Wzrastająca presja na przejrzystość podatkową, wynikająca z coraz to nowszych regulacji unijnych i krajowych zmusza firmy do wdrażania odpowiednich działań. Transparentność podatkowa w duchu ESG to już nie tylko uczciwe płacenie podatków, ale także odpowiednie raportowanie i współpraca z urzędami, co ma bezpośredni wpływ na reputację i zaufanie do firmy.
Z artykułu dowiesz się:
- Dlaczego transparentność podatkowa ma coraz większe znaczenie?
- Jakie kroki powinny podejmować firmy, aby spełniać wymogi przejrzystości podatkowej w ramach ESG?
- Które regulacje unijne i międzynarodowe kształtują transparentność podatkową?
Prawodawstwo, zarówno na poziomie krajowym jak i unijnym, wymaga od przedsiębiorców coraz większej transparentności w zakresie raportowania swoich zobowiązań podatkowych. Przepisy prawa wymagają, aby firmy jasno informowały o swoich praktykach podatkowych i rzetelnie płaciły należności. Jest to szczególnie istotne, ponieważ podatki stanowią podstawowe źródło finansowania usług publicznych, takich jak edukacja czy opieka zdrowotna. Niestety, w Polsce zaangażowanie przedsiębiorców w tym zakresie wciąż pozostawia wiele do życzenia. Szara strefa dotyczy głównie takich obszarów jak handel, naprawa pojazdów, zakwaterowanie i gastronomia. Podatków unikają również przedsiębiorcy działający w branży budowlanej, obsługi rynku nieruchomości oraz w przemyśle – wynika z raportu Szara Strefa 2024 przygotowanego przez Instytut Prognoz i Analiz Gospodarczych. Sytuacja powinna ulec nieznacznej poprawie i – według prognozy IPAG udział szarej strefy w 2024 r. zmniejszy się z 18,9 do 18,5 proc.
Szara strefa w Polsce w latach 2014 – 2024, źródło: Szara Strefa 2024 (ipag.org.pl).
Wdrożenie przejrzystości podatkowej w organizacji
Transparentność podatkowa w myśl ESG obejmuje różne aspekty, które zostały omówione przez ekspertki EY Law w przewodniku prawnopodatkowym z 2024 r. ESG w biznesie.
Zgodnie z zaleceniami, firmy dążące do odpowiedzialności podatkowej powinny przede wszystkim unikać agresywnych strategii podatkowych, które choć legalne, często balansują na granicy zgodności z prawem i mogą być postrzegane jako nieetyczne. Strategie te wykorzystują luki w przepisach lub różnice między systemami podatkowymi różnych krajów w celu sztucznej redukcji podatków. Przykładem może być manipulacja strukturami finansowymi, np. poprzez tworzenie spółek w krajach o korzystniejszych systemach podatkowych. Takie podejście pozwala na przenoszenie zysków do jurysdykcji o niższych obciążeniach podatkowych, mimo że działalność gospodarcza prowadzona jest w innych krajach.
Aby działania firmy były postrzegane jako przejrzyste, warto też regularnie publikować raporty podatkowe. Jawna polityka skarbowa pozwala uniknąć podejrzeń o stosowanie nieetycznych praktyk, takich jak agresywna optymalizacja podatkowa czy korzystanie z rajów podatkowych (np. na Kajmanach, Bermudach, czy w Luksemburgu). Przedsiębiorstwa, które prowadzą działalność międzynarodową, powinny dodatkowo ujawniać szczegółowe informacje o płatnościach podatkowych w różnych jurysdykcjach, którymi są objęte. Upublicznienie tych danych pozwala na lepsze zrozumienie, w jaki sposób przedsiębiorstwo uczestniczy w finansowaniu systemów podatkowych na całym świecie i jakie zasady stosuje w poszczególnych krajach. Tego rodzaju transparentność ma znaczenie dla budowania wiarygodności i zmniejszania ryzyka reputacyjnego związanego z oskarżeniami o przenoszenie zysków do krajów o niższym poziomie opodatkowania.
