Pakt dla czystego przemysłu – najważniejsze założenia

W obliczu wysokich kosztów energii i ostrej konkurencji na świecie przemysł europejski potrzebuje pilnego wsparcia. W Pakcie dla czystego przemysłu zapowiedziano konkretne działania, dzięki którym dekarbonizacja ma stać się siłą napędową europejskiego przemysłu. Założenia paktu to: obniżenie cen energii, tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy i odpowiednich warunków do rozwoju przedsiębiorstw. 

Główne elementy Paktu dla czystego przemysłu to:

• Przystępna cenowo energia 
• Wzrost popytu na czyste produkty
• Środki na czystą transformację
• Obieg zamknięty i dostęp do surowców
• Działania na skalę globalną 
• Umiejętności i wysokiej jakości miejsca pracy 

W pakcie przedstawiono środki mające na celu pobudzenie poszczególnych etapów produkcji, ze szczególnym uwzględnieniem:  

• sektorów energochłonnych, takich jak sektor stalowy, metalowy i chemiczny, które wymagają pilnego wsparcia przy dekarbonizacji, przejściu na czystą energię, a także obniżenia wysokich kosztów energii, zwalczania nieuczciwej konkurencji na świecie i uproszczenia skomplikowanych przepisów
• sektora czystych technologii, który jest centralnym elementem przyszłej konkurencyjności i jest niezbędny do transformacji przemysłowej, obiegu zamkniętego i dekarbonizacji. 

Kolejnym elementem paktu jest obieg zamknięty, którego celem jest ograniczenie ilości odpadów i wydłużenie okresu eksploatacji materiałów poprzez promowanie recyklingu, ponownego wykorzystania i zrównoważonej produkcji. Maksymalizacja ograniczonych zasobów UE i ograniczenie nadmiernego uzależnienia od dostawców surowców z państw trzecich mają kluczowe znaczenie dla konkurencyjnego i odpornego rynku.    

Przystępna cenowo energia 

Przystępna cenowo energia ma zasadnicze znaczenie dla konkurencyjności. Aby obniżyć rachunki za energię dla przemysłu, przedsiębiorstw i gospodarstw domowych oraz jednocześnie wspierać przejście na gospodarkę niskoemisyjną, Komisja przyjęła plan działania na rzecz przystępnych cen energii, który ma na celu: 

• przyspieszenie wprowadzania czystej energii i przyspieszenie elektryfikacji;
• ukończenie budowy wewnętrznego rynku energii poprzez wprowadzenie fizycznych połączeń międzysystemowych;
• wydajniejsze wykorzystanie energii i zmniejszenie zależności od importowanych paliw kopalnych.

Wzrost popytu na czyste produkty

Akt w sprawie przyspieszenia dekarbonizacji przemysłu zwiększy popyt na czyste produkty wytwarzane w UE poprzez wprowadzenie kryteriów zrównoważonego rozwoju, odporności i kryteriów posługiwania się hasłem „wyprodukowano w UE” zarówno w przypadku zamówień publicznych, jak i prywatnych.  

W 2026 r. Komisja dokona również przeglądu ram zamówień publicznych. Pozwoli to uwzględnić w zamówieniach publicznych UE dla sektorów strategicznych kryteria związane ze zrównoważonym rozwojem, odpornością i preferencyjnym traktowaniem produktów europejskich. 

Środki na czystą transformację

W ramach Paktu dla czystego przemysłu ponad 100 mld euro zostanie przeznaczone na wsparcie czystej produkcji w UE. Komisja zamierza: 

• przyjąć nowe ramy pomocy państwa na potrzeby Paktu dla czystego przemysłu, aby przyspieszyć zatwierdzanie pomocy państwa na wprowadzanie energii ze źródeł odnawialnych, dekarbonizację przemysłu i zapewnienie wystarczających zdolności produkcyjnych w zakresie czystych technologii;
• wzmocnić Fundusz Innowacyjny i zaproponować utworzenie banku dekarbonizacji przemysłu, którego celem będzie wygenerowanie 100 mld euro w oparciu o dostępne środki z Funduszu Innowacyjnego, dodatkowe dochody pochodzące z części systemu handlu uprawnieniami do emisji oraz przegląd InvestEU;
• ogłosić specjalne zaproszenie do składania wniosków w ramach programu „Horyzont Europa” w celu pobudzenia badań naukowych i innowacji w tych obszarach;
• zmienić rozporządzenia w sprawie InvestEU w celu zwiększenia kwoty gwarancji finansowych, które InvestEU może zapewnić w celu wsparcia inwestycji. Dzięki temu będzie można wygospodarować nawet 50 mld euro na wdrożenie czystych technologii, rozwiązań w zakresie czystej mobilności i ograniczenia ilości odpadów. 

