Najważniejsze założenia Europejskiego Zielonego Ładu

Poznaj założenia inicjatyw wchodzących w skład Europejskiego Zielonego Ładu, których nadrzędnym celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej przez Unię Europejską do 2050 r.

Z artykułu dowiesz się:

• Jakie są główne założenia Europejskiego Zielonego Ładu?
• Jakie inicjatywy wchodzą w jego skład?

Europejski Zielony Ład został zainicjowany w grudniu 2019 r. przez Komisję Europejską. Program jest kompleksową, długoterminową strategią wzrostu gospodarczego opartego o zasady zrównoważonego rozwoju. Podkreślono w nim potrzebę całościowego, międzysektorowego podejścia, w ramach którego odpowiednie obszary polityki przyczyniają się do osiągnięcia nadrzędnego celu klimatycznego. Pakiet obejmuje inicjatywy w ściśle powiązanych ze sobą obszarach takich jak: klimat, środowisko, energia, transport, przemysł, rolnictwo oraz zrównoważone finansowanie.

Europejski Zielony Ład zakłada:

• ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej o 55 proc. do 2030 r.,
• osiągnięcie neutralności klimatycznej przez Unię Europejską do 2050 r.,
• ograniczenie wykorzystywania zasobów naturalnych oraz przechodzenie na gospodarkę o obiegu zamkniętym,
• ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w przemyśle do poziomu jak najbliższego zeru oraz inwestowanie w zielone technologie i ochronę środowiska,
• zachowanie i odbudowę ekosystemów naturalnych jako podstawę dobrostanu obywateli,
• sprawiedliwe rozłożenie kosztów transformacji klimatycznej.

Główne inicjatywy Europejskiego Zielonego Ładu:

Pakiet „Gotowi na 55” 

To zestaw propozycji legislacyjnych mających dostosować unijne polityki i regulacje sektorowe do zobowiązania UE zakładającego zmniejszenie unijnej emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. do 2030 r. (w porównaniu z poziomem z 1990 r.), oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Pakiet umożliwi ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w głównych sektorach gospodarki, a jednocześnie wesprze w działaniach na rzecz transformacji klimatycznej obywateli i mikroprzedsiębiorstwa znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji czy sektory narażone na ryzyko ucieczki emisji.

• Pakiet zakłada redukcję emisji gazów cieplarnianych w UE o 55% do 2030 roku, co ma być krokiem do osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2050 r.
• Reforma obejmuje kluczowe regulacje – od EU ETS, przez transport, po budownictwo i sektor gruntów.
• Rozszerzono system ETS na transport i budynki oraz ustanowiono graniczny mechanizm węglowy CBAM.
• Utworzono Społeczny Fundusz Klimatyczny, aby łagodzić wpływ nowych regulacji na gospodarstwa domowe.
• Wprowadzono wyższe cele dla OZE i efektywności energetycznej we wszystkich państwach członkowskich.

Europejskie prawo klimatyczne

To rozporządzenie przekształcające ambicję polityczną dotyczącą osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. w wiążące zobowiązanie prawne. Europejskie prawo klimatyczne posłuży do realizacji założeń Europejskiego Zielonego Ładu oraz do zobowiązania państw członkowskich do wywiązania się z postanowień Porozumienia Paryskiego. Rozporządzenie zobowiązuje państwa członkowskie do: podjęcia działań w kierunku redukcji emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 proc. do 2030 r.; zapowiada wdrażanie nowych środków unijnych na rzecz osiągnięcia neutralności klimatycznej przy jednoczesnej kontroli Komisji Europejskiej nad działaniami krajowymi i unijnymi; oraz upoważnia Komisję Europejską do wprowadzania w przyszłości niezbędnych, ogólnoeuropejskich mechanizmów zmierzających do spełnienia celów klimatycznych.

• Rozporządzenie ustanowiło prawnie wiążący cel neutralności klimatycznej UE do 2050 roku.
• Potwierdzono cel redukcji emisji o 55% netto do 2030 roku jako fundament polityki klimatycznej UE.
• Przewidziano opracowanie celu klimatycznego na 2040 rok i budżetu emisyjnego do połowy stulecia.
• Powołano niezależny komitet naukowy, który monitoruje zgodność działań UE z celami klimatycznymi.
• Wszystkie przyszłe polityki UE muszą być zgodne z celami redukcji emisji i neutralności klimatycznej.

Strategia UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu

Strategia przedstawia długofalową wizję, zgodnie z którą społeczeństwo Unii Europejskiej ma do 2050 r. stać się odporne na zmiany klimatu i w pełni przystosowane do jego nieuniknionych skutków.

• Strategia zakłada budowę odporności UE na skutki zmian klimatu do 2050 roku.
• Kładzie nacisk na lepsze dane i narzędzia do oceny ryzyk klimatycznych w całej Europie.
• Promuje rozwiązania oparte na przyrodzie, takie jak renaturyzacja i zielona infrastruktura.
• Uwzględnia adaptację klimatyczną w planowaniu budżetowym i sektorowym państw członkowskich.
• UE planuje wzmocnienie międzynarodowego wsparcia dla adaptacji w krajach rozwijających się.

Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030

Strategia jest wszechstronnym i długoterminowym planem na rzecz ochrony przyrody i odwrócenia procesu degradacji ekosystemów. Jej celem jest odbudowa różnorodności biologicznej Unii Europejskiej do 2030 r. Plan przewiduje m.in.: objęcie ochroną co najmniej 30 proc. unijnych terenów lądowych i morskich poprzez rozszerzenie obecnych obszarów Natura 2000, a także rekultywację zdegradowanych ekosystemów poprzez ograniczenie stosowania pestycydów, czy posadzenie 3 mld drzew w UE.

