Jakie wyzwania stoją przed przemysłem w związku z dekarbonizacją?

Dekarbonizacja przemysłu to jedno z najpilniejszych wyzwań współczesnej gospodarki. Choć niektóre firmy traktują ją jako obowiązek regulacyjny, coraz więcej postrzega ją jako inwestycję w przyszłość – warunek konkurencyjności, bezpieczeństwa energetycznego i odpowiedzialności środowiskowej. Jednak w praktyce dekarbonizacja gospodarki wiąże się z wieloma barierami: technologicznymi, ekonomicznymi, organizacyjnymi i społecznymi. Czy przemysł – zwłaszcza ten energochłonny – ma realną szansę na neutralność klimatyczną?

Z artykułu dowiesz się:

• Na czym polega dekarbonizacja przemysłu i jakie sektory są najbardziej emisyjne?
• Jakie konkretne technologie i inwestycje mogą umożliwić redukcję CO₂ w produkcji?
• Dlaczego transformacja energetyczna przemysłu wymaga współpracy między branżami i państwami?

Dekarbonizacja co to? Cel i skala wyzwania

Dekarbonizacja przemysłu to proces systemowego ograniczania emisji dwutlenku węgla – zarówno bezpośrednio z procesów produkcyjnych, jak i pośrednio, przez transformację źródeł energii. Obejmuje zmiany w technologiach, logistyce, infrastrukturze, a także w sposobach zarządzania firmą.

Według danych Komisji Europejskiej, sektor przemysłowy odpowiada za około 17% całkowitych emisji CO₂ w UE – głównie w wyniku procesów wysokotemperaturowych i spalania paliw kopalnych. Największe emisje generują branże: cementowa (proces kalcynacji i spalanie w piecach obrotowych), hutnicza (produkcja stali z rud żelaza, spalanie węgla koksowego), chemiczna (produkcja amoniaku, nawozów, wodoru), szklarska i ceramiczna (topienie i wypalanie przy temperaturach powyżej 1000°C).

Bariery technologiczne i brak gotowych rozwiązań

Główna bariera w dekarbonizacji przemysłu to niedostępność skalowalnych technologii niskoemisyjnych. W hutnictwie brakuje powszechnie dostępnych pieców opartych na wodorze (np. DRI z H₂). W cementowniach emisje powstają nie tylko z energii, ale także z samej reakcji chemicznej (kalcynacja CaCO₃). W przemyśle chemicznym trudno uniknąć emisji z produkcji wodoru metodą reformingu metanu, jeśli nie zastąpi się jej zielonym wodorem.

Dekarbonizacja węgla – kluczowego surowca w wielu procesach – wymaga jego pełnego wyeliminowania, co w obecnym stanie technologii często oznacza konieczność wynalezienia zupełnie nowych metod produkcji.

Wysoka energochłonność i konieczność modernizacji

Większość procesów przemysłowych jest niezwykle energochłonna. Topienie, wypalanie, syntezy chemiczne – wszystkie wymagają stabilnego, wysokotemperaturowego źródła energii. Przestawienie się na odnawialne źródła energii (OZE)wymaga nie tylko inwestycji w panele czy farmy wiatrowe, ale także w magazyny energii, infrastrukturę przesyłową i automatyczne systemy bilansujące.

Przemysł w Polsce nadal w dużej mierze opiera się na starych instalacjach, często z lat 80. i 90. Ich modernizacja – lub całkowita wymiana – jest kosztowna, trudna organizacyjnie i czasochłonna. Dotyczy to zarówno samych linii produkcyjnych, jak i całej logistyki: zasilania, chłodzenia, gospodarki odpadami.

Strategia dekarbonizacji a finansowanie transformacji

Dekarbonizacja w Polsce wymaga uruchomienia szeroko zakrojonych programów wsparcia finansowego – nie tylko z funduszy UE (np. Fundusz Modernizacyjny), ale także z systemu zachęt krajowych. Według analiz, inwestycje związane z dekarbonizacją mogą być średnio o 15–20% droższe od standardowych modernizacji.

Do najważniejszych kierunków inwestycji należą:

• produkcja i integracja zielonego wodoru (elektroliza z OZE), CCS,
• wychwytywanie i składowanie CO₂ w procesach nie do zastąpienia,
• pełna elektryfikacja procesów,
• integracja z magazynami energii,
• rozwój lokalnych łańcuchów dostaw technologii niskoemisyjnych, 
• cyfryzacja i zarządzanie energią z użyciem wirtualnych bliźniaków, IoT, AI.

Organizacyjne i społeczne wyzwania przemysłu

Przemysł musi dziś nie tylko inwestować, ale też przekształcać swoją kulturę działania. Strategia dekarbonizacji wymaga nowego podejścia do współpracy – międzysektorowej, międzynarodowej, a także wewnętrznej, np. między działem technologicznym a finansowym czy HR. Zmienia się również rola pracownika: potrzebne są nowe kompetencje – energetyczne, cyfrowe, środowiskowe.

Nie bez znaczenia są wyzwania związane z łańcuchem dostaw. Skracanie i elektryfikacja dostaw, zmiana źródeł surowców, obowiązek raportowania ESG – to wszystko nakłada na przedsiębiorców nowe obowiązki, ale też ryzyka operacyjne.

Dekarbonizacja gospodarki jako szansa rozwojowa

Mimo licznych wyzwań, dekarbonizacja przemysłu niesie też konkretne korzyści ekonomiczne. Przynosi redukcję kosztów operacyjnych (np. zużycia energii i surowców), poprawę wizerunku i zgodność z regulacjami ESG, zwiększenie atrakcyjności dla inwestorów i klientów, a także wzrost innowacyjności oraz rozwój nowych technologii i miejsc pracy.

Już dziś firmy inwestujące w zielone rozwiązania zyskują przewagę na rynkach eksportowych, zwłaszcza w UE. Dekarbonizacja to nie tylko koszt, ale inwestycja w przyszłość: stabilną, bezpieczną energetycznie i bardziej odporną na kryzysy.

Zuzanna Czernicka

Account Manager w Akademii ESG, zawodowo zajmująca się także wspomaganiem tworzenia strategii ESG. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, obecnie rozwijająca swoją wiedzę na kierunku Global Business, Finance and Governance w Szkole Głównej Handlowej oraz Data Science w zastosowaniach biznesowych na Uniwersytecie Warszawskim. Z pasją łączy tematykę zrównoważonego rozwoju i innowacji, starając się badać nowe kierunki na styku ESG i FinTechu. E-mail: z.czernicka@akademiaesg.pl

Napisz do nas