Obieg zamknięty i dostęp do surowców 

Surowce krytyczne mają zasadnicze znaczenie dla przemysłu europejskiego. UE musi zapewnić dostęp do takich surowców i zmniejszyć zależność od nierzetelnych dostawców. Włączenie obiegu zamkniętego do strategii dekarbonizacji ma zasadnicze znaczenie dla jak najlepszego wykorzystania ograniczonych zasobów UE. W tym celu Komisja zamierza: 

• ustanowić mechanizm umożliwiający europejskim przedsiębiorstwom zrzeszanie się i agregowanie popytu na surowce krytyczne;
• ustanowić unijne centrum surowców krytycznych, aby dokonywać wspólnego zakupu surowców w imieniu zainteresowanych przedsiębiorstw, co przyniesie korzyści skali i zapewni możliwość negocjowania lepszych cen i warunków;
• przyjąć w 2026 r. akt w sprawie gospodarki o obiegu zamkniętym, aby przyspieszyć transformację w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym i zapewnić efektywne i wykorzystanie surowców rzadkich, zmniejszyć globalną zależność Europy i stworzyć wysokiej jakości miejsca pracy. Celem jest, aby do 2030 r. 24 proc. surowców pochodziło z obiegu zamkniętego. 

Działania na skalę globalną 

Obecnie UE bardziej niż kiedykolwiek wcześniej potrzebuje wiarygodnych partnerów na arenie międzynarodowej. UE jest już stroną umów handlowych i zamierza podpisać nowe, oprócz tego Komisja: 

• zainauguruje pierwsze czyste partnerstwa handlowo-inwestycyjne, aby umożliwić dywersyfikację łańcuchów dostaw i zawieranie wzajemnie korzystnych umów;
• zapewni unijnemu przemysłowi bezpieczeństwo gospodarcze i odporność, zwłaszcza w obliczu globalnej konkurencji i niepewności geopolitycznej, za pomocą szeregu instrumentów ochrony handlu i innych instrumentów;
• uprości i wzmocni mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, tj. unijny system służący do ustalania uczciwej ceny za emisje dwutlenku węgla, które mają miejsce podczas produkcji towarów wysokoemisyjnych. 

Umiejętności i wysokiej jakości miejsca pracy 

Pracownicy w UE muszą posiadać umiejętności niezbędne do przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, w tym umiejętności w zakresie czystych technologii, cyfryzacji i przedsiębiorczości. W związku z tym Komisja ustanowi tzw. unię umiejętności mającą na celu inwestowanie w pracowników, rozwijanie ich umiejętności i tworzenie miejsc pracy wysokiej jakości.  

Z programu Erasmus+ aż do 90 mln euro przeznaczone zostanie na ulepszenie programów kształcenia i szkolenia w celu rozwoju wykwalifikowanej i zdolnej do adaptacji siły roboczej oraz rozwiązania problemu niedoboru wykwalifikowanych pracowników w kluczowych sektorach. 

Pakt dla czystego przemysłu skoncentruje się również na horyzontalnych czynnikach wpływających na konkurencyjność gospodarki, czyli:  

• ograniczeniu biurokracji  
• pełnym wykorzystaniu skali jednolitego rynku  
• promowaniu wysokiej jakości miejsc pracy
• lepszej koordynacji polityki na szczeblu unijnym i krajowym. 

źródło: Materiał pochodzi z oficjalnej strony Komisji Europejskiej

Przemysław Chimczak-Bratkowski

Akademia ESG to największa w Polsce baza wiedzy o ESG. Inspirujemy do wdrażania zrównoważonych praktyk, stając się miejscem pierwszego wyboru dla każdego, szukającego najlepiej przygotowanych informacji na temat ESG. E-mail: p.chimczak@akademiaesg.pl

Napisz do nas