Czym jest dekarbonizacja i dlaczego jest kluczowa w walce z kryzysem klimatycznym?

Obecne stężenie dwutlenku węgla w atmosferze jest najwyższe od 23 milionów lat, co stanowi jedno z największych zagrożeń dla stabilności klimatycznej Ziemi. Tymczasem dekarbonizacja nie tylko pozwala ograniczyć jego emisję, ale także stwarza ogromne możliwości dla gospodarki. W Polsce wystarczy zaledwie 2 proc. powierzchni kraju na farmy wiatrowe, by osiągnąć znaczącą redukcję emisji. Rozwój odnawialnych źródeł energii może nawet pięciokrotnie zwiększyć zatrudnienie w sektorze energetycznym. 

Z artykułu dowiesz się:

• Czym jest dekarbonizacja?
• Cel Porozumienia Paryskiego a dekarbonizacja
• Jakie jest znaczenie dekarbonizacji dla gospodarki i środowiska
• Dekarbonizacja a zakres emisji – czym są Scope 1, 2 i 3?
• Jakie są wyzwania i perspektywy wdrażania dekarbonizacji?

Jednym z pojęć, które odgrywa istotną rolę w ograniczaniu zmian klimatycznych jest dekarbonizacja – co to jest i dlaczego ma tak duże znaczenie? Proces ten obejmuje eliminację lub znaczne ograniczenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery, co przyczynia się do redukcji efektu cieplarnianego i zahamowania wzrostu temperatury na Ziemi. Wdrażanie strategii dekarbonizacji wymaga zmian na poziomie jednostkowym, korporacyjnym oraz państwowym.

Dekarbonizacja – co to jest?

Proces dekarbonizacji wiąże się przede wszystkim z rezygnacją z paliw kopalnych, takich jak węgiel, ropa naftowa i gaz ziemny, na rzecz odnawialnych źródeł energii (OZE). Jest to jeden z istotnych elementów globalnej strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju i walki z kryzysem klimatycznym. Wdrażane strategie obejmują m.in.:

• transformację energetyczną – rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE), takich jak energia wiatrowa, słoneczna, geotermalna czy wodór;
• poprawę efektywności energetycznej – modernizację budynków, inteligentne zarządzanie energią i rozwój nowoczesnych technologii;
• technologie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) – umożliwiające neutralizację emisji w sektorach trudnych do zdekarbonizowania;
• transport bezemisyjny – elektryfikację pojazdów, rozwój kolei i transportu publicznego opartego na OZE;
• zrównoważoną produkcję przemysłową – wykorzystanie technologii niskoemisyjnych w produkcji cementu, stali czy chemikaliów;
• regulacje i systemy wsparcia – wprowadzenie norm emisji, systemów handlu uprawnieniami do emisji (ETS) oraz podatków węglowych.

Redukcja emisji dwutlenku węgla ma kluczowe znaczenie dla spowolnienia globalnego ocieplenia i uniknięcia katastrofalnych skutków zmian klimatycznych, takich jak ekstremalne zjawiska pogodowe, podnoszenie się poziomu mórz czy degradacja ekosystemów.

Cel Porozumienia Paryskiego a dekarbonizacja

Podpisane w 2015 r. Porozumienie Paryskie zobowiązuje kraje do utrzymania wzrostu globalnej temperatury znacznie poniżej 2°C, a najlepiej do 1,5°C w porównaniu do poziomu sprzed epoki przemysłowej. Osiągnięcie tego celu wymaga zdecydowanych działań, w tym:

• osiągnięcia szczytowego poziomu emisji najpóźniej do 2025 r.,
• redukcji emisji o około 50 proc. do 2030 r.,
• osiągnięcia neutralności klimatycznej (zerowej emisji netto) do 2050 r.

Znaczenie dekarbonizacji dla gospodarki i środowiska

Dekarbonizacja ma nie tylko wymiar ekologiczny, ale również gospodarczy. Przemiany energetyczne prowadzą do zmniejszenia zależności gospodarki od paliw kopalnych, co w dłuższej perspektywie zwiększa bezpieczeństwo energetyczne i stabilność cen energii. Wprowadzenie technologii niskoemisyjnych umożliwia rozwój nowych gałęzi przemysłu, takich jak zielona energia czy gospodarka wodorowa, co przyczynia się do powstawania nowych miejsc pracy.

Z perspektywy środowiskowej dekarbonizacja prowadzi do:

• poprawy jakości powietrza poprzez redukcję emisji szkodliwych substancji,
• ochrony ekosystemów i zwiększenia bioróżnorodności,
• ograniczenia ekstremalnych zjawisk pogodowych wynikających ze zmian klimatu.

Dekarbonizacja a zakres emisji – czym są Scope 1, 2 i 3?

Aby skutecznie redukować emisje, kluczowe jest ich precyzyjne mierzenie. Greenhouse Gas Protocol wyróżnia trzy zakresy emisji:

• Scope 1 – emisje bezpośrednie, powstałe na skutek spalania paliw w źródłach należących do firmy, np. zużycie gazu ziemnego do ogrzewania budynków czy spalanie paliwa w samochodach służbowych.
• Scope 2 – emisje pośrednie związane z zakupioną energią elektryczną, cieplną, parą technologiczną czy chłodem, np. prąd wykorzystywany w biurach i zakładach produkcyjnych.
• Scope 3 – inne pośrednie emisje powstałe w całym łańcuchu wartości, obejmujące m.in. emisje związane z produkcją surowców, transportem, odpadami, podróżami służbowymi czy użytkowaniem produktów przez klientów.

Wyzwania i perspektywy wdrażania dekarbonizacji

Choć transformacja energetyczna niesie liczne korzyści, wdrożenie strategii dekarbonizacyjnych wiąże się również z wyzwaniami. Główne trudności to:

• wysokie koszty inwestycji – wdrażanie nowych technologii i modernizacja infrastruktury wymagają znacznych nakładów finansowych;
• opór społeczny – szczególnie w regionach silnie uzależnionych od sektora paliw kopalnych, gdzie konieczne są programy osłonowe i przekwalifikowanie pracowników;
• regulacje prawne – firmy muszą dostosować się do coraz bardziej rygorystycznych norm emisji i wymagań raportowania ESG.

Mimo tych wyzwań dekarbonizacja jest nieunikniona. Dynamiczny rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE), technologii wodorowych oraz magazynowania energii sprawia, że transformacja staje się coraz bardziej opłacalna i realna. Ponadto, rosnąca świadomość ekologiczna społeczeństwa oraz presja inwestorów i konsumentów motywują firmy i rządy do szybszego działania. Wprowadzenie systemu handlu emisjami (ETS) oraz podatków węglowych dodatkowo zwiększa presję na sektory energochłonne, zmuszając je do przyspieszenia transformacji.

Akademia ESG

Akademia ESG to największa w Polsce baza wiedzy o ESG. Inspirujemy do wdrażania zrównoważonych praktyk, stając się miejscem pierwszego wyboru dla każdego, szukającego najlepiej przygotowanych informacji na temat ESG. e-mail: redakcja@akademiaesg.pl

Napisz do nas