Jakie działania w zakresie ESG są wdrażane w rolnictwie w Polsce?

Wdrażanie zasad ESG w rolnictwie w Polsce jest procesem realnie kształtującym funkcjonowanie gospodarstw, struktur administracyjnych i całego łańcucha produkcji żywności. Od 2023 roku zmiany te nabrały tempa dzięki nowej Wspólnej Polityce Rolnej i obowiązkowym ekoschematom, które wymuszają działania środowiskowe jako warunek otrzymania dopłat.

Z artykułu dowiesz się:

• Jakie środowiskowe, społeczne i zarządcze działania ESG podejmują polscy rolnicy?
• Jak rolnictwo regeneratywne, precyzyjne i cyfrowe wpisuje się w strategię Zielonego Ładu?
• Dlaczego certyfikacja i raportowanie ESG stają się obowiązkowe również dla sektora rolniczego?

Działania środowiskowe w rolnictwie

Najbardziej rozwiniętą częścią praktyki ESG w Polsce są działania środowiskowe. Na mocy obowiązujących regulacji rolnicy realizują szereg ekoschematów, które promują ograniczenie orki, wprowadzenie roślin bobowatych i poplonów, utrzymanie trwałych użytków zielonych czy zazielenianie poprzez zadrzewienia i miedze. W praktyce oznacza to konieczność zmiany dotychczasowego modelu produkcji na taki, który opiera się na cyklach przyrodniczych, integracji bioróżnorodności i oszczędnym gospodarowaniu zasobami.

Wiele gospodarstw wdraża elementy rolnictwa regeneratywnego, które koncentruje się na odbudowie jakości gleby, zwiększeniu retencji wody i zdolności do sekwestracji dwutlenku węgla. Te działania są wspierane finansowo, ale także obwarowane wymogiem dokumentacji, co zmusza do wdrażania narzędzi cyfrowych, które wcześniej były kojarzone głównie z dużymi producentami.

Cyfryzacja i rolnictwo precyzyjne – technologiczne oblicze ESG

ESG w rolnictwie to również rosnące zainteresowanie rolnictwem precyzyjnym i cyfrowym zarządzaniem produkcją. Coraz więcej gospodarstw wykorzystuje czujniki wilgotności gleby, systemy GPS w ciągnikach, drony do mapowania pól i aplikacje mobilne do dokumentowania nawożeń oraz zabiegów ochrony roślin. Technologie te umożliwiają ograniczenie zużycia paliwa, nawozów i środków chemicznych, co przekłada się nie tylko na lepsze wyniki finansowe, ale również na mniejszy ślad środowiskowy. Jednocześnie dane zbierane przez te systemy stanowią podstawę do tworzenia planów nawożenia, bilansów azotu czy raportów środowiskowych wymaganych przez przetwórców i sieci handlowe. W praktyce oznacza to, że cyfryzacja staje się koniecznością nie tylko z powodu efektywności, ale też wymogów instytucjonalnych związanych z ESG.

Wymiar społeczny ESG – budowanie lokalnych sieci współpracy

W polskim kontekście rośnie także znaczenie działań społecznych, choć ich wdrażanie odbywa się bardziej stopniowo. Młodzi rolnicy korzystają z premiowanych dotacji na rozpoczęcie działalności, szkolą się w zakresie rolnictwa ekologicznego, a kobiety coraz częściej obejmują funkcje kierownicze w gospodarstwach rodzinnych. Dodatkowo zauważalne jest zwiększające się zainteresowanie produkcją lokalną i sprzedażą bezpośrednią, które wspierają relacje między producentami a lokalnymi społecznościami.

Działania społeczne obejmują także tworzenie spółdzielni, grup producenckich i krótkich łańcuchów dostaw, które ułatwiają rolnikom wspólne inwestowanie w innowacje oraz zwiększają ich odporność na wahania rynkowe. Edukacja, dzielenie się wiedzą i promocja etycznego zatrudnienia stają się coraz ważniejszym elementem strategii zrównoważonego gospodarowania, zwłaszcza w regionach o dużym rozdrobnieniu rolnictwa.

Governance – nowe wymagania dla zarządzania gospodarstwem

Coraz większą rolę odgrywa także governance, czyli zarządzanie zgodne z wymogami ESG. Duże gospodarstwa oraz rolnicy współpracujący z międzynarodowymi odbiorcami są już dziś zobowiązani do prezentowania danych o śladzie węglowym, zużyciu wody i zarządzaniu odpadami. Wraz z wdrożeniem dyrektywy CSRD od 2026 roku coraz więcej podmiotów z sektora rolnego znajdzie się w kręgu obowiązkowego raportowania ESG. Oznacza to konieczność nie tylko gromadzenia danych, ale także ich audytowania, analizy ryzyk i zarządzania zgodnością z kryteriami środowiskowymi i społecznymi. Już teraz wiele przetwórni i grup kapitałowych wymaga od swoich dostawców zgodności z systemami certyfikacji, takimi jak GlobalG.A.P., ISO 14001 czy krajowy certyfikat rolnictwa ekologicznego. Wzmacnia to presję na profesjonalizację zarządzania, wdrażanie cyfrowych narzędzi do planowania produkcji i lepsze przygotowanie gospodarstw na wymagania rynku.

Programy publiczne wspierające wdrażanie ESG

Znaczącym czynnikiem umożliwiającym wdrażanie ESG w rolnictwie w Polsce są programy publiczne. Rolnicy mogą korzystać z dopłat w ramach ekoschematów, inwestycyjnych funduszy z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, a także z preferencyjnych kredytów na technologie oszczędzające energię i wodę. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się także pilotaże programów rolnictwa węglowego, które zakładają rekompensaty za wdrażanie praktyk przyczyniających się do wiązania węgla w glebie. Choć część z tych mechanizmów jest jeszcze w fazie testowej, to stanowią one realny bodziec do zmiany modelu gospodarowania, szczególnie wśród gospodarstw średniej wielkości, które muszą jednocześnie zwiększać konkurencyjność i redukować presję środowiskową.

Przyszłość ESG w polskim rolnictwie – wyzwania i szanse

Polska znajduje się dziś w krytycznym momencie, w którym wdrażanie ESG w rolnictwie staje się zarówno koniecznością, jak i szansą. Z jednej strony wymagania instytucjonalne i rynkowe stają się coraz bardziej szczegółowe i złożone. Z drugiej – dostępne są narzędzia, technologie i programy wsparcia, które umożliwiają przeprowadzenie tej transformacji w sposób racjonalny, mierzalny i korzystny ekonomicznie. 

Zuzanna Czernicka

Account Manager w Akademii ESG, zawodowo zajmująca się także wspomaganiem tworzenia strategii ESG. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, obecnie rozwijająca swoją wiedzę na kierunku Global Business, Finance and Governance w Szkole Głównej Handlowej oraz Data Science w zastosowaniach biznesowych na Uniwersytecie Warszawskim. Z pasją łączy tematykę zrównoważonego rozwoju i innowacji, starając się badać nowe kierunki na styku ESG i FinTechu. E-mail: z.czernicka@akademiaesg.pl

Napisz do nas