Ochrona blisko 150-letniego dębu w inwestycji Skanska [Case study]

Jak zrealizować projekt deweloperski bez usunięcia blisko 150-letniego dębu rosnącego na terenie inwestycji? Przed takim wyzwaniem stanęła Skanska Residential. We współpracy z zespołem specjalistów oraz ośrodkami naukowymi deweloper wypracował metodykę ochrony drzewa podczas wykonywania zabudowy. Dzięki temu rzadki okaz przyrody udało się zachować w miejscu nowej realizacji. 

Problem

Centralnym punktem działki, na której powstał piąty, ostatni etap inwestycji Holm House, jest potężny dąb szypułkowy – główna inspiracja dla architektów. Deweloper postawił sobie za cel zachowanie drzewa i podkreślenie jego piękna w projekcie osiedla. Aby go osiągnąć, konieczne było nawiązanie współpracy z zespołem specjalistów – dendrologów, którzy opracowali sposób zabezpieczenia dębu oraz procedury prowadzenia prac budowlanych tak, by umożliwić jego zachowanie bez konieczności przesadzania.

Cele

Celem Skanska Residential było znalezienie i opracowanie rozwiązania, które pogodzi możliwość zabudowy terenu z potrzebą właściwej ochrony dębu. Firma nie chciała dopuścić do sytuacji, w której trzeba będzie dokonać wyboru pomiędzy koniecznością usunięcia dębu szypułkowego (Quercus robur L.) a rezygnacją z realizacji projektu.

Projekt miał również charakter badawczy – zespół chciał sprawdzić, czy rzeczywiście uda się wypracować metodę, która umożliwi zbliżenie zabudowy do drzewa bez konieczności jego usuwania. Celem było także wypracowanie metodyki ochrony cennych drzew kolidujących z realizacją projektowanej zabudowy, która mogłaby być stosowana w przyszłości.

Rozwiązanie

Projekt został podzielony na trzy etapy rozłożone w czasie:

Etap I – przygotowanie terenu i poprawa warunków wegetacji

• Rozbiórka sąsiadującego budynku przeprowadzona pod nadzorem, z zabezpieczeniem pnia (odeskowaniem) oraz systemu korzeniowego (warstwą antykompresyjną)
• Oczyszczenie odzyskanego terenu pod koroną drzewa z odpadów budowlanych pozostawionych przez poprzedniego właściciela działki, a następnie zasypanie go specjalnie przygotowanym substratem ogrodniczym
• Zabiegi poprawiające strukturę uprzednio silnie zagęszczonej gleby, mające zapewnić odpowiedni dostęp powietrza
• Pobranie próbek gleby i zbadanie ich w certyfikowanym laboratorium glebowym
• Przygotowanie i zastosowanie substratu, który dostarczy brakujących składników odżywczych

Etap II – zabiegi pielęgnacyjne i pomiary

• Przeprowadzenie zabiegów pielęgnacyjnych przez arborystę
• Zachowanie pełnego kształtu korony oraz układu konarów, gałęzi i większości pędów
• Wyliczenie wartości granicznej zbliżenia – określenie dopuszczalnej odległości, na jaką można maksymalnie zbliżyć się z zabudową do drzewa
• Wyznaczenie obszaru, poza którym mogą zostać wykonane fundamenty projektowanego obiektu

Etap III – zabezpieczenie podczas realizacji budowy

• Wykonanie ekranu korzeniowego – specjalistycznego zabezpieczenia w formie przegrody chroniącej fundamenty przed wnikaniem korzeni
• Wykonywanie wszystkich wykopów ręcznie (a nie mechanicznie)
• Ręczne przycinanie sekatorem przez arborystów każdego napotkanego korzenia, aby nie dopuścić do zerwania delikatnych włośników

Opracowanie systemu monitoringu i reagowania:

• Regularny monitoring od maja 2021 r. 
• Fotografowanie każdego elementu i każdego przerostu na pniu
• Badania fitopatologiczne liści (w przypadku niepokojących objawów)
• Uzupełnianie substratów i składników odżywczych w reakcji na zdiagnozowane niedobory
• Monitoring hydrogeologiczny
• Podawanie uzupełniających dawek wody w okresach niskich opadów
• Stworzenie planu dbania o koronę 
• Monitoring przyrodniczy prowadzony zgodnie z art. 112 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody
• Zaangażowanie arborystów w trakcie realizacji prac i ciągły nadzór w zakresie ochrony drzewa.

W realizację zaangażowany był zespół ekspertów: architekt Bogdan Kulczyński, rzeczoznawca z zakresu ochrony środowiska Jarema Andrzej Rabiński oraz zespół dendrologów.