• Celem strategii jest odbudowa zdegradowanej przyrody i odwrócenie utraty bioróżnorodności do 2030 r.
• Zakłada objęcie 30% powierzchni UE obszarami chronionymi, z czego 10% – ochroną ścisłą.
• Planowane są działania na rzecz renaturyzacji rzek, gleb i siedlisk oraz zwiększenia terenów eko-upraw.
• Zaplanowano znaczne środki UE na ochronę przyrody oraz integrację celów przyrodniczych z WPR.
• UE chce przewodzić globalnym działaniom na rzecz bioróżnorodności, wspierając kraje rozwijające się.

Strategia „od pola do stołu”

Strategia pomóc UE osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 r. poprzez przestawienie obecnego systemu żywnościowego na zrównoważony model. Plan w kompleksowy sposób uwzględnia wyzwania związane ze zrównoważonymi systemami żywnościowymi i podkreśla znaczenie związków między zdrowiem ludzi, społeczeństwa i planety. Strategia zakłada cele takie jak: redukcja użycia pestycydów, antybiotyków i nawozów, czy zwiększenia udziału rolnictwa ekologicznego.

• Strategia ma zbudować zrównoważony system żywnościowy, przyjazny klimatowi i zdrowiu.
• Zakłada redukcję stosowania pestycydów i antybiotyków w rolnictwie o 50% do 2030 r.
• Do 2030 r. co czwarty hektar UE ma być objęty rolnictwem ekologicznym.
• Promowana jest zdrowa dieta, ograniczenie marnowania żywności i silniejsze oznakowanie produktów.
• Strategie wspierają rolników, by godziwie zarabiali i łatwiej wdrażali praktyki zrównoważone.

Europejska strategia przemysłowa

Jej celem jest wspieranie przemysłu jako katalizatora zmian, innowacji i wzrostu gospodarczego. Strategia ma na celu zwiększenie konkurencyjności Unii Europejskiej i sprawienie, by europejski przemysł przewodził w transformacji ekologicznej oraz cyfrowej.

• Strategia zakłada zielono-cyfrową transformację przemysłu bez utraty konkurencyjności.
• UE chce uniezależnić się od zewnętrznych dostaw surowców i technologii strategicznych.
• Priorytetem jest wsparcie dla innowacji i dekarbonizacji przemysłów energochłonnych.
• Promowana jest suwerenność technologiczna i rozwój przemysłu wodoru oraz cyfryzacja MŚP.
• Utrzymanie jednolitego rynku i ochrona przed nieuczciwą konkurencją są kluczowe dla tej strategii.

Plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym

Koncentruje się na projektowaniu i produkcji produktów w taki sposób, by zapewnić jak najdłuższe wykorzystywanie raz użytych zasobów  w unijnej gospodarce. Produkty wprowadzane do obrotu mają być trwalsze, łatwiejsze do ponownego wykorzystania, naprawy i recyklingu i w jak największym stopniu wykorzystywać materiały pochodzące z recyklingu zamiast surowców pierwotnych. Plan zakłada ograniczenie produkcji wyrobów jednorazowego użytku, eliminację przedwczesnego skracanie cyklu życia produktów i zakaz niszczenia niesprzedanych dóbr trwałego użytku. Istotnym założeniem jest także wzmocnienie pozycji konsumentów poprzez zapewnienie im dostępu do wiarygodnych informacji na temat możliwości naprawy i trwałość produktów, co pomoże im w dokonywaniu zrównoważonych środowiskowo wyborów. 

• Plan ma przyspieszyć przejście UE na gospodarkę, w której odpady i surowce krążą w zamkniętym obiegu.
• Produkty mają być trwałe, łatwe do naprawy i recyklingu, a systemy sprzyjać ponownemu użyciu.
• Najważniejsze sektory objęte planem to: elektronika, baterie, tekstylia, opakowania i budownictwo.
• Promowane będą recykling, ograniczenie składowania oraz wspólny rynek dla surowców wtórnych.
• GOZ ma stworzyć tysiące nowych miejsc pracy i przyczynić się do redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Sprawiedliwa transformacja

Osiągnięcie neutralności klimatycznej będzie dla niektórych państw członkowskich czy regionów większym wyzwaniem niż dla innych. UE wprowadziła mechanizm sprawiedliwej transformacji, by finansowo i technicznie wesprzeć te państwa i regiony, dla których przechodzenie na niskoemisyjną gospodarkę będzie najtrudniejsze. Mechanizm sprawiedliwej transformacji pomaga w łagodzeniu społecznych i gospodarczych skutków transformacji koncentrując się na regionach, gałęziach przemysłu, czy pracownikach dotkniętych przez nią w największym stopniu. 

• Inicjatywa ma zapewnić, że transformacja klimatyczna nie pogłębi nierówności społecznych.
• Fundusz Sprawiedliwej Transformacji wspiera regiony zależne od węgla i przemysłu wysokoemisyjnego.
• Środki wspierają nowe branże, szkolenia i rewitalizację obszarów pogórniczych.
• Wsparcie kierowane jest na podstawie planów transformacji dla konkretnych regionów.
• Celem jest zapewnienie, by zmiany klimatyczne nie osłabiły spójności społecznej i lokalnych gospodarek.

Aleksandra Łukaszewicz

Akademia ESG to największa w Polsce baza wiedzy o ESG. Inspirujemy do wdrażania zrównoważonych praktyk, stając się miejscem pierwszego wyboru dla każdego, szukającego najlepiej przygotowanych informacji na temat ESG. E-mail: a.lukaszewicz@akademiaesg.pl

Napisz do nas