CBAM, czyli Mechanizm Dostosowywania Cen na Granicach z Uwzględnieniem Emisji dwutlenku węgla, stanowi kluczowy element unijnej polityki klimatycznej. Wprowadzony w celu ochrony konkurencyjności unijnych firm, ma istotny wpływ na handel międzynarodowy oraz strategie przedsiębiorstw. Wprowadzenie go wiąże się ze zmianami, które mogą otworzyć nowe możliwości dla firm w UE.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest CBAM?
- Kogo obejmie CBAM?
- Jak wygląda harmonogram wdrażania systemu i co grozi za niewywiązanie się z obowiązków CBAM?
CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism), czyli graniczny podatek węglowy, to nowa inicjatywa UE mająca na celu przeciwdziałanie tzw. ucieczce emisji, czyli zjawisku przenoszenia produkcji do krajów o mniej surowych regulacjach klimatycznych. Dzięki opodatkowaniu importu produktów charakteryzujących się wysoką emisyjnością, mechanizm zachęca zarówno unijnych, jak i zagranicznych producentów do obniżenia poziomu emisji.
CBAM – co to jest?
Graniczny podatek węglowy został wprowadzony na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r. w ramach pakietu ,,Gotowi na 55″ (Fit for 55). System zakłada stopniowe nakładanie opłat na towary importowane spoza UE. Główną ideą CBAM jest opodatkowanie importowanych towarów pochodzących z energochłonnych sektorów, takich jak stal, cement, aluminium, nawozy czy wodór, opłatą odpowiadającą emisjom dwutlenku węgla, które powstały podczas ich produkcji. W ten sposób CBAM wspiera wyrównanie konkurencyjności między producentami z UE, a dostawcami z krajów o mniej rygorystycznych regulacjach klimatycznych.
CBAM ma zapobiec tzw. ,,ucieczce emisji”, czyli przenoszeniu produkcji poza UE w celu uniknięcia restrykcji klimatycznych. Warto podkreślić, że CBAM jest jednym z trzech filarów unijnego planu neutralności klimatycznej, który ma zostać zrealizowany do 2050 r., co jest ściśle powiązane z polityką ESG.
Kogo obejmuje graniczny podatek węglowy?
Od 1 października 2023 r. importerzy towarów objętych CBAM, takich jak cement, żelazo, stal, aluminium, nawozy sztuczne, wodór i energia elektryczna, mają obowiązek kwartalnego raportowania następujących danych:
- całkowita ilość importowanych towarów objętych mechanizmem,
- poziom emisji wbudowanych w te produkty,
- łączna wielkość pośrednich emisji wbudowanych,
- wysokość należnej opłaty za emisję gazów cieplarnianych w kraju pochodzenia.
Raportowanie można przeprowadzać za pomocą rejestru przejściowego CBAM, który jest dostępny na platformie PUESC. Do końca 2024 r. przedsiębiorcy mogą korzystać z trzech metod raportowania – pierwsza opiera się na pełnej sprawozdawczości zgodnej z unijną metodologią, druga na równoważonej metodzie, a trzecia na domyślnych wartościach referencyjnych. Póki co, od 1 stycznia 2025 r., akceptowana będzie jednak tylko metodyka unijna.
Raportowanie CBAM – harmonogram wdrażania systemu
Wprowadzanie mechanizmu CBAM odbywa się etapami. Początkowo, zgodnie z rozporządzeniem, przewidziano okres przejściowy, w którym skupiono się wyłącznie na obowiązkach sprawozdawczych. Ten etap rozpoczął się już w październiku 2023 r. i potrwa do końca grudnia 2025 r. W tym czasie importerzy oraz pośredni przedstawiciele celni, objęci obowiązkiem raportowania, są zobowiązani do składania kwartalnych sprawozdań. Raporty te dotyczą emisji gazów cieplarnianych zawartych w importowanych produktach.
Drugi etap, czyli okres docelowy, rozpocznie się 1 stycznia 2026 r. Od tego momentu, aby móc sprowadzać towary objęte mechanizmem CBAM na teren Unii Europejskiej, importer lub jego pośrednik celny będzie musiał uzyskać status ,,upoważnionego zgłaszającego CBAM”. Co to oznacza? Osoby posiadające ten status będą miały obowiązek corocznego deklarowania ilości towarów przywożonych do UE w poprzednim roku oraz związanych z nimi emisji gazów cieplarnianych. Następnie będą zobligowane do rozliczenia tych emisji poprzez nabycie odpowiedniej liczby certyfikatów CBAM.
Wpływ CBAM na polskich przedsiębiorców i opłata za ślad węglowy
Przedsiębiorcy powinni zwrócić szczególną uwagę na prawidłowe i terminowe wypełnianie obowiązków związanych z CBAM, aby uniknąć kar finansowych, które mogą wynieść od 10 do 50 EUR za tonę niezaraportowanego towaru. Możliwe jest również cofnięcie statusu „uprawnionego zgłaszającego CBAM”, co uniemożliwi dalszy import towarów objętych tym mechanizmem. Warto zaznaczyć, że CBAM nie nakłada bezpośredniego obowiązku liczenia śladu węglowego, ale jego wdrożenie jest silnie powiązane z dążeniem do zrównoważonego rozwoju. Dla wielu firm może to być impuls do podjęcia działań na rzecz redukcji emisji i dostosowania się do nowych realiów rynkowych.
Dowiedz się więcej:
Jeśli wiadomość nie dotarła, prosimy o sprawdzenie folderu ze spamem.
W razie jakichkolwiek problemów zachęcamy do kontaktu na adres e-mail: kontakt@akademiaesg.pl
