Co zalicza się do OZE. Kompleksowy przewodnik po odnawialnych źródłach energii

W 2024 r. odnawialne źródła energii osiągnęły rekordowy udział 29,6 proc. w krajowym miksie energetycznym, wypierając tradycyjne paliwa kopalne i otwierając nowe możliwości biznesowe. Przedsiębiorcy i inwestorzy obserwujący rozwój sektora odnawialnych źródeł energii w Polsce nie zawsze mają jednak pewność, co zalicza się do OZE według polskiego prawa.

Z artykułu dowiesz się:

• Jakie konkretnie źródła energii zaliczają się do oficjalnej kategorii OZE według polskiego prawa?
• Które technologie OZE dominują obecnie na polskim rynku i dlaczego warto w nie inwestować?
• Jakie perspektywy rozwoju czekają sektor odnawialnych źródeł energii w najbliższych latach?

Prawna definicja odnawialnych źródeł energii w Polsce

Polska ustawa z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii określa, co zalicza się do OZE. Zgodnie z tym dokumentem odnawialne źródła energii to „odnawialne, niekopalne źródła energii obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów”.

Ta definicja tworzy zamknięty katalog źródeł, które mogą być uznane za odnawialne na gruncie polskiego prawa. Harmonizacja z przepisami Unii Europejskiej zapewnia przedsiębiorcom pewność prawną i dostęp do unijnych mechanizmów wsparcia dla projektów wykorzystujących te technologie. Warto podkreślić, że klasyfikacja ta ma bezpośredni wpływ na możliwość korzystania z różnych form wsparcia finansowego, systemu certyfikatów pochodzenia czy ulg podatkowych dostępnych dla inwestorów w OZE.

Energia słoneczna i wiatrowa jako liderzy polskiego rynku OZE

Fotowoltaika zdominowała krajobraz odnawialnych źródeł energii w Polsce, stanowiąc aż 64 proc. całkowitej mocy zainstalowanej. Co zalicza się do OZE w zakresie energii słonecznej? Przede wszystkim instalacje fotowoltaiczne produkujące energię elektryczną oraz kolektory słoneczne wykorzystywane do ogrzewania wody.

Energia wiatrowa zajmuje drugie miejsce z udziałem 29,3 proc. mocy zainstalowanej OZE. Sektor ten obejmuje zarówno turbiny lądowe (onshore), jak i planowane inwestycje na Morzu Bałtyckim (offshore). Perspektywy rozwoju energetyki wiatrowej na morzu mogą całkowicie zmienić polską mapę energetyczną – szacuje się, że morskie farmy wiatrowe mogą osiągnąć roczną produkcję nawet 77 TWh. Przyrost mocy w 2024 r. wyniósł 4,1 GW dla fotowoltaiki i 0,5 GW dla energii wiatrowej. To pokazuje, gdzie kierują się inwestycje w sektorze energetycznym.

Hydroenergia i energia geotermalna w polskich warunkach

Hydroenergia, wykorzystująca energię kinetyczną i potencjalną wody, pozostaje najintensywniej wykorzystywanym źródłem odnawialnej energii na świecie. W Polsce co zalicza się do OZE w tej kategorii to elektrownie wodne różnych typów – od małych elektrowni rzecznych po większe zapory wykorzystujące różnice wysokości terenu.

Energia geotermalna oferuje szczególnie interesujące możliwości rozwoju. W Polsce funkcjonuje osiem geotermalnych zakładów ciepłowniczych, ale potencjał tego sektora pozostaje w znacznej mierze niewykorzystany. Technologie geotermalne mogą wykorzystywać zarówno płytkie głębokości (pompy ciepła) jak i głębokie odwierty pozwalające na pozyskiwanie gorącej wody i pary wodnej. Rosnące zainteresowanie dekarbonizacją systemów grzewczych sprawia, że energia geotermalna może odgrywać coraz ważniejszą rolę w polskiej transformacji energetycznej.

Energia aerotermalna i hydrotermalna w praktyce

Energia aerotermalna, czyli ciepło zawarte w powietrzu atmosferycznym, zyskuje na popularności dzięki rozwojowi technologii pomp ciepła. To, co zalicza się do OZE w tym obszarze to głównie systemy powietrze-woda i powietrze-powietrze, które rewolucjonizują sposób ogrzewania budynków. Podobnie energia hydrotermalna wykorzystuje ciepło zawarte w wodach powierzchniowych – rzekach, jeziorach czy morzach. Te rozwiązania technologiczne wpisują się w trendy związane z poprawą efektywności energetycznej budynków i redukcją emisji dwutlenku węgla w sektorze mieszkaniowym.