Korzyści

• Zwiększono obszar życiowy drzewa – rozbiórka budynku, który dotąd ograniczał rozwój systemu korzeniowego, uwolniła przestrzeń niezbędną do jego przyszłego rozrostu. 
• Dzięki działaniom specjalistów i ekranowi korzeniowemu możliwe było ograniczenie stopnia ingerencji w bryłę korzeniową, co pozwoliło zmniejszyć zakres jej naruszenia.
• Zachowanie rzadkiego okazu przyrody – udało się zachować drzewo o unikalnych cechach – posiada wiązanie naturalne (inoskulację) w dwóch miejscach, co jest bardzo rzadkie. Wiązanie to dodatkowo wzmacnia koronę drzewa i robi wrażenie wizualne.
• Realizacja projektu inwestycyjnego – dzięki wypracowaniu metody można było zrealizować zabudowę bez usuwania drzewa i rezygnacji z projektu.

• Wypracowywanie nowej metodyki – projekt ma wartość badawczą i edukacyjną. Na obecnym etapie pozwolił jedynie oszacować wartość graniczną zbliżenia, jednak nie można jej jeszcze finalnie potwierdzić. W kolejnych latach prowadzone będą obserwacje i monitoring, które zweryfikują te założenia. Projekt badawczy trwa mimo zakończenia realizacji inwestycji. 
• Korzyści dla przyszłych mieszkańców – zachowanie blisko 150-letniego dębu o wysokości około 24 m zapewni mieszkańcom  poczucie piękna, radości i zamieszkiwania w nietuzinkowym miejscu.
• Dobra praktyka współpracy – projekt pokazał, że właściwa ochrona drzew przy realizacji inwestycji budowlanych jest możliwa dzięki współpracy dewelopera, architekta i zespołu specjalistów (dendrologów, arborystów, fitopatologów).

Narzędzia

W pracy nad projektem wykorzystano następujące narzędzia:

• Świder przyrostowy Pressler’a – do precyzyjnego określenia wieku drzewa
• Pomiary dendrometryczne – wykonywane w ośmiu kierunkach (obwód pnia na wysokości 130 cm, obwód podstawy, wysokość, promienie korony)
• Badania laboratoryjne gleby 
• Badania fitopatologiczne liści
• Monitoring fotograficzny – dokumentowanie każdego elementu i przerostów na pniu

Komentarz eksperta

Radosław Mazur

Menadżer Projektu, Skanska Residential Development

To przedsięwzięcie nie było utrudnieniem, lecz prawdziwym wyzwaniem – nigdy wcześniej nie realizowaliśmy inwestycji przy tak wyjątkowym drzewie. Cały projekt, od koncepcji po wykonawstwo, został podporządkowany jednemu celowi: zachować dąb i jednocześnie zrealizować budowę. Kształt budynku, układ garażu i zagospodarowanie terenu zaprojektowano tak, by nie tylko ochronić drzewo, ale wręcz zrobić z niego centralny punkt projektu, wokół którego wkomponowano budynek. Zrezygnowano także z części powierzchni garażu na rzecz dużej żelbetowej donicy, w której pozostawiono bryłę korzeniową.

Na budowie stale obecni byli specjaliści – inspektor środowiskowy i arborysta – którzy czuwali nad każdym etapem prac. Prowadzono monitoring hydrogeologiczny oraz zamontowano automatyczne nawadnianie w okresach suszy. W trakcie realizacji zdarzały nam się również takie sytuacje, jak konieczność przeprojektowania jednego z balkonów, tak aby uniknąć konieczności przycięcia gałęzi. Prace wymagały wielu dodatkowych zabiegów ochronnych: odpowiednio wykonanych warstw antykompresyjnych, szczególnej organizacji transportu i montażu oraz ograniczeń w składowaniu materiałów. Każda decyzja na budowie musiała uwzględniać bezpieczeństwo drzewa. To wszystko przyczyniło się do tego, że ten projekt jest tak wyjątkowy.

Czytaj także:

• Wbudowany a operacyjny ślad węglowy
• Zielony standard dla miast. Warszawa promuje zrównoważone budownictwo
• Prosumenci ciepła. Powstaje model nowoczesnego ciepłownictwa

Marta Maj

Od ponad 10 lat zajmuję się wszystkim, co związane z contentem. Moje doświadczenie w pracy dziennikarskiej i wrodzona ciekawość tworzą zgrany duet, który pozwala mi tworzyć artykuły, które przeczyta i laik, i ekspert. Dodatkowo zajmuję się korektą tekstów – przecinki, strzeżcie się! E-mail: m.maj@akademiaesg.pl

Napisz do nas