Sektor nieruchomości odpowiada za znaczący udział szkodliwych emisji i generowania odpadów. Sprawdź, w jaki sposób budynki mogą stać się fundamentem gospodarki o obiegu zamkniętym.
Z artykułu dowiesz się:
- Dlaczego nie osiągniemy cyrkularności bez zaangażowania rynku nieruchomości?
- W jaki sposób powstają budynki wpisujące się w ideę GOZ?
- Jakie długofalowe oszczędności przynosi cyrkularne budownictwo?
Budynki cyrkularne to obiekty projektowane, użytkowane i ponownie wykorzystywane bez zbędnego wyczerpywania zasobów, zanieczyszczania środowiska i degradacji ekosystemów. Ich elementy techniczne powinny być łatwo demontowalne i nadawać się do ponownego użycia, a biologiczne – utylizowane w sposób bezpieczny dla planety. Rozwój idei gospodarki o obiegu zamkniętym na rynku nieruchomości stanowi bezpośrednią odpowiedź na presję, jaką ten sektor wywiera na środowisko naturalne.
Budownictwo to klucz do cyrkularności
Globalnie sektor budowlany odpowiedzialny jest za 35 proc. konsumpcji energii, 38 proc. emisji dwutlenku węgla związanych z energią oraz 50 proc. zużycia zasobów. Jeśli obecne trendy się utrzymają, do 2060 r. sektor budowlany podwoi swój całkowity ślad węglowy, wynika z analiz World Green Building Council. W samej Europie sytuacja również nie napawa optymizmem, odpady budowlane i rozbiórkowe stanowią około 30 proc. wszystkich śmieci wytwarzanych w UE.
Wszystko to sprowadza się do prostego wniosku: nie zwiększymy poziomu cyrkularności gospodarki bez daleko idących zmian w sektorze nieruchomości. Chodzi tutaj o pozyskiwanie materiałów, transport, rozbiórki, przetwarzanie i ponowne wykorzystywanie odpadów budowlanych oraz wszystkie pozostałe elementy procesu wznoszenia budynków.
Cztery strategie cyrkularności
Co cyrkularność budynków oznacza w praktyce? Aby zobrazować to zagadnienie możemy wyróżnić cztery dopełniające się strategie w projektowaniu budynków:
Redukcja emisji – Aby zmniejszyć negatywny wpływ emisji dwutlenku węgla na środowisko, w pierwszej kolejności należy unikać jego wytworzenia poprzez odpowiednie projektowanie obiektów i zarządzanie procesami.
Identyfikacja lokalnych synergii – Odbywa się na przykład poprzez ponowne wykorzystanie materiałów, które mogą znaleźć zastosowanie w budownictwie. Wykorzystywanie wytworzonych już zasobów (najlepiej tych, których nie trzeba daleko transportować) to podstawa gospodarki o obiegu zamkniętym.
Świadome korzystanie z nowych zasobów – Budynki cyrkularne wykorzystują energię, materiały i produkty pochodzące z ekologicznych źródeł, najlepiej pozyskiwane na poziomie lokalnym, co zmniejsza emisje związane z transportem.
Zarządzanie cyklem życia budynku – Użytkownicy i właściciele budynku powinni mieć możliwość mądrego zarządzania odpadami i kontrolowania zużycia zasobów, a także ułatwioną konserwację, renowację i transformację obiektu w przyszłości.
Z czego budować w duchu GOZ
Materiały recyklingowane powinny odznaczać się wysoką jednorodnością. Kompozyty utrudniają, a nawet uniemożliwiają ten proces, stąd wiele problemów sprawia np. beton. Istnieje jednak możliwość jego ponownego użycia po odpowiednim skruszeniu, a na rynku funkcjonują już dotyczącego tego zagadnienia patenty technologiczne. Dobry przykład stanowi też szkło – stare okna odnajdą swój potencjał np. w formie ścianek działowych. Upcycling i wykorzystywanie elementów konstrukcji i wyposażenia w zmienionej formie to też jeden z popularniejszych sposobów na zwiększenie cyrkularności budynków.
