Choć spółki Skarbu Państwa wyznaczyły sobie ambitne cele klimatyczne, to realizują je wolno i niekonsekwentnie. To główny wniosek z analizy zespołu eksperckiego Instratu, opartej na raportach zrównoważonego rozwoju i strategiach klimatycznych największych spółek Skarbu Państwa notowanych na GPW w ramach WIG20.
Z artykułu dowiesz się:
- Jaka jest rola spółek skarbu państwa w zielonej transformacji?
- W jakim stopniu spółki te wywiązują się ze swoich deklaracji klimatycznych?
- Dlaczego spółki skarbu państwa nie angażują się w transformację na rzecz zrównoważonego rozwoju?
Spółki Skarbu Państwa w Polsce odpowiadają za kluczowe sektory gospodarki, takie jak np. energia elektryczna, gaz, kolej czy usługi pocztowe. Państwo często decyduje się na posiadanie udziałów w firmach działających w gałęziach o najważniejszym znaczeniu dla gospodarki kraju, ponieważ dzięki temu może mieć większy wpływ na rozwój tych sektorów i zabezpieczyć interesy narodowe. Eksperci Intrastatu dokonali analizy stopnia realizacji celów klimatycznych oraz poziomu emisji raportowanych przez największe spółki z udziałem Skarbu Państwa współtworzące indeks WIG 20.
Główne grzechy ekologiczne Spółek Skarbu Państwa
W indeksie WIG20 znajduje się siedem spółek z udziałem Skarbu Państwa. Są to PKO BP, Orlen, Pekao, PZU, KGHM, PGE oraz JSW. Wszystkie z nich opracowały strategie klimatyczne np. Orlen czy PGE przygotowały plany dekarbonizacji już w 2020 r. – widocznie szybciej niż pozostałe notowane spółki. Spółka JSW wstępną, choć ograniczoną, strategię redukcji emisji gazów cieplarnianych, opublikowała nawet wcześniej – już w 2019 r. Wszystkie firmy zadeklarowały także, że najpóźniej w 2050 r. osiągną neutralność klimatyczną, a ich wpływ na środowisko będzie zerowy.
Niestety, za deklaracjami nie stoją realne działania. Tylko jedna ze spółek z WIG20 – Orlen – uwzględnia w swojej strategii dekarbonizacji redukcję emisji z kluczowego zakresu trzeciego. Emisje z zakresu trzeciego obejmują nie tylko emisje bezpośrednio wyprodukowane przez przedsiębiorstwo, ale także emisje wytwarzane w całym łańcuchu wartości przedsiębiorstwa. Są to także m.in. emisje wytwarzane przy produkcji potrzebnych spółce materiałów oraz produkcji, transporcie i korzystaniu z produktów i usług proponowanych przez firmy. Rezygnacja z uwzględnienia emisji z zakresu trzeciego jest częstym i istotnym uchybieniem w budowaniu strategii ograniczenia negatywnego wpływu środowiskowego największych spółek giełdowych. Choć emisje z zakresu trzeciego są najtrudniejsze do obliczenia i redukcji, są także kluczowe dla określenia realnego wpływu na klimat.Innym mankamentem opublikowanych strategii klimatycznych jest nieprecyzyjne lub niejasne określenie organizacyjnych granic celu środowiskowego – czyli tego, których podmiotów grupy kapitałowej dotyczy wyznaczone zadanie. Zarówno PKO BP jak i Pekao w strategiach zrównoważonego rozwoju zaznaczają, że celem końcowym jest neutralność klimatyczna banku, jednak trudno doszukać się określania, za co i która spółka zależna czy też dział firmy ma być odpowiedzialny.
Inną problematyczną kwestią jest formułowanie strategii dla całej grupy kapitałowej, przy jednoczesnym określeniu celu ograniczenia emisji tylko dla wybranych spółek wchodzących w jej skład. Ma to miejsce np. w przypadku PZU, które zobowiązało się do osiągnięcia neutralności klimatycznej. Jednak przypisy w strategii spółki określają, że cel ten mają zrealizować tylko dwa przedsiębiorstwa należące do grupy, których emisje nie stanowią nawet większości emisji całego PZU.
Innymi przykładami nieetycznych działań jest także łamanie własnych deklaracji dotyczących publikowania danych dotyczących emisji z zakresu trzeciego. Pekao w 2021 r. założyło, że spółka w 2023 r. rozpocznie obliczanie emisji z zakresu trzeciego. Do dziś spółka nie opublikowała takich danych., l Za to KGHM zobowiązał się do tego, by najpóźniej w pierwszej połowie 2024 r. ujawnić dane dotyczące emisji w łańcuchu wartości. Na ten moment przedsiębiorstwo upubliczniło tylko fragmentaryczne dane odnośnie emisji z zakresu trzeciego za 2022 r.
Jakie jest remedium?
Zmiany w zakresie ujawniania informacji o wpływie przedsiębiorstw na środowisko i społeczeństwo zostaną wprowadzone w 2025 r. na mocy dyrektywy CSRD. Dyrektywa rozszerza zakres spółek objętych obowiązkiem raportowania niefinansowego.
Przepisy CSRD zobowiązują do publikowania strategii klimatycznych, zywanych planami transformacji, wraz ze sposobem ich wdrażania. Dyrektywa obliguje także do informowania o całkowitym śladzie węglowym – z uwzględnieniem zakresu trzeciego.
