Zrównoważony łańcuch dostaw – od obowiązku do przewagi konkurencyjnej

Zrównoważony łańcuch dostaw pomaga budować długoterminową wartość firmy. Badania MDPI pokazują, że firmy integrujące kryteria ESG w zarządzaniu dostawcami osiągają o 40% lepszą odporność na zakłócenia operacyjne. Tymczasem dyrektywa CSDDD wprowadza kary finansowe do 5% rocznego obrotu dla firm, które nie zapewnią należytej staranności w łańcuchu dostaw.

Z artykułu dowiesz się:

• Jak przekształcić tradycyjny łańcuch dostaw w system odporny na przyszłe wyzwania?
• Które konkretne kroki należy podjąć, aby skutecznie wdrożyć ESG Due Diligence?
• Jakie technologie najlepiej wspierają monitoring dostawców w globalnych sieciach?

Anatomia zrównoważonego łańcucha dostaw

Żeby zrozumieć istotę zrównoważonego łańcucha dostaw, warto wyobrazić sobie różnicę między tradycyjną linią produkcyjną a ekosystemem leśnym. Tradycyjny łańcuch dostaw przypomina linię montażową – każdy element służy jedynie przekazaniu produktu dalej, a głównym kryterium jest minimalizacja kosztów. Zrównoważony łańcuch dostaw funkcjonuje jak las, gdzie każdy organizm wpływa na pozostałe, a całość tworzy stabilny system zdolny do regeneracji i adaptacji.

W praktyce oznacza to integrację trzech aspektów:

1. Wymiar ekonomiczny wykracza poza prostą kalkulację kosztów zakupu i uwzględnia całkowity koszt posiadania dostawcy, w tym ryzyka operacyjne, reputacyjne i regulacyjne.
2. Wymiar środowiskowy obejmuje analizę całego cyklu życia produktu – od wydobycia surowców, przez produkcję, transport, użytkowanie, aż po utylizację.
3. Wymiar społeczny dotyczy standardów pracy, praw człowieka, bezpieczeństwa zatrudnienia oraz wpływu działalności na lokalne społeczności.

Integracja tych trzech obszarów tworzy system wczesnego ostrzegania przed ryzykami, który pozwala przewidywać problemy zamiast jedynie na nie reagować. Firmy uczą się, że najtańszy dostawca może okazać się najdroższym w dłuższej perspektywie, gdy uwzględnimy potencjalne koszty związane z naruszeniami standardów czy zakłóceniami spowodowanymi zmianami klimatu.

Mechanizmy wpływu ESG na łańcuch dostaw

ESG Due Diligence jako praktyczne narzędzie zarządzania łańcuchem dostaw

ESG Due Diligence najlepiej porównać do kompleksowych badań zdrowia organizacji. Podobnie jak lekarz nie ogranicza się do sprawdzenia ciśnienia, ale bada różne systemy organizmu, tak należyta staranność analizuje kondycję przedsiębiorstwa w trzech wymiarach. Proces ten składa się z czterech głównych etapów, które wzajemnie się uzupełniają i wzmacniają.

1. Pierwszy etap to mapowanie łańcucha dostaw, które można porównać do tworzenia drzewa genealogicznego firmy. Przedsiębiorstwa odkrywają często, że współpracują pośrednio z setkami podmiotów na całym świecie. Kluczowe jest zidentyfikowanie nie tylko dostawców bezpośrednich, ale także podwykonawców i dostawców surowców, szczególnie w regionach o wysokim ryzyku naruszeń standardów.
2. Drugi etap polega na ocenie ryzyka każdego z dostawców. Wykorzystuje się tutaj kryteria geograficzne, branżowe i operacyjne. Dostawcy z krajów rozwijających się, sektorów wydobywczych czy przemysłu tekstylnego wymagają szczególnej uwagi.
3. Trzeci etap to implementacja systemu monitorowania obejmującego regularne audyty, kwestionariusze samooceny oraz wykorzystanie narzędzi technologicznych.
4. Czwarty etap dotyczy zarządzania działaniami naprawczymi gdy wykryte zostaną naruszenia standardów.

Dyrektywa CSDDD jako nowy standard odpowiedzialności w monitorowaniu łańcuch dostaw

Dyrektywa CSDDD wprowadza fundamentalną zmianę w sposobie myślenia o odpowiedzialności korporacyjnej. Można ją porównać do wprowadzenia obowiązkowych pasów bezpieczeństwa w samochodach – to, co wcześniej było dobrowolną inicjatywą odpowiedzialnych kierowców, stało się prawnym wymogiem dla wszystkich. Regulacja ta obejmuje firmy z UE zatrudniające ponad 1000 pracowników z obrotem przekraczającym 450 milionów euro oraz firmy spoza UE działające na rynku unijnym z podobnym poziomem obrotów.