Te przepisy trzeba znać i stosować
Jednym z ważniejszych mechanizmów wspierających przejrzystość podatkową w wymiarze międzynarodowym są wprowadzone w 2009 r. regulacje dotyczące wymiany informacji między poszczególnymi jurysdykcjami podatkowymi. Początkowo zakładały one wymianę informacji na żądanie, a obecnie pozwalają już na automatyczną wymianę danych finansowych pomiędzy krajami. Wymiana ta umożliwia władzom podatkowym monitorowanie dochodów firm, a także transakcji międzynarodowych w przypadku podejrzenia o oszustwa podatkowe lub uchylanie się od opodatkowania. Dzięki tym regulacjom organy podatkowe mogą skuteczniej identyfikować próby ukrywania dochodów.
Komisja Europejska zaprezentowała też w 2015 r. kompleksowy pakiet reform mający na celu zwiększenie przejrzystości podatkowej, znany jako Tax Transparency Package. Jego celem jest wzmocnienie walki z unikaniem opodatkowania w obrębie Unii Europejskiej, a także zapewnienie, że podatki będą płacone tam, gdzie rzeczywiście prowadzona jest działalność gospodarcza.
Przyjęcie kolejnych międzynarodowych standardów związanych z 15 filarami OECD/G20 BEPS (ang. Base Erosion and Profit Shifting) przez państwa członkowskie UE doprowadziło do szeregu zmian legislacyjnych, które nałożyły obowiązek szerszego raportowania decyzji podatkowych oraz rozliczeń na duże korporacje.
W Polsce przepisy te weszły w życie 1 stycznia 2019 roku i zobowiązały szereg podmiotów, w tym podatników i ich doradców, do przekazywania Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej informacji o schematach podatkowych (MDR). Schematy te pozwalają organom skarbowym na wczesne wykrywanie potencjalnie agresywnych strategii planowania podatkowego. Ponadto Ministerstwo Finansów regularnie publikuje dane wybranych podmiotów składających deklaracje CIT, co pozwala na budowanie świadomości społecznej na temat rozliczeń podatkowych największych firm działających w Polsce. Przedsiębiorcy korzystają również z narzędzia takiego jak Jednolity Plik Kontrolny (JPK), a od 1 lutego 2026 r. będą objęci Krajowym Systemem e-Faktur (KSeF), jeśli wartość ich sprzedaży (wraz z kwotą podatku) przekroczy 200 mln zł w 2025 r. Dla pozostałych przedsiębiorców system ten będzie obowiązywał od 1 kwietnia 2026 r.
Współpraca z organami skarbowymi
Innym przykładem odpowiedzialności podatkowej jest aktywna współpraca z organami skarbowymi, której przykład stanowi Program Współdziałania. To stosunkowo nowa inicjatywa, która opiera się na bliskiej, transparentnej współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a administracją skarbową. Uczestnicy programu mogą liczyć na wsparcie w zakresie wyjaśniania zawiłości przepisów podatkowych, co obejmuje takie obszary jak interpretacja przepisów czy uzyskiwanie opinii zabezpieczających. Udział w programie pozwala firmom na minimalizowanie ryzyka podatkowego poprzez uzyskiwanie wiążących porozumień podatkowych. Do Programu Współdziałania mogą przystąpić przedsiębiorstwa, których roczne przychody przekraczają 50 mln EUR.
Obecnie trwają prace nad wdrożeniem drugiego etapu reformy OECD BEPS, znanego jako BEPS 2.0. Jego celem jest dostosowanie systemu podatkowego do wyzwań, jakie niesie ze sobą cyfryzacja gospodarki oraz globalizacja. W ramach tej reformy przewiduje się m.in. wprowadzenie unijnego podatku minimalnego w ramach modelu GloBE (Global Anti-Base Erosion) oraz mechanizmu STTR (Subject to Tax Rule), który ma na celu zapobieganie przenoszeniu zysków do krajów o niskim opodatkowaniu.
Przejrzyste podejście do podatków zwiększa zaufanie inwestorów, a firmy, które spełniają standardy ESG, są postrzegane jako bardziej odpowiedzialne. Agencje ratingowe coraz częściej uwzględniają transparentność podatkową jako jedno z kryteriów oceny podmiotów gospodarczych, co pokazuje, jak istotny wpływ na decyzje inwestycyjne ma to, w jaki sposób przedsiębiorstwa radzą sobie z obowiązkami podatkowymi.
Jeśli wiadomość nie dotarła, prosimy o sprawdzenie folderu ze spamem.
W razie jakichkolwiek problemów zachęcamy do kontaktu na adres e-mail: kontakt@akademiaesg.pl
