.
Pakiet Omnibus rewolucjonizuje otoczenie prawne ESG
Pakiet Omnibus, przedstawiony przez Komisję Europejską 26 lutego 2025 roku, stanowi fundamentalną zmianę filozofii regulacyjnej w otoczeniu prawnym ESG. Struktura pakietu składa się z dyrektywy „Stop-the-Clock”, przyjętej przez Parlament Europejski 3 kwietnia 2025 roku, oraz szerszych uproszczeń strukturalnych wprowadzających nowe progi i wymogi.
Najważniejsze zmiany dotyczą zawężenia zakresu podmiotowego regulacji ESG. Nowe progi wynoszą ponad 1000 pracowników oraz ponad 50 milionów euro obrotu lub 25 milionów euro sumy bilansowej. Te kryteria mogą wyeliminować około 80% firm z obowiązku szczegółowego raportowania, co stanowi dramatyczną zmianę w porównaniu z pierwotnie planowanym zakresem.
Parlament Europejski zaproponował jeszcze bardziej radykalne zmiany poprzez podniesienie progów do 3000 pracowników i 450 milionów euro obrotu rocznie. Wprowadzenie podwójnych kryteriów kumulatywnych zamiast alternatywnych mogłoby wykluczyć kolejne grupy przedsiębiorstw z obowiązków raportowych.
Uproszczenia techniczne obejmują redukcję punktów danych ESRS o minimum 50%, rezygnację z sektorowych standardów raportowania oraz wprowadzenie dobrowolnego standardu dla MŚP. Harmonogram wdrażania uległ znaczącemu wydłużeniu – CSRD dla drugiej fali firm przesunięta z 2025 na 2027 rok, CSDDD z 2026 na 2028 rok.
Szacuje się, że zmiany mogą przynieść 6,3 miliarda euro oszczędności rocznie oraz uruchomić 50 miliardów euro dodatkowych inwestycji, pokazując wymierny wpływ uproszczeń na konkurencyjność europejskich firm.
Jeśli wiadomość nie dotarła, prosimy o sprawdzenie folderu ze spamem.
W razie jakichkolwiek problemów zachęcamy do kontaktu na adres e-mail: kontakt@akademiaesg.pl