Biomasa i biopaliwa jako uniwersalne źródła energii

Sektor biomasy obejmuje najszerszą gamę technologii i surowców. W tej kategorii do OZE zalicza się biodegradowalna część produktów, odpadów i pozostałości pochodzenia biologicznego z rolnictwa, leśnictwa i związanych przemysłów.

Praktyczne zastosowania obejmują:

• biomasę stałą (drewno, słoma, pelety) wykorzystywaną w kotłowniach i elektrociepłowniach,
• biogaz powstający z fermentacji beztlenowej odpadów organicznych,
• biopłyny stanowiące ciekłe paliwa energetyczne,
• biopaliwa przeznaczone do transportu.
  

Uniwersalność biomasy polega na możliwości wykorzystania lokalnych zasobów i odpadów, co tworzy zamknięte obiegi gospodarcze wspierające gospodarkę obiegu zamkniętego.

Energia morska jako przyszłość polskiej energetyki

Energia fal, prądów i pływów morskich pozostaje w Polsce w fazie wczesnego rozwoju, ale potencjał Morza Bałtyckiego może okazać się przełomowy. Co zalicza się do OZE w tym zakresie? To technologie wykorzystujące:

• energię fal powstającą z działania wiatru na powierzchnię wody oferuje stały dostęp do zasobów energetycznych niezależnie od warunków pogodowych na lądzie,
• energię pływów, wynikającą z oddziaływania grawitacyjnego Słońca i Księżyca, zapewnia przewidywalność produkcji energii,
• energię prądów morskich wykorzystującą naturalne przepływy wodne charakterystyczne dla konkretnych akwenów.

Rozwój technologii morskich może pozwolić Polsce na wykorzystanie geograficznego położenia nad Bałtykiem jako strategicznej przewagi w transformacji energetycznej zgodnej z europejskim zielonym ładem.

Perspektywy rozwoju i cele na 2030 rok

Eksperci szacują, że do 2030 r. nawet 50 proc. zapotrzebowania na energię elektryczną w Polsce mogłoby zostać pokryte z odnawialnych źródeł. Co zalicza się do OZE w kontekście przyszłych inwestycji to przede wszystkim projekty offshore, które wraz z rozwojem fotowoltaiki mogą całkowicie zmienić strukturę polskiego miksu energetycznego. Cele klimatyczne Unii Europejskiej na 2030 r. zakładają osiągnięcie 42,5 proc. udziału OZE w końcowym zużyciu energii. Polska, z aktualnym postępem na poziomie 41-42,6 proc., znajduje się blisko realizacji tego celu. To z kolei otwiera możliwości dla dalszych inwestycji w zrównoważony rozwój. Transformacja energetyczna staje się nie tylko wymogiem regulacyjnym, ale również szansą na budowanie konkurencyjnej przewagi gospodarczej opartej na nowoczesnych technologiach i redukcji kosztów energii.

Ekonomiczne i środowiskowe korzyści rozwoju OZE

Inwestycje w odnawialne źródła energii przynoszą korzyści wykraczające poza samą produkcję energii. Rozwój sektora OZE wpływa na obniżenie kosztów energii w długim okresie, zwiększenie niezależności energetycznej Polski oraz tworzenie nowych miejsc pracy w sektorach wysokich technologii. Korzyści środowiskowe obejmują redukcję emisji gazów cieplarnianych, ograniczenie zanieczyszczenia powietrza i ochronę zasobów naturalnych. Poprawa jakości powietrza bezpośrednio przekłada się na zdrowie społeczeństwa i rozwój lokalnych społeczności. Aspekty związane z ESG sprawiają, że inwestycje w OZE stają się elementem strategii biznesowych ukierunkowanych na długoterminową wartość i odpowiedzialność społeczną przedsiębiorstw.

Najważniejsze wnioski

• Prawna definicja OZE w Polsce obejmuje dziewięć głównych kategorii źródeł energii, od słonecznej i wiatrowej po energię fal morskich, tworząc jasne ramy dla inwestorów i przedsiębiorców.
• Fotowoltaika i energia wiatrowa dominują polski rynek OZE z łącznym udziałem ponad 93 proc. mocy zainstalowanej, ale sektor biomasy i technologie geotermalne oferują znaczny potencjał rozwoju.
• Do 2030 r. Polska może osiągnąć 50 proc. udziału OZE w produkcji energii elektrycznej, co czyni inwestycje w ten sektor strategiczną szansą na uczestnictwo w transformacji energetycznej kraju.

Aleksandra Mrozek-Nowak

Akademia ESG to największa w Polsce baza wiedzy o ESG. Inspirujemy do wdrażania zrównoważonych praktyk, stając się miejscem pierwszego wyboru dla każdego, szukającego najlepiej przygotowanych informacji na temat ESG. E-mail: a.mrozek@akademiaesg.pl

Napisz do nas