Najpopularniejszym materiałem do ponownego wykorzystania są pozostałości po zburzonych budynkach w formie gruzu. Gruz może służyć np. jako fundament pod nowy budynek. Wysokim potencjałem recyklingowym odznacza się też drewno pozbawione substancji służących obróbce, które jest wykorzystywane przy tworzeniu nowych produktów, takich jak kompozyty konstrukcyjne.
Choć proces recyklingu przy rozbiórce czy remoncie pojedynczych obiektów może przynieść wiele materiałów do ponownego wykorzystania, nie jest to zasób wystarczający dla stale rosnącego rynku nieruchomości. Dlatego źródła pozyskiwania surowców powinny wykorzystywać produkty pochodzące z innych sektorów gospodarki. Do przykładów zaliczyć można materiały z produktów ubocznych uprawy ryżu, np. płyty izolacyjne ze słomy ryżowej oraz tynk na bazie łuski ryżowej i wapna naturalnego. Polskim odpowiednikiem mogą być bele ze słomy stosowane zamiast betonu, tynku i gipsu przy budowie ścian lub jako alternatywa izolacji syntetycznej.
Paszporty materiałowe
Brak dokumentacji lub jej słaba jakość mocno ograniczają dostęp do wiarygodnych informacji dot. materiałów zastosowanych w istniejących już budynkach, co utrudnia ich ponowne wykorzystanie. Z pomocą przychodzą paszporty materiałowe, czyli zbiór informacji na temat właściwości produktów wykorzystanych przy wznoszeniu budynku. Nadzorem nad ich najpopularniejszą obecnie wersją zajmuje się holenderska fundacja Madaster, która udostępnia bazę materiałów możliwych do pozyskania z budynków, dzięki czemu łatwiej jest określić stopień ich toksyczności oraz możliwość demontażu, a tym samym potencjał i kierunek ponownego wykorzystania. Podobne działania prowadzi organizacja BAMB, funkcjonująca w ramach unijnego programu Horizon 2020. Autoryzowane przez nią paszporty wskazują potencjał i wartość odzysku materiałów użytych do konstrukcji obiektu.
Projektuj z myślą o rozbiórce
Budynki cyrkularne powinny również umożliwiać maksymalne ograniczenie zużycia zasobów w czasie eksploatacji obiektu. Liczba tego typu rozwiązań ciągle rośnie, nie tylko ze względów ekologicznych, lecz również z powodu długofalowych oszczędności finansowych wynikających ze zmniejszonego zapotrzebowania na wodę i energię elektryczną. Obejmują one elementy zewnętrzne budynku, takie jak rozwiązania cool roofs czyli różnorodne systemy pokryć dachowych o wysokim współczynniku odbicia promieni słonecznych, przyczyniające się do zachowania niższych temperatur we wnętrzach, co skutkuje mniejszą potrzebą mechanicznego chłodzenia. Są to również elementy wyposażenia, jak np. suche toalety działające bez użycia wody dzięki tzw. technologii kompostowania dżdżownicowego. Dodatkowo zintegrowane systemy automatyki budowlanej oferują możliwość efektywnego zarządzania procesami ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji.
Co więcej, trwałość budynków często przewyższa ich funkcjonalność, zatem warto od początku projektować je z myślą o ich ewentualnych przeobrażeniach w przyszłości. Podstawowym zadaniem budynków adaptacyjnych jest reagowanie na zmiany czynników zewnętrznych oraz naszych oczekiwań. Podejście to priorytetuje elastyczność, która ułatwia późniejszą transformację obiektu. Tyczy się to zarówno przebudowy, rozbudowy, jak i częściowej lub całkowitej rozbiórki obiektu.
Transformacja budynku jest ułatwiona poprzez maksymalnie wszechstronny charakter projektowanych przestrzeni, osiągalny poprzez zabiegi takie jak otwarte plany kondygnacji czy ograniczenie różnicy poziomów podłóg. Do podstawowych strategii dekonstrukcyjnych należy z kolei opracowanie planu demontażu obiektu na etapie jego projektowania, uzyskanie paszportu materiałowego oraz ułatwienie rozbiórki przez prostotę systemów, odkryte połączenia czy mocowania mechaniczne zamiast klejów.
Jeśli wiadomość nie dotarła, prosimy o sprawdzenie folderu ze spamem.
W razie jakichkolwiek problemów zachęcamy do kontaktu na adres e-mail: kontakt@akademiaesg.pl