Praktyczna implementacja dyrektywy opiera się na sześciu filarach według wytycznych OECD. Integracja należytej staranności w polityki przedsiębiorstwa oznacza włączenie kryteriów ESG do strategii zakupowej. Identyfikacja negatywnych wpływów wymaga regularnego monitorowania działań wszystkich partnerów biznesowych. Zapobieganie szkodliwym wpływom polega na wdrożeniu kodeksów postępowania dla dostawców.

Ocena skuteczności działań obejmuje regularne audyty oraz monitoring wskaźników efektywności. Komunikacja o podejmowanych działaniach musi być transparentna i dostępna dla interesariuszy zgodnie z wymogami CSRD. Zapewnienie środków zaradczych dla poszkodowanych to ostatni, ale równie istotny element całego systemu.

Główne korzyści z monitorowania łańcuch dostaw

1. Redukcja ryzyka zakłóceń:
   • Świadomość i ograniczanie wpływu zmian klimatu zmniejsza prawdopodobieństwo nieplanowanych przerw produkcyjnych spowodowanych suszami, powodziami czy huraganami
   • Przejrzystość i monitoring dostawców minimalizuje ryzyko nagłych ujawnień naruszeń praw człowieka lub środowiska.
2. Obniżenie kosztu kapitału i finansowanie przedsięwzięć:
   • Spółki o wysokich wynikach ESG mogą liczyć na niższe marże kredytowe i lepszy dostęp do kapitału dłużnego oraz inwestorów instytucjonalnych, co zwiększa elastyczność finansową w długim horyzoncie.
   • Poprawa alokacji zasobów dzięki lepszej jakości danych obniża koszty operacyjne i inwestycyjne.
3. Wzrost innowacyjności:
   • Monitorowanie ESG stymuluje rozwój rozwiązań technologicznych do prognozowania ryzyk czy śledzenia łańcucha wartości, co pozwala szybciej adaptować się do zmian rynkowych.
   • Inwestycje w zielone technologie zielone i gospodarkę obiegu zamkniętego sprzyjają redukcji odpadów.
4. Wzmacnianie reputacji i lojalności interesariuszy:
   • Transparentne raportowanie zgodne z ESRS buduje zaufanie klientów i inwestorów, co sprzyja stabilności popytu i barterom długoterminowym kontraktom.
   • Proaktywne podejście do ESG zmniejsza prawdopodobieństwo kryzysów wizerunkowych.

Rekomendacje dla organizacji, które chcą monitorować swój łańcuch dostaw

1. Wprowadzić monitoring emisji i zużycia surowców na wszystkich poziomach dostawców (Scope 3).
2. Opracować i egzekwować wspólne z dostawcami kodeksy postępowania uwzględniające standardy pracy i ochrony środowiska.
3. Ustrukturyzować proces due diligence, integrując wymogi CSDDD i OECD w umowach z partnerami.
4. Wdrożyć narzędzia cyfrowe (AI, blockchain), umożliwiające wczesne wykrywanie ryzyk i automatyzację raportowania ESG.
5. Regularnie weryfikować zdolność finansowania nowych inicjatyw ESG, uwzględniając korzyści obniżenia kosztu kapitału.

NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI

Zrównoważony łańcuch dostaw ewoluuje od dobrowolnej inicjatywy do prawnego obowiązku oraz strategicznego wyróżnika konkurencyjnego, wymagając systematycznego podejścia do integracji kryteriów środowiskowych, społecznych i zarządczych.

 

ESG Due Diligence wymaga czterostopniowego procesu obejmującego mapowanie dostawców, ocenę ryzyk, implementację systemów monitorowania oraz zarządzanie działaniami naprawczymi, wspieranego nowoczesnymi technologiami takimi jak blockchain, sztuczna inteligencja i IoT.

 

Sukces transformacji w kierunku zrównoważonego łańcucha dostaw zależy od zaangażowania kierownictwa, odpowiedniego budżetu, systematycznego budowania kompetencji wewnętrznych oraz wykorzystania standardów ESRS do transparentnej komunikacji z interesariuszami.

Przemysław Chimczak-Bratkowski

Akademia ESG to największa w Polsce baza wiedzy o ESG. Inspirujemy do wdrażania zrównoważonych praktyk, stając się miejscem pierwszego wyboru dla każdego, szukającego najlepiej przygotowanych informacji na temat ESG. E-mail: p.chimczak@akademiaesg.pl

Napisz do